Гьар йисан 8-пи июль ихь уьлкейиъ Хизандин, мюгьюббатнан ва вафалувалин йигъси къайд апIуру. Му машквриз тялукь вуди, учу уьмрин жюрбежюр дюшюшариъ ахъу ихь ватандашарин хизанарикан ктибтури шулча. Шлин-вуш мюгькам мюгьюббатнакан, тмундари бахтлу хизан яратмиш гъапIуваликан, республикайиз дамагълу хизан гъабхьиваликан ва гь.ж. Гъийин макьалайиъ узуз Хив гъул’ан вуйи ва гьамусяаьт Каспийск шагьриъ яшамиш шулайи Къурбановарин хизандикан ктибтуз ккундузуз. Му хизан гъи дидиъ арайиз дуфнайи месэлайи ккидипура. Хъа дициб натижайиин я жилир, я хпир рази дар, амма дурарихьан сатIидира гъузуз шуладар.

 

 

Исмяил ва Марьям сар-сариин юкIв улубкьну чиб-чпиз кьисмат гъахьидар вуйи. Эвленмиш духьну, дурарин 11 йис шула. Дурариз 7 йисаъ айи ришра а.

«Дубхъну адруган, Исмяил гизаф ужур инсан ву, хъа сацIибкьан ички гъубхъиш, дугъан хасият чIурдин гьяйванатдинубдиз ухшар шулу. Дурубхъди дугъхьан 2-3 вазлиъ гъузуз шулу, хъа гъубхъиган, гьяфтатIан артухъ вахтна дустарихъди йигъар-йишвар адаури, вари уч гъапIу пул сабишв’инди жвартI апIуру. Пиянвал ктубчIвган, сарун убхъударза кIури, гафра швнуб-сабан тувнийи. Амма чан гафниин дийигъуз гьаз-вуш дугъхьан шуладар», – ктибтура ич сюгьбатнаъ Марьямди.

Дугъан гафариинди, пиянди хулаз гъафи жилири ужуз гафар кIуру, хпирихъди писди улхури шулу, дугъ’ина хилра за апIуру. Магьа нубатнан гъалмагъларин кьяляхъ, Марьям, чан ришра гъадагъну, абайин хулаз гъушну. Чпин хал ккадабхъурайивалин тахсиркар Марьямди чан жилир, хъа Исмяили – Марьям гьисаб апIура.

«Ав, узу гъавриъ аза, думу жилижви ву. Дугъан чан хусуси мюгьтаж’валар, игьтияжар ашул. Узу, дугъан гъавриъ хьуз даккунди, гьаммишан фу-вуш тамам апIувал тIалаб апIури, улхури шулза. Дугъаз жара дишагьли адар, узу дугъахъ хъугъраза. Дюзди кIуруш, жара дишагьлийирихьна думу вижнасузди янашмишра шулу. Дугъан дада лап тIалаблу дишагьли вуйи. Дугъу 11 бицIир гъахну, ва бицIидихъанмина дурариз интIивалар вая кьадарсуз ккунивал гъябкъюндар. Узу дугъаз уьмурлуг дярябкъю ккунивал ва мюгьюббат багъиш апIури гъахьунза. Амма думу дигиш апIуз гъабхьундарзухьан. Узуз дугъкан ккунди айиб анжагъ дугъу ички дипувал вуйзуз. Жилири дубхъну адруган, ич хизан вари дюн’яйиъ нумунади улупуз шлубси ужуб ву. Узу Исмяиликан республикайин наркологияйин диспансериз илтIикIувал вая ичкийихьна даккнишин хьуз гъитру кодирование апIувал ккун гъапIнийза. Амма дугъу, узу алкаш дарза кIури, жаваб тувру. Ичкийи ич хизан ккидипура. Хъа дугъу вари тахсир йизуб дапIна. Фикрар апIбаан юкIв иццурайиз, гиранра дубхьназуз. Узуз йиз гьадму саб вахтна зат дурубхъру Исмяил ккундузуз. Амма дугъу ички дидрипрубдин ва дугъан хасият дигиш даршлубдин гъавриъ аза. Вари дюн’я даккун гъабхьунзуз. Йиз тереф уьбхюрайир анжагъ йиз риштIан дар. Сабдин гъавриъ адарза – дабгъурайи хизантIан ички зади бисуз, думу гьадмукьан багьалу шейъ вуйкIан?» – пашманди кIул ис апIури, чав чаз суал тувра Марьямди.

Марьям Къурбановайин хизандиъ арайиз дуфнайи аьгьвалатнакан кидибтну, дугъу ич сюгьбатнан аьхириъ туву суал узу Санкт- Петербург шагьриъ хизандин месэлйириз лигру центрин пишекар, психолог Екатерина Семеновайихъ хъипнийза.

«Марьямдиз ва думусиб дюшюшнаъ ахънайи жара дишагьлийириз кIураза: мициб аьгьвалатнаъ жилирин гъавриъ ахъуз читинди шулу. Фицики яв ва жилирин фикрариъ аьхю фаркь’вал а. Гьаддиз жилирин гъавриъ хьуваликан улхуб мянасуз ву. Эгер жилири учв алкоголин асиллувалиъ ахънайивал фикриз гъадабгъурадарш, дугъу ичкийихъди аьлакьалу вуди хизандиъ арайиз дуфнайи месэлайизра аьксивал улупуру. Аьксивали месэла гьял апIуз гъитудар. Гьаддиз жилири гардандиъ дибрисрайи месэла ялгъуз дишагьлийинуб шула.

Хизандиъ веледар гъалмагъларин шагьидар шулайивалра ужуб ляхин дар. Хизандиъ шулайиб ва ебхьурайиб бицIирин фикриъ уьмурлугдиз гъубзру. Ва гележегдиъ думу дюшюшар бицIириз уьмрин рякъюъ аьдати къайдаси шулу. Гьарсар веледди чан абйир-бабарин хизандиз ухшарвал айи хизан абгури шулу. Гьаддиз ичв шуран уьмур гележегдиъ ичвубсиб дубхьну ккундуш, дугъан улихь гьюжатар, гъалмагълар давам апIинай. Ичв веледдизра ичвубсиб уьмур дубхьну ккундарш, ичв хъял яваш апIури, мясляаьтниинди яшамиш хьуз дубгъай.

Хизан жилиринра, хпиринра сатIи разивал аштIан уьбхюз шулдар. Эгер жилириз вая хпириз чан хизан ккундарш, ухди-кьанди дурар жара шулу. Жилирин нюкягь чIюбгъбакан вуйи фикрар арайиз гъюрайивалин тахсиркар асас вуди дишагьли ву. Дишагьлийи хизан уьбхбаъ ва хизандин сабвалиъ аьхю роль уйнамиш апIура. Гьаддиз вари дишагьлийириз кIураза, сабур апIинай, гаф кIайиз, фикир апIинай, пиянди айи вахтна жилирихъди улхбакан мяна адар, сацIиб хъял яваш апIинай. Аьксина вуди, учву вари терефарихъан ичв жилирин терефкар духьну ккунду. Думу пиянди адру вахтна, жандин гьевес ва гьиссар маниди айиган, сюгьбат гъайибхай, дугъу гьаз ички убхъураш, думу убхъбан метлеб фу вуш, гьерхай. Дугъахъ хъебехъай, ва, мумкинвал аш, дугъаз кюмек апIинай. Сюгьбат аьхю сесниинди дубхну ккундар, гаф-чIал ягъал дару сесниинди апIинай. Учву сар-сарин сес ебхьуз ва гъавриъ хьуз, хулан ва хизандин месэлйир сатIиди гьял апIуз дудубгъну ккунду. Гьадмуган учву саб фила-вуш ичв арайиъ мичIал гъахьи аьлакьйир цIийи алаидичва, сар-сариз варитIан багахь ва багъри инсанар хьидичва. КIваинди гъибтай, жилиринна хпирин албагували хизандин вари месэлйир рягьятди гьял апIуру», – насигьят тувну психологди.

Йиз фикриан, хизан уьбхюз ккунидари дугъан насигьятар кьалмикк дисиди.