Магьа, аьдатнаъ абхънайиганси, ццира ихь республикайиз ХХ Вари халкьарин фольклорин ва аьдатарин культурайин «Дагълуйир» фестивалиъ иштирак хьуз хайлин хялар гъафну. Му фестиваль июндин 29-пи йигълан 4-пи июлиз Дагъустандин аьтрафариин кIули гъубшну.
Гъябгъюрайи йисан фес-тивалиъ Индияйиан, Бело-руссияйиан, Азербайжандиан, Къиргъиз Республикайиан, Калмыкияйиан, Крымдиан, Марий Элиан, Башкортостан-диан, Чечен Республикайиан, Ставрополин крайиан, Перм-ский, Архангельский, Ростовский, Омский, Липецкий, Московский областариан, Великий Новгород шагьриан дуфнайи ва 50-тIан артухъ Дагъустандин фольклорин коллективари иштирак’вал гъапIну.
«Дагълуйир» фестивалин программа художествойинна яратмишарин проектарин жюрбежюр жанрйирикан ибарат вуйи. Фестивалин йигъари Республикайин халкьдин яратмишарин хулан 85 йис хьпаз бахш вуди гьязур дапIнайи «Кюгьне культурйирин Дагъустан» гала-концерт, фольклорин коллективарин концертар ва машквран серенжемар, республикайин муниципалитетариз фольклорин коллективар ва ансамблар хяларди гъягъювал, «Каспий – дуствалин гъирагъ» фольклорин фестиваль гъабхувал, «Халкьдин палатдин поэзия», «Дербент – цивилизацйирин кьюркь», казакарин культурайин, «Мяъли апIин, ашукь», циркдин искусствйирин «Пягьливнар» фестивалар, гьацира «Устадарин Дагъустан» халкьдин устадарин выставка ва фольклорин жара серенжемар кIули гъушну.
Шадлугънан концертар ва фольклорин фестивалар республикайин Мягьячгъала, Дербент, Къизилюрт, Каспийск, Хасавюрт шагьрариъ ва УнцIукIул, Табасаран, Мягьярамкент, Шамил, Акъуша, Къули, Гъяякент районариъ улупнийи.
«Учу Омскдин областдин «Звонница» кIуру фольклорин ансамблин вакилар вуча. Дагъустандин «Дагълуйир» фестиваликан ухдитIан деебхьнайчуз, ва дидин иштиракчйир хьуз ккунди, хайлин йисари кIваъ умудар уьрхюрайча. Дагъустандиз учу сабпи ражари дуфнача, ва учуз теклиф апIбаз чухсагъул мялум апIуз ккундучуз. Учу самолётдиъди 11 сяаьтна тIирхури гъахьнушра, гъурцундарчу. Гьаз гъапиш, ичв республикайиъ алахъру гьарсар касдин шаду ва рази маш, учу сягьнайиин къаршуламиш апIбан гурлувал гъябкъган, вари гьархру. Фестивалин вари иштиракчйири саб уьмуми ляхин тамам апIура – ухьу ата-бабйирилан гъубзнайи культура, кюгьне аьдатар, багьалу ирс гъюру наслиз уьбхюрахьа ва артмиш апIурахьа», – гъапну ич сюгьбатнаъ «Звонница» ансамблин иштиракчи Елена Крюковайи.
Ав, «Дагълуйир» фес-тиваль вари дюн’яйиз машгьур дубхьна. Думу гъабхуз хъюгъхъанмина республикайиз Европайин, Кьибла Америкайин, Азияйин, Багахь Ригъ гьудубчIвру терефнан яратмишарин 60-тIан артухъ коллективар ва 80-рихьна Урусатдин регионарин коллективар гъафну. Гьарсаб коллективдин вакили ихь республикайикан мани гьиссар чпин ватандиз гъухну. Гъи, Елена Крюковайиси, фольклорин ансамбларин коллективарин агъзрариинди вакилари ихь Дагъустан кIваин апIура.
Фестивалин садпи йигъан саки вари иштиракчйир, чпин милли палат алабхьну, халкьдин алатариинди мукьмар йивури, Мягьячгъала шагьрин Лениндин ва Пушкиндин ччвурнахъ хъайи кючйирилан илдицну ва Авар театрин майдандиина уч гъахьну.
Дюн’яйин швнуб-саб йишв’ан республикайин фестивализ дуфнайи артистари дагъустанлуйириз ва хялариз чпин успагьи милли палат улупурайи. Гьарсаб палатдиъ чпин халкьдин культурайиз хас вуйи рангар ва накьишар айи. Гъи му палат гьарсаб халкьдин багьалу савкьат ва ирс гьисаб шула. Му йигъан Авар театрин аьтрафариин, «Дагъустан – дуствалин гъирагъ» ччвур тувну, Каспийин багахь ерлешмиш духьнайи уьлкйирин халкьарин яратмишарин машквар кIули гъубхну. Гьарсаб уьлкейиан ва Дагъустандин районариан вуйи фольклорин коллективари чпин варитIан ужудар яратмишарихъди тамашичйир гъапIну.
Вари халкьарин фольклорин ва аьдатарин культурайин «Дагълуйир» ХХ фестивалиъ иштирак хьуз гъафи жара уьлкйириан вуйи фольклорин коллективар респуб-ликайин районаризра концертдин программйир хьади гъушнийи. Гьаци Табасаран районди Марий Эл республикайиан вуйи «Марий Таш» коллектив шадди къаршуламиш гъапIнийи.
РД-йин РДНТ-йин пресс-гъуллугънаан мялум гъапIганси, «Марий Таш» коллективдин вакилар Табасаран райондин администрацияйиз гъафнийи. Муниципалитетдин главайин заместитель Заур Мусаевди, хялар кьабул апIури, дурариз хъуркьувалар, фестивалиъ берекетлу ляхин ккун гъапIнийи. Табасаран драмтеатрин директор Аьлимурад Аьлимурадовди хялариз табасаран культурайикан, аьдатарикан ктибтну ва культурайин цирклиъ чаз айи тажрубайихъди таниш гъапIну.
Хялариз гьязур дапIнайи культурайин программа Ургур чвуччвунна сар чуччун гъалайиин давам гъабхьнийи. Гьадушв’ин Табасаран райондин культурайин управление-йин ва «Марий Таш» ансамблин сатIи вуйи концерт кIули гъубшну.
«Дагълуйир» фестиваль аьхирихъна гъюбан гала-концерт Мягьячгъала шагьрин Урус драмтеатриъ кIули гъубхнийи. Гьадушваз 700-тIан артухъ тамашичйир гъафнийи.
Му серенжемар РФ-дин ва РД-йин культурайин министерствйирин, В.Д.Поленовдин ччвурнахъ хъайи Гьюкуматдин Урусатдин халкьдин яратмишарин хулан ва РД-йин МК-йин республикайин халкьдин яратмишарин хулан кюмекниинди, «Культура» милли проектдин дахилнаъди, Вари халкьарин «Арт-Инициатива» холдингдин ЮНЕСКО-йин хиликкди гъабурайидар ву.
Шиклиъ: «Дагъулуйир» фестивалин иштиракчйир Табасаран райондиъ.
