Гюльнара Мягьямедова
Гъи гизафси дюн’яйин гележег жигьиларикан асиллу шула. Гъийин йигъаз жигьилари дюн’яйиин али халкьдин 30 процент тяйин апIура. Гьаци вуйиган, гележегдиъ дурар уьлкйирин экономикайин ва политикайин, яшайишдин ва культурайин циркларин артмиш’валарин кIакIнаъ хьиди. Кюгьне вахтарихъанмина, ихь абйир, адшар жигьилди вуйиганра, жямяаьтлугъдик жигьиларин месэлйири гъалабалугъ кипри гъабхьну. Фицики ихь ата-бабйириз аьгъя: думу вахт инсанди чан кьисмат ккабалгру, хъуркьуваларихьна рякъ ккивру, чан мумкинвалар ва удукьувалар уьмриз кечирмиш апIуз хъюгъру вахт ву.
27-пи июнди Урустдин Федерацияйиъ жигьиларин йигъ къайд апIури шуйи. Хъа 2023-пи йисхъан хъюгъну РФ-дин Президент Владимир Путинди машкквран йигъ июндин аьхиримжи киш йигъан къайд апIбан гьякьнаан указдиин къул гъизигнийи. 2024-пи йисан машкквран йигъ 29-пи июндиин алабхъуру.
Жигьиларин машккврахъди аьлакьалу вуди, узу ихь ватанагьли, ДГМУ-йин гъуллугънан дережайин (карьерайин) Центрин кIулиъ айи, РД-йин Халкьдин Собраниейин депутатдин кюмекчи, РД-йин жигьиларин парламентдин образованиейин ва илимдин комитетдин председатель Билал Пирмягьямедовдихъди сюгьбат гъубхунза.
– Билал Шихсалагьович, уву ДГМУ-йин гъуллугънан дережайин Центрин кIулиъ ава. Гьелбетда, ичв центриз илтIикIрудар вари жигьилар ву. Центри жигьиларихъди фициб ляхин гъабхура?
– Ав, жигьилар ихь жямяаьтлугъдин саб пай ву. Дурарихъди ляхин гъабхуб центрин асас вазифа гьисаб шула. Учухьна хайлин жигьилар, студентар илтIикIура. Гъуллугънан дережайин центри жигьиларихъди, чпи кадабгънайи пишейин цирклиъ хъуркьувалар гъадагъбан план тартиб апIуз, студентариз ва выпускникариз ляхнихьна гьязур хьуз, ляхин абгуз кюмек тувра.
Гьамусдин девриъ, улихьнаси дарди, ляхин гьерхри гъягъюб цIибтIан имдар. Резюме тIалаб апIуру, гьадму резюмейиз дилигну, ляхниъ учIврурихъди сюгьбат гъабхуру. Центри резюме, жара документар фици гьязур апIуруш, сюгьбатнаъ фицдар жавабар тувруш, улупура.
Мидланра савайи, центриъ семинарар, мастер-классар гъахура. Дицисдар серенжемариъ студентарихьан жюрбежюр циркларикан, пишекарвалин дережа за апIбакан мялуматар гъадагъуз шулу. Центри студентариз лихурайи пишекрарихъди таниш хьуз, фуну цирклиъ жвуван хушниинди ляхин апIуз ккундуш аьгъю апIуз мумкинвал тувра.
– Жигьил пишекрариз гизафси фтихьан гучIури шулу?
– Медицинайин жара вузарин выпускникариси, ДГМУ ккудубкIу жигьиларикра, тазади ляхниъ учIвруган, гизаф терефари гъалабалугъ кипри шулу. Духтирвалин пишейи заан аьгъювалар, аьзарлуйирин улихь аьхю жавабдарвал тIалаб апIура. Тазади университет ккудубкIдариз урхурайи вахтна чпи гъадагъу аьгъювалар ляхниъ ишлетмиш апIуз хьибдар кIури, медицинайин важиблу къарарар кьабул апIбахьан гучI кади шулу. Медицинайин цирклиъ ляхин апIурайириз кIваз, гьиссариз тясир апIру дюшюшар алахьуру. Гизафдариз гьаддиканра фикир кади шулу.
Аьзурлуйихъди, дугъан багахьлуйирихъди (гизафси гъагъи аьзарлуйирин) сюгьбат гъабхувалра рягьят ляхин дар.
Гъалабалугъ кади хьувал аьдати ляхин ву, хъа ич университетдин ва мялимарин теререфнаан кюмек гъабхьиш, вари читинвалариан кIул адабгъуз хьибди.
– Гъийин жигьиларикан фу пуз шулвухьан?
– Аьхю яшнан инсанари гьарган жигьилар тянкьид апIури, чпин деври жигьилар мицисдар даруваликан, гьюрмат-хатур уьбхювал жигьиларин арайиан удубчIвнайиваликан месэлйир гъитIирккури шулу. Гьамусдин жигьилар цифрайин девриъ аьхю духьнайидар ву, дурариз жюрбежюр технологйирихьна ва мялуматарихьна яркьуди рякъяр ачухъ дапIна. Цифрайин деври жигьил инсандиз деврин технологйирихъди вердиш хьуз мумкинвал тувра.
Гьамусдин деврин гизаф жигьилар жямяаьтлугъ уьмриъ жанлуди иштирак шула. Дурари ужудар теклифар дивра, инсандин ихтиярар уьрхбахьна, яшайишдин дережайихьна, табиаьтдин марццишин уьбхбахьна маракьлуди лигура. Жигьилари дюн’яйиъ шулайи гьядисйир фикир тутрувди гъитрадар; дурар жара культурйирихъди, жара чIаларихъди ва аьдатарихъди таниш шула.
Жигьилариз читинвалар адар гъапишра, дюз дар. Дураризра саб кьадар читинвалар алахьура: экономика мюгькам дарували, социальный сетариан гъюрайи теклифари, бедендин сагъвал адрували жюрбежюр манигъвалар тувра.
Улихьна йигъари духьнайи пашман гьядисйири вари уьлкейин ватандашарик гъалабалугъ кипну. Террориствалин актнан иштиракчйирра вари жигьилар вуйи. Гьяйиф, дурарин тербия инсафсузвалинуб гъабхьну. Гьацдар я миллет, я дин хъадру жигьилари ихь республикайин ад чIур апIура. Уьлкейин жара регионариъ яшамиш шулайидариз харжиб ухди рябкъюра. Хъа ихь метлеб жигьилар дюз дару рякъюъ ахъуз гъидритувал ву.
– Билал Шихсалагьович, маракьлу сюгьбатназ чухсагъул. Газатдин редакцияйин коллективдин терефнаан, уву улихьди, ихь вари жигьилар улубкьурайи машккврахъди мубарак апIурача. Гъит, ихь жигьилар гьарган юкIв шадди, жан сагъди гъитри.
