Гьарсаб пишейин гъуллугъчйириз чпин пишекарвалин машкврин йигъар а. Гьаци вузариъ ва ссузариъ урхурайи студентаринра йигъ а. Гьамусяаьт студентариз гъизгъин вахт ву, дурари сессия тувра. Йишвну даърахди, семестрин вахтна аьгъю апIуз хътруркьу дарсар цIийикIултIан урхури, студентар сессияйин аьхириз ккилигура. Сессия аьхирихъна гъюри, 25-пи январиъ Урусатдиъ Студентарин йигъ къайд апIуру. Газатдин гьаму ва гъюру нумрариъ студентарин уьмриан вуйи макьалйир урхай.

 

 

Сессияйин вахт фукьан читинуб вушра, студентарин уьмриъ варитIан аьлхъбан дюшюшар гьадму вахтна шулу.
Вуздин мялимди имтигьяндиз улихьна консультация айи вахтна студентариз кIуру: «Имтигьяндихьна ужуди гьязур йихьай, учву шпаргалкйирра гьязур апIруб аьгъязуз. Шпаргалка бикIруганра дарс ужуди кIулиъ убчIвру, варитIан аьламатнан, саринра дарубсиб шпаргалка гьязур гъапIуриз варитIан ужуб кьимат дивруза».

Кьюд йигълан имтигьян ккебгъру. Классдиъ учIвну, мялимди студентариз кIуру:

-– Узу туву гаф кIваин илмийиз. Варидари шпаргалкйир адагъай.
Варидарихь шпаргалкйир хьтайи, хъа хьайи студентари чпин шпаргалкйир адагъуз хъюгъру. Шли бицIи китабси, шли – каманчиси гьязур дапIнайи шпаргалкйир столиин дивнийи. Хъа сар студентди кагъзин ацIу сусугсиб столиин диву. Мялимди, кагъзин сусуг алдабчури, метрихьди ебцуз хъюгъю. Студентар, мюгьтал духьну, аьлхъюрайи. Шпаргалкайин кьюбиб терефарра бикIбари алацIнайи, дидин ярхишин 10 метр вуйи. Гьамциб жафа гъизигу студентдиз варитIан ужуб кьимат дивну, мялимди имбу студентарихьди билетар гъадагъуз гъитру ва дурар имтигьяндихьна гьязур хьуз классдиъ дитру.

 

***
Университетдин сар профессорик гьамциб хасият кайи: звонок йивну, учв аудиторияйиъ учIвбан кьяляхъ, кьан гъапIу студент дугъу лекцияйиз деетури гъахьундар. «УчIвуз хай шулин?» – кIури гьерху студентдиз дугъу кIури гъахьну: «Кючейизди удучIвну, гьаму аудиторияйин унчIвикк дийигъну, учуз хил хъапI. Хъа учкан сари увуз хил хъапIбан кьяляхъ, лекцияйиз гъюз ихтияр тувурзавуз». Студент дишлади унчIвиккна жаргъуйи.
Хъа аудиторияйиъ айи студентариз профессори кIуйи: «Эгер учвкан шликIа дугъаз хил хъапIиш, думура гьадгъан гъвалахъна гъягъиди». ГучIбаан сар студентдихьанра унчIвикк ккайириз хил хъапIуз шулдайи. Гьаддиз профессорин лекцияйиз вари студентар вахтниинди гъюри шуйи.

 

***
Студентарин уьмриан вуйи гьаму дюшюш ич адашди ктибтуб вузуз.
Гъубшу аьсрин 50-пи йисарин студентарин уьмур гьамусдин студентарин уьмрихъди тевуз шулдар. Думуган студентариз ипIрубдин, алабхьрубдин, гъулариз жвуван абйир-бабарихьна гъягъбан гизаф читинвал кади гъабхьну. Хъа вушра жигьилвал уьмрин жара вахтарихь тевуз шулдар, думу лап уткан вахт ву.

«Хьур бай общежитиейиъ сатIиди яшамиш шулайча. Юкьур кас гьаммишан сатIиди дарсариз гъягъюри, масу гъадабгъу уьлин кьацI сатIиди ипIури, сабси сейир апIуз мина-тина гъягъюри, албагну шуйча. Хъа учухъди яшамиш шулайи хьурпи студентди, гьаммишан учхьан жаради гъузри, учуз кьял йивну, учхьан жиниди уьл ипIури, чан чемодандиин ачар алабхъури шуйи. Сад йигъан баяри, сакълар ккадапIну, шагьриз лицуз гъягъюз йикьрар гъапIнийча. Лигуруш, сакъал ккадаъбан кьяляхъ ктатуз саринра одеколон адайи. Учхьан жаради гъузру балин одеколон айиб аьгъяйчуз, хъа думу учв хулаъ адайи. Дугъан чемодан абццуз йикьрар гъапIнийча, ва, одеколон адабгъну, варидари ич машарикан ктатча. Одеколон лап цIиб гъабхьи. Учу кучуб аьгъю дархьбан бадали, одеколон айи шюшдиъ шид убзуз йикьрар гъапIнийча. Шид убзуз хъюгъиган, одеколон лизи никкси гъабхьи. Гьаци вушра одеколондин шюше чан хьайи йишвахь дивнийча.
Ич гъунши бализ учу одеколондик кучуб аьгъю дубхьну, думу комендантдихьна аьрза апIуз гъушнийи. Гьадмуган комендантди, учуз дих дапIну, насигьятнан гафар гъапIнийи ва зарафатнан гъавриъ даршлу касдихъди зарафатар мапIанай гъапнийи».

 

***
Жигьилвалин гьевесну ацIнайи, жюрбежюр хасиятар хъайи студентарин уьмрариан хайлин ихтилатар ктитуз шулу. Эгер ичв студентвалин уьмриъ гъабхьи дюшюшдикан ктибтуз ккундуш, ичв кагъзариз ккилигурача.