Урусатдиъ гьар вахтна цIа кабхъувалин хатIасузвализ фикир туври гъахьну. Гьаддиз 2007-пи йисан июль вазлин 18-пи йигъ гьюкуматдин цIа кабхъувалиин гюзчивал гъабхру тешкилат арайиз гъафи Йигъси къайд апIура. ЦIа кабхъуваларихъди гъабхурайи женгнакан ва профилактикайин ляхнин гьякьнаан ич мухбир Шюшеханум Керимовайи Дербент шагьриъ айи 5-пи нумрайин ОНДПР тешкилатдин руководитель Рустам Рамазановдихьан интервью гъадабгъну. Думу исихъ чап апIурача.

– Рустам Аьбдулаевич, ичв тешкилатди фуну аьтрафариъ ляхин кIули гъабхура? Гьамусяаьт Дербент райондин аьтрафариъ дабхьнайи зирзибил убгура кIури, увузра мялумат адарди даршул. Дидик цIа кабхъбан себеб фу ву?

– Ич пишекрари Дербент, Дагъустандин Огни шагьрариъ, Дербент ва Табасаран районариъ цIа кабхъувалин хатIайихьан агьалйир, дурарин мутму, яркврар уьрхюра. ЦIа кабхъбан дюшюшар – хуларин, магазнарин айитI айи, йирси духьнайи, бязи вахтна гизаф гъагъишин ади ишлетмиш апIури айи акварин симар шула. Саб йишв`инди тукниинди вуйи алатар кьадартIан артухъ кивиган, гъи дарш закур хатIалу дюшюшар арайиз гъюра. Саспиган, дурарин замыкание шула, симар ерцIури шулу, натижайиъ инсанариз зарар хру цIа кабхъувалар арайиз гъюра. Уву гьерху Дербент райондин аьтрафариъ айи зирзибил дабхьнайи полигондик цIа кабхънайивалин себеб фу гъабхьнуш, гьамусяаьт ахтармиш апIура. Эгер душвак цIа кипнуш, тахсиркрар агиди. Гьамусяаьт думу полигондин гъаравларихъди сюгьбатар гъахура.

– Чвлинна кьюрдун фаслариъси дарди, хьадан вахтна инсанарин хуларик ва жара мутмуйик цIа кабхъувалар цIиб шулдарин?

– Ццийин гьацI йисандин арайиъ учу гюзчивал гъабхурайи аьтрафариъ цIа кабхъувалин 27 дюшюш гъабхьну. Думу дюшюшар – хуларик, туканарик ва машинарик цIа кабхъувалиндар вуйи. Инсанарин сагъламвализ думу дюшюшари зарар тувундар. Дупну ккундуки, ццийин хьадра гьелелиг думукьан маниб дар. Улихь йисари, гизаф манишин айи вахтна яркврарик цIа кабхъру дюшюшар гизаф шуйи. Думу хатIалувал агьалйири гъеебццу укIак, зирзибилик цIа кипувалси, яркврариъ гатIахьну гъиту шюшдин бутулкйир ригъухь аргну, гьаци цIа кабхъувал арайиз гъюру. Ццийин йисан думу хатIалу гьядисйир цIиб духьна.

– ЦIа кабхъувалин хатIалу гьядисйир дархьбан бадали фици ва шлихъди профилактикайин ляхин гъабхурачва?

– Профилактикайин ляхин аьхиримжи йисари жанлуди гъабхури, учу МЧС-дин сайтарин кюмекниинди лазим вуйи мялуматарихъди агьалйир таниш апIурача. Гьацира, шагьрар-гъуларин руководителарихъди, районарин яркврарин мешебегйирихъди сабхилди ич пишекрари, хатIалу гьядисйир дархьбан бадали, агьалйир яшамиш шулайи йишварин сяргьятариъ укI ади дархьбан бадали, жилар хъадакну гъитуб тIалаб апIурача. Мешебегйири ярквран айитI йишварин, имбу йишварин муниципалитетарин главйири жавабдарвал гъабхура. Мициб профилактикайин ляхин хъана ужуди тешкил дапIну ккунибдин учу гъавриъ ача ва вари мумкинвалар ишлетмиш апIурача. Гьаддиз, районариъ ерлешмиш духьнайи гъулариъ айи даграр, нирар ва жара шид шлу йишвар лазим хьибган ишлетмиш апIбан бадали, учу муниципалитетарин главйирикан штун багахь пожарный машинар гьуршру майднар тешкил апIуб ва душвахьна вуйи рякъяр къайдайиз хуб тIалаб апIурача.

– Рустам Аьбдулаевич, хатIа гъабхьи вахтна ичв пишекрар йишв’ина фукьан вахтнан арайиъ хъуркьра?

– Эгер багахь хьайи йишваъ хатIа гъабшиш, ич пишекрар 10 дакьикьайин арайиъ хъуркьра. ЦIиб ярхласи ва ярхлариъ айи гъулариз хъуркьбан бадали 20 дакьикьайилан саб сяаьткьан лазим шулу. Эгер цIихъди женг гъабхувалиъ кьувват гьудрубкIри гъабхьиш, Билижийиъ ва Табасаран райондиъ айи пожарный частариан кюмекназ дих апIури шулча. Лазим гъабхьиш, ихь республикайин жара йишварианра кюмекназ хъуркьру.

– Фукьан кIурушра, ухьуз айи девлет – инсанар ву. Гьаддиз, артухъдиси, бицIидарин сагъламвализ зарар дархьбан бадали гъабхурайи профилактикайин ляхнихъди таниш хьуз ккундийзуз.

– Гьарсаб бицIидар айи образованиейин тешкилатарин руководителарихъди учу, сабпи нубатнаъ, баяр-шубарин хатIасузвал уьбхбан бадали вуйи профилактикайин ляхин кIули гъабхурача. Вари руководителар мициб жавабдарвалин гъавриъ а ва цIа кабхъиш, баяр-шубар вахтниинди адаъбаз вуйи пландихъди танишди ву. Ич пишекрари образованиейин пишекрарихъди сабхилди думу пландиинди вуйи гьязурлугвал ахтармиш апIру серенжемар хъади-хъади кIули гъахура. Гьацира, вари лазим вуйи мялуматарихъди шагьрарин ва районарин агьалйир таниш апIбан бадали, СМИ-йихъди аьлакьйир уьрхюрача.

– Рустам Аьбдулаевич, чухсагъул увуз! Инсанарин гъуллугънаъ айи уву ва ичв пишекрар тешкилат арайиз гъафи йигъахъди тебрик апIураза ва учвуз хъуркьувалар ккун апIураза!