Адвокатвалин гъуллугънан пишекрари суддиъ къанунди улупнайиси ватандашарин ихтиярар уьрхюру. Къанундиинди либхурайи уьлкейиъ адвокатдин пише гизаф важиблуб ву. Ухьуз мялум вуйиси, адвокатарин кюмекниинди швнур кас дустагъдин жазайиккан ккудучIвну.

Улихьна йигъари учу «Табасарандин нурар» газатдин редакцияйиз ихь ватанагьли, адвокат Руслан Гьясанбеговдиз теклиф гъапIнуча. Дугъу ич теклиф кьабул гъапIнийи. Ич арайиъ гъабхьи сюгьбат жикъиди исихъ чап апIурача.

– Руслан Къунагъбегович, адвокатвалин пише фици ктабгъунва?

– Йиз абйир-бабар Табасаран райондин НичIрас гъулан вакилар ву, гьамусяаьт Мягьячгъалайиъ яшамиш шулача. Узуз бицIидимиди тахсикрар дисру фильмар кьабулди вуйзуз. Ич адашра къанун уьбхру гъурулушдиъ лихурайивализ лигну, мектеб ккудубкIиган, ДГУ-йин юридический факультетдик урхуз кучIвунза. Университет ккудубкIбан кьяляхъ, адвокатди лихбанди гъахьунза. Адвокатарин идарайиъ цIибди ляхин дапIну, хъасин имтигьян тувунза. Гизаф адвокатар чпин кIул’инди лихура. Хъа узу адвокатарин коллегияйин дахилнаъ аза.

– Адвокат фицир духьну ккунду?

– Адвокатдин ляхин фукьан маракьлуб вуш, гьадмукьан читинубра ву. Агьалйириз чпин ихтиярар уьрхюз кюмек апIури, адвокатди инсанарин хасиятар, аьлакьйир, кьисматар багахьди гьисс апIуру. Адвокатдиз уьлкейин къанунар, асас вуди чан пишейиъ алахьрудар, лап ужуди аьгъюди ккунду. Дугъу, дигиш шулайи къанунар аьгъю апIури, гьаммишан гюзчивал уьбхюри ккунду. Думу пишейин эйсйири гьар йигъан судариъ чпин муштарйирин ихтиярар уьрхбан жюрйир агури шулу. Адвокат гьякьлур вуди хьувал чарасуз лазим ву. Дугъаз гьацира сир уьбхюз аьгъюди ккунду.

– Руслан Къунагъбегович, увухьна агьалйир фицдар месэлйир хьади илтIикIури шулу?

– Учухьна жюрбежюр месэлйир хьади илтIикIуру: уголовный тахсиркарвалар апIбаан, ватандаш’валин делойириан, хизандин месэл-йир хьади – алиментар тутрувбан гьякьнаан, хпирна жилир жара хьувалин гьякьнаан, штрафар тувбаан ва гьацдар жарадар.

– Тахсиркарвал дапIнайи касдин ихтиярар уьрхруган, фу гьисс апIури шулчва?

– Къанундин улихь вари инсанар саб ву. Гьаддиз учу къанундиинди тахсиркрин ихтиярар уьрхюз буржлу вуча. Эгер тахсир дапIнайивал ачухъди рябкъюраш, адвокатди дугъаз шлубкьан цIибди вуйи жаза тувуз чара дабгну ккунду. Гьаци дарш, думу касдихьан адвокатди ляхин апIуз хьибдар. Гизафси тахсиркарвал гъапIдар швумал шулу, гизафдар, юкIв гьялак дубхьну, тахсиркарвалихъна гъафидар вуди шулу. Йиз хиларилан тина гизаф уголовный делойир гъушну, хъа судди тасдикь дарапIди, ухьуз инсандиз тахсиркар пуз ихтияр адар.

Саб уголовный дело кIваина хуз ккундузуз. Мягьячгъалайиъ кьюр жигьил дишагьлийи гъудган апIурайи дишагьли йиву гъакIнийи. Узуз думуган адвокатарин палатайи гьаму дело табшурмиш гъапIнийи. 23-25 йисаъ айи жигьил дишагьлийир, гъизилар икI апIбан бадали, жарарин хулаъ учIвну. Хулан эйси му вахтна гъудг-ник кади гъахьну. Жигьил дишагьлийири думу йивну гъакIну, хъа дурарихьан вахт-ниинди гьергуз гъабхьундар. Багахьлуйирикан фуж-вуш хулаз хъуркьнийи. Тахсиркрар гъидиснийи. Ихь республикайиъ дин-тIяаьт хъапIру инсанар, намус-гъир’ят уьбхюрайидар гизаф ашра, гьамцдар ляхнарра шулу. Дишагьлийирира гизаф тахсиркарвалар апIуру.

– Ихь республикайиъ чпин веледдиз алиментар тутруврудар гизаф а. Гьадрариз жаза адарин?

– А, гьарсаб тахсиркарвализ жаза а. Му читин гъурулуш ву. Алиментар тутруврудари адвокатарихьан, чпин жавабдарвалихъна дархбан бадали, гьапIну ккундуш гьерхру. Сифте административ жаза гъабхуру, хъа цIи-цIибди алиментар тувуз хъюгъру. Административ жаза тутрувди уголовный жавабдарвалихъна хуз ихтияр адар. Мисалназ, сар кас 200 агъзур манатдин алиментар тувбан буржлу духьна. Дугъаз административ жаза тувра, гьаддин кьяляхъ дугъу гьар вазлиъ сад агъзур манат алиментар тувуз хъюгъру. Хъа сад йисандин арайиъ дугъу кьюдварж агъзур манат тувидар. Йис улдубчIвбан кьяляхъ, хъанара алиментар тутрувди гъузуз шулу. Гьаддиз алиментар ктагъуз аьрза тувру кас къанундин тIалабарихъди таниш духьну ккунду ясана дугъу адвокатдихьан консультация гъадабгъну ккунду. Республикайиъ гизаф юристар, адвокатар а.

– Руслан Къунагъбегович, эгер шулуш, яв тажрубайиан саб уголовный делойикан ктибтнийиш, ккундийчуз.

– Саб ачмиш апIуз гъагъиди алабхъу уголовный делойикан ктибтурза. Узухьна сар таниш кас илтIикIну. Дугъан адашдик инсан йивну йикIбан тахсир кипнайи. Тахсир кипнайи кас гьюлин гъирагъдихъ яшамиш шулайир вуйи. Чан гъуншдихъди кми-кмиди балугъар дисуз гьюлихъна гъягъюри, дурари ички убхъури гъахьну. Гьаму ражарира гъуншйири ички дубхъну, му гъунши хулаз гъягъюру, хъа мина жара гъунши гъюру. Муну гъуншдихъдира ички убхъувал давам шулу. ЦIиб вахтналан гьамрарикан сарнур чIат ктучIвуз хулаз гъягъюру. Рякъюъди гъягъюрайи дугъаз чахъди ички гъубхъу гъунши хулазди гъягъру умбрариъ кIул исизди дахъну рякъюру. Лигуруш, думу дукIна. ГучI гъабхьи касди, чан тмунур юлдшихьна дуфну, чаз гъябкъюбдикан ктибтуру. Дурар майит хулазди гъабхбанди шулу, майит гъябкъю касди хул’ан къанун уьбхру органарин гъуллугъчйириз дих апIруганси. Натижайиъ майит бихъуру, полицияйин гъуллугъчйири тахсир кипуз шлудар вари дисуру. Райотделиъ йиз таниш касдин адашдин сагъламвалин гьял гъагъи дубхьну, думу больницайиъ ахъру. Больницайиъ саб гьяфтайиъ имиди, думу хъана райотделиз гъахуру. Мугъак тахсир кипбан себеб гьадму вуйики, тмунур гъуншди къанун уьбхру органарин гъуллугъчйириз вари хъайи-хъайибси ктибтнийи, хъа гьамунури ктибтури адайи. Аьхирки, дугъу узуз гъабхьи душюшдикан ктибтну. Гъуншйирихъдира сюгьбатар гъахбан кяляхъ ашкар гъабхьиганси, гъакIи касдин гъурдлар сагъди дайи, дугъан кми-кмиди нефес бисбан приступар шуйи. Гьаму ражарира, пиянди айивализ лигну, му касдин приступ гъабхьиган, думу машнахъди жилиинди алдакIну, хъа дугъан гъюнарихъ хъайи курткайи дюдериз зигури, жандин гъагъ алабхъну. Экспертиза гъубхиган, силисчивалин вари улупбар тевиган, гьякь арайиз удубчIвнийи.

Узу уьрхюрайи касдин тахсир адрувал ашкар гъабхьнийи.Эгер бегьем ляхин гъубхундайиш, тахсир ктру кас дустагъдиъ ахъуйи.

Мицисдар жара жюрейин дюшюшар гизаф шулу. Жигьиларин арайиъ пулихъди аьлакьалу тахсиркарвалар, жигьилар гьюжат дапIну кичIихну, сагъламвализ зарар тувбан тахсиркарвалар.

Руслан Гьясанбеговди хайлин маракьлу ихтилатар ктитнийи. Дурарикан варидарикан му макьалайиъ ктибтуз шулдар. Хъа сюгьбатнан аьхириъ адвокатди ихь агьалйирикан, жигьиларикан къанун чIур дарапIувал ккун гъапIнийи.