Мартдин 24-пи йигъан Хючна гъулан Многопрофильный лицейдин актовый залиъ Табасаран райондин глава Мягьямед Къурбанов МО-йин депутатарин Собраниейин улихь райондин 2021-пи йисандин яшайишдинна экономикайин артмиш’валин натижйирин гьякьнаан доклад хьади удучIвну гъулхну.
Чан удучIвну улхбан сифте кIулиъ Мягьямед Къурбановди, Донбассдиъ ва Украинайиъ гъягъюрайи пашман гьядисйир, Урусатди гъабхурайи хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ гъийиху ихь ватанагьлийир кIваин апIури, дурарин багахьлуйириз сабсан ражари башсагълугъвал ккун гъапIнийи.
Табасаран райондин главайи къайд гъапIганси, яшайишдин жюрбежюр цирклариъ алахьурайи читинвалариз дилигди, гизаф месэлйир уьмриз кечирмиш апIуз мумкинвал гъабхьну. Гьякьикьатдиъ муниципальный райондин 2021-пи йисандин яшайишдинна экономикайин артмиш’валин улупбари гьаддикан шагьидвал апIура: коронавирусдин тIягъвнихъди аьлакьалу читинвалариз дилигди, райондин консолидированный бюджетдин гъазанжар тамам апIбаан ужудар натижйир улупну. Райондин депутатарин Собраниейин къарариинди, «Табасаран район» муниципалин райондин 2021-пи йисаз вуйи бюджет 1 миллиардна 546 миллионна 995 агъзурна 120 манатдин кьадарнаъди тяйин гъапIнийи. 2021-пи йис Табасаран районди маважибар тувбан, коммунальный игьтияжарихъан тувру гьякъийин ва налогарин буржар ктарди ккудубкIну. Бюджетдин вари мажбурнамйир вахтниинди ва бегьемди тамам гъапIну.
Мягьямед Къурбановдин докладдиз асас вуди, 2020-пи йисандин улупбарихь тевган, Табасаран райондин 2021-пи йисандин яшайишдинна экономикайин артмиш’валин асас улупбар гьамцдар ву:
– хусуси гьясиллувалин жара йи-швариз гъуху сурсатар – 103,7%;
– гъулан мяишатдиъ гьясил гъапIу сурсат – 104,4%;
– асас капитализ вари жюре пулин дакьатариинди гъафи инвестицйир – 127,7%;
– «тикилишчивал» цирклиъ дапIнайи ляхнар – 142,4%;
– цIи-цIибди масу тувбиинди гъуху алверчивалин ляхнар – 100,5%;
– агьалйириз пулихъ гъапIу ляхнарин кьадар – 101,9%;
– консолидированный бюджетдиз налогарилан ва налогарилан дару гъазанжар гъювал – 114,2%.
Райондиъ гъулан мяишатдин гьясиллувал – асас циркил ву. Ккудубшу йисан Табасаран райондиъ инвестицйирин 10 проект уьмриз кечирмиш апIури гъахьну. Инвестицйирин проектарилан савайи, райондин аьтрафариин инвестицйирин жюрбежюр программйирра тамам апIура.
Райондин гъулан мяишатариз 2021-пи йисан 122 миллионна 426 агъзур манатдин субсидйир ва грантар тувну. Субсидйир асас вуди йимишдин ва тIумтIарин багълар кивуз тувдар ву.
Образование ва культура райондин бюджетдин харжарин 85% дибиснайи цирклар ву.
«100 мектеб» проектдин дахилнаъди 2021-пи йисан райондин аьтрафариин 10 миллионна 19 агъзур манатдин 4 проект уьмриз кечирмиш гъапIну. Математикайиан, химияйиан, физикайиан, урус ва английский чIалариан дарсар кивру мялимар гьуркIри адрувал райондин образованиейин цирклин учIру месэла вуди гъубзра. Думу месэла гьял апIбан бадали, район Президентдин «Земский Учитель» программайиъ иштирак шула. Гъубшу йисан му программайиинди Табасаран ра-йондин мектебариз 6 мялим кьабул гъапIну. 2021-пи йисан райондин 17 мектебдиъ образованиейин «Точка роста» центрар, 4 мектебдиъ воркаут-майднар ачмиш гъапIну. Хюрикк гъулаъ 500 бицIир, Туруф гъулаъ 100 бицIир кьабул апIз мумкинвал айи уьмуми образованиейин тешкилатар тикмиш апIуз хъюгъна. Гъубшу йисан райондин мектебариз бицIидар гъахру 10 автобус тувну.
Табасаран райондин аьтрафариин сагъламвал уьбхбан 63 идарайи ляхин апIура. «Земский доктор» программайиинди, райондиз 19 жигьил духтрар дуфна, дурарикан 2021-пи йисан – сар духтир. РД-йин сагъламвал уьбхбан министерствойин, райондин администрацияйин ва ТФОМС-дин кюмекниинди ЦРБ-йин материаларинна техникайин бина къайдайиз гъюра. 2019-2021-пи йисари ЦРБ-йиз 9 машин тувну.
Табасаран райондиъ тикмиш дапIнайи ФАП-ар ва ВА-йир (духтирвалин амбулаторйир), туву машинар гьисабназ гъадагъиган, 2021-пи йисан райондин сагъламвал уьбхбан цирклиз гъафи инвестицйири 196 миллионна 157 агъзур манат тяйин апIура.
«2021-2025-пи йисари РД-йин сагъламвал уьбхбан биналу циркил цIийи алапIувал» программайиинди райондин 57 гъулаъ 465 миллинна 665 агъзур манатдин кьиматнаъ айи ФАП-ар ва ВА-йир тикмиш апIбанди ву.
Табасарн халкь кюгьне ва тафавутлу кульурайихъди девлетлу ву. Вари ихь уьлкейиъси, райондиъра коронавирусдин уьзур тарабгънайивалихъди аьлакьалу вуди, 2021-пи йисаз планламиш дапIнайи гизаф серенжемар кьяляхъ гъапIнийи, ясана манзилнаъди гъахури гъахьнийи.
2021-пи йисан республикайин ерли тешкилатчивалин программа уьмриз кечирмиш апIури, 2 миллионна 68 агъзур манат харжар дапIну, Улуз гъулан культурайин хал рас гъапIну.
Библиотекйирин китабарин фонд бегьем апIбан бадали, 315 агъзурна 790 манат жара гъапIнийи.
Табасаран райондин глава Мягьямед Къурбановди чан докладдиъ рякъяр апIбан, бицIи ва кьялан алверчивалин, райондин гъулариз шид зигбан, экологияйин, демографияйин, туризмдин, жигьиларин политикайин ва жара месэлйир гьял апIбакан хъайи-хъайиганси ктибтну.
Табасаран райондин депутатарин Собраниейин сессияйиъ удучIвну гъулху РД-йин Халкьдин Собраниейин депутатар Сефер Аьлиевди, Алавудин Мирзабалаевди, РД-йин юстицияйин министр Къазимягьямед Сефикъурбановди, экономикайин илмарин доктор, профессор Зейдуллагь Юзбеговди, Табасаран халкьдин агьли касарин Советдин председатель Исамудин Рамазановди Мягьямед Къурбановди дапIнайи ляхниз заан кьимат тувну.
«Табасаранский район» муниципалин райондин депутатарин Собраниейи Табасаран райондин главайин «2021-пи йисандин яшайишдинна экономикайин артмиш’валин натижйирин гьякьнаан» доклад кьабул гъапIну ва райондин главайин ляхниз ужуб кьимат тувну.
