Гюльнара Мягьямедова
Аьхиримжи йисари Урусатдин яракьлу кьуватарин жергйириз дих апIру жигьиларин яшар за апIбан, Ватандиз гъуллугъ апIру вахт артухъ апIбан гьякьнаан гизаф улхбар-рахбар гъягъюрайи. Госдумайин депутатари швнуб-саб ражари думу месэла гьял апIуз улихьна адабгънийи.
10-15 йис мидиз улихьна Дагъустандиан армияйин жергйириз гъуллугъ апIуз гъягъюз ккунидарин кьадар аьхюб вушра, республикайин улихь дивнайи план лап цIиб дапIнайи. Думу месэлайизра чан себебар айи. Гьадму вахтнаъ ихь жигьилари саб аьмал ктабгънийи: Урусатдин жара регионариъ яшамиш шулайи чпин багахьлуйирин хулариъ прописка апIури, душваъ военкоматариъ гьисабнаъ дийигъури, гьадлин тина яракьлу кьуватарин жергйириз гъуллугъ апIуз гъягъюз хъюгънийи.
Аьхиримжи 4-5 йисан Дагъустандин улихь дивнайи призывдин план за апIуз хъюгъна. Украинайихъди вуйи гъалмагъал гъизгъин гъабхьиган, армияйиз гъягъюз гьязурди айи баяри кьяляхъ зигуз хъюгъну. Гьаддиз гьаму йисан военкоматари хьадукран призывдин вахтнаъ жигьил баяриз повестка тувбан ляхин лап гужал дапIну, хьадукран призывдин план республикайин военкоматари хъуркьувалиинди тамам гъапIну.
Бязи экспертарин фикриинди, хьадукран призывдин план тамам апIувал багарихьди армияйиъ гъуллугъ апIру вахт артухъ апIбахъди аьлакьалу вуйи. Хъа эгер дици вуш, гьамус чвлин призывдин вахтнаъ армия-йин жергйириз гъягъюз ккунидарин кьадар хъана артухъ хьибди.
Уьлкейин Президент Владимир Путинди Урусатдиъ яракьлу кьувватарин жергйириз гъуллугъ апIуз дих апIру баярин яшарин вахт за апIбан гьякьнаан вуйи федералин къанундиин къул гъизигну.
Госдумайиъ сабпи урхбаъди къанундин проект гьял апIруган, 18-27 йис яшнаъ айи жигьилар армияйиз гъахбан вахт дигиш апIбан ва 21-30 йис яшнаъ айи жигьилариз армияйиз дих апIбан теклифар ади гъахьнийи. Депутатари кьюбпи урхбаъди къанундин проект гьял апIруган, армияйиз гъахру вахт улубкьбан асккан дазу дигиш дарапIбанди гъахьну. Гизаф пай баяриз 18 йисаъ ади армияйиз гъягъюз ккунду, гьаддиз къанунди думу цифрайик кучнадар.
Гьаци вуйиган, жигьилариз армия-йиз дих апIру вахт 18 йислан 30 йис’ина тяйин гъапIну. Ватандашдихьна повестка гъурубкьхъанмина, жара гьюкуматдиз гъягъюз къадагъа апIру къанунра кьабул гъапIну. ЦIийи къайдйир 2024-пи йисан 1-пи январилан кьувватнаъ учIвди.
2024-пи йисан призывдин вахтнаъ 18 йислан 30 йис’ина яшар вуйи жигьилариз повесткйир гъиди. Хъа 2024-пи йисан 1-пи январь улубкьайиз 27 йис тамам гъабхьидариз армияйиз дих апIидар. Госдумайин оборонайин комитетдин председатель Андрей Картополовди къайд гъапIганси, 2023-пи йис кадабхъайиз 27 йис гъабхьидар военнообязанный вуди, запасдиз гъягъиди, 2024-пи йисандин призывдик кахъидар.
Армияйиккан кIул ккадабгъуз ккунидариз фициб жаза ккилибгура? Журумар апIиди. Повестка тувнашра, саб важиблу себеб адарди военкоматдиз дарфи касдин 10 агъзурилан 30 агъзур манатдиина журум апIиди (улихьна журумдин кьадар 500 манатдилан 3 агъзур манатдиина вуйи). Ватандашди чан хизандин аьгьвалат дигиш хьуваликан, урхурайи, лихурайи йишвкан, яшамиш хьуз удучIвну душнайи цIийи йишвкан мялумат тутрувиш, дугъан сад агъзурилан 5 агъзуриина журум апIиди (улихьна журумдин кьадар 500 манатдилан 3 агъзур манатдиина вуйи). Эгер призывдин вахтнаъ яшамиш шулайи йишв дигиш дапIну, военкоматдиз дидин гьякьнаан мялумат тутрувиш, 10 агъзурилан 20 агъзур манатдиина журум апIуз ихтияр тувна.
Чпин гъуллугъчйир уьрхюрайи тешкилатарра журум дарапIди гъитидар. Военкоматдиъ гьисабназ гъадагъбан бадали ватандашарин сиягьар тутрувувализра журум тяйин дапIна: тешкилатдин кIулиъ айи гъуллугъчи чан жибдиан 40 агъзурилан 50 агъзуриинакьан журум тувбакк ккуркьди, хъа юридический касарин 350 агъзурилан 400 агъзуриинакьан журум апIиди. Мобилизация мялум апIбан кьяляхъ, ватандашдиз ляхин туврайи гъу-ллугъчийи военный комиссариатариз, чахь лихурайи ватандаш военкоматдиз гъюбан кюмек дарапIиш, дугъу чан жибдиан 60 агъзурилан 80 агъзур манатдиина журум, хъа юридический касари 400 агъзурилан 500 агъзур манатдиина журум тувну ккун хьибди.
Къайд апIуз ккундузузки, гьюкуматдин къанун вари инсанариз сабсиб ву. Эгер къанундиъ, Ватан уьбхювал ватандашдин гирами буржи ву, кIури дибикIнаш, гьадму буржи тамам апIуз ухьу вари гьязурди ккунду. Сакьат ватандашариз къанундиъ жара къайдйир улупна. Хъа гизафдариз, мюгькам сагъ’вал хъашра, фунуб себеб кадабгънура, читинвалариккан кIул ккадабгъуз ккун шулу. Иллагьки гьадрари гьюкуматдикан гьаммишан фу-вуш тIалабра апIуру. Дицисдарихьан, увкан Ватанди апIурайи тIалаб уву тамам дарапIруган, гьюкуматдикан фу ккундувуз, кIури гьерхуз ккун шулу.
Гьаддиз, гьюрматлу ватандашар, ухьу уьрхюрайи гьюкуматдин къанунар батIул дарапIди, дурариз гьюрмат апIури, яшамиш хьидихьа.
