Наргиз Гюлечова
1917-пи йисан Дагъустандин социалистарин жягьтлувалиинди Темирхан-Шурайиъ (гьамусдин Буйнагъск шагьриъ) айи ханжлар апIру заводдиъ сабпи ражари вуди нежбрарин союз тешкил гъапIну. Хъа 1930-пи йисариъ республикайин районариъ профсоюз тешкил дапIну адру гьич саб кархана ва идара имдайи. Думу вахтари профсоюзар айивализ лигну, заводариъ, карханйириъ ляхин апIурайи касариз хайлин кюмекар апIури гъахьну. Хъа гъи аьгьвалат дигиш дубхьна. Профсоюзар имбуваликан инсанариз мялуматкьан имдар.
Улихьнаси, Дагъустандин гъулан мяишатдин нежбрарин профсоюздин тешкилатдин председатель Муртазяли Муртазялиевдихъди гюрюшмиш гъахьунза.
Ич сюгьбатнаъ дугъу, улихьнаси АПК-йин профсоюздиъ кIули гъубшу гьякь-гьисабнан конференцияйикан, дидин улихь дивнайи меселйирикан гъапну.
Сюгьбат ккебгъри, Муртазяли Муртазялиевди улихьдин вахтари профсоюздин терефнаан инсанариз апIури гъахьи кюмекарикан гъапнийи. Мисал вуди гъадабгъиш, гьюкуматди тикмиш апIурайи хулар профсоюзарихьна туври шуйи, хъа чпин нубатнаан, профсоюзари думу хулар читин вазиятнаъ айи, иллагьки гизаф бицIидар айи хизанариз тувуйи. Гьаддиз, гьюкуматдин терефнаан чпиз чIанади хулар туву касарин кьадарра цIиб дар.
«Дагъустан Республикайиъ айи профсоюзарикан варитIан аьхюб – гъулан мяишатдин нежбрарин профсоюз вуйи. Гьяйифки, 1990-пи йисарихъан, вари Урасатдиъси, Дагъустандиъра совхозар, колхозар ккадахьуз хъюгъиган, профсоюзарра даргъуз хъюгъну. Ва инсанар гьарур чпин кIул’инди ляхин апIуз хъюгъну. Хъа гъи гъулан мяишат республикайиъ ужиди артмиш шула, йигълан-йигъаз гъазанмиш апIурайи хъуркьуваларра ужудар ву, аммаки гъулан мяишатдин гизафсиб пай карханйириъ гьамусяаьт профсозар адар», – гъапну Муртазяли Муртазялиевди.
Профсоюзари, дюзди дупну ккун, жюрбежюр мяишатариъ вая карханйириъ лихурайи профсоюздин членариз кюмекар апIура. Мисал вуди гъадабгъиш, санаторйириз харж гъабхьи пулин дакьатарикан саб пай кьяляхъ тувра.
«Гьамусяаьт гъулан мяишатдин нежбрарин профсоюздин варитIан асас вазифа, зегьметкешарин яшайишдинна зегьмет зигбан ихтиярар уьрхюб ву. Гъи гъулан мяишатдиъ ляхин апIурайи касариз туврайи маважибдин кьадар лап цIиб ву. Ккудубшу йисан Дагъустандин гъулан мяишатдин зегьметкешариз туврайи кьялан гьисабариинди вуйи маважибдин кьадар 22 агъзур манаттIан дайи (Урусатдиъ 47 агъзур манат). Саб гафниинди, маважиб тувбан гьякьнаан ихь республика гизаф кьяляхъ хъа. Мисал вуди тIумутIчивалин циркил гъадабгъиш, мушваъ туврайи маважиб Урусатдин жара регионарихъди тевиган, лап тафавутлу шула. Аьгьвалат мициб хьпан асас себеб гьадму вуки, 1 кило тIумтIилан карханайиз шулайи гъазанж анжагъ 5-6 манаттIан дар.
Гьаму 5-6 манатдин гъазанждикан маважибдизра ва мяишатдиъ либхурайи техникайизра харж дапIну ккунду. Гъазанж аьхюб дарувализ лигну, лихурайидариз туврайи маважибра гьациб ву. Гьяйифки, гьелелиг ихь тIумутIчивалин карханйирихьан чпи гьясил апIурайи тIумутI заан кьиматназ масу тувну, лихурайи касарин маважиб за апIуз шуладар. Хъа вушра, саспи мяишатариъ айи аьгьвалат мукьан читинди дар, ва душвариъ лихурайи касариз ужуб маважиб тувра. Первомайское гъулаъ айи «Каспий» ГУП-диъ ужуб профсоюзра тешкил дапIна ва, гьаддихъди сабси, мяишатдиъ лихурайи касариз туврайи маважибра Урусатдин жара регионаринубсиб ву», – гъапнийи сюгьбатчийи.
М. Муртузялиевди гъапиганси, эгер карханайин ва идарайин кIулиъ айири, къанундиъ улупнайиганси, марцциди ляхин апIури аш, дицдар касар профсоюз тешкил апIбиин рази ву.
«Гъи Дагъустандин АПК-йиъ 300 агъзур касди ляхин апIура. Гьадрарикан профсоюздин членар, гьяйифки, анжагъ 1%-тIан дар. Хъа 12 агъзур АПК-йин карханйирикан профсоюз тешкил дапIнайидарин кьадарра анжагъ 1%-тIан дар.
Аьгьвалат мициб вуйивалин тахсиркрар ухьу вухьа. Гьаз гъапиш ухьу профсоюздиъ айивалин хайирнан гъавриъ адархьа», – кIура Дагъустандин гъулан мяишатдин нежбрарин профсоюздин тешкилатдин председатели.
Ич сюгьбатнаъ, Муртузяли Муртузялиевди профсоюзди гъулан мяишатдин нежбрарин арайиъ гъахурайи конкурсариканра гъапнийи.
Гьаци, цци «ВаритIан ужуди тIумутI уч апIрур» конкурс гъабхну. Натижайиъ 3 мяишатди ужудар хъуркьувалар улупну. ТIумутI уч апIурайи вахтна, гьадму мяишатарин багъларигъ дурариз грамотйир ва пешкешар тувну.
Гьацдар серенжемар жара цирклариъра гъахуз планламиш дапIна.
Мидланра гъайри, профсоюзди хусуси метлеб айи дявдин операцияйиз рягьимлувалин кюмекра гьапIра. Гьаму йисан, сабйишв’инди гьисаб гъапIиш, 6 миллион манатдин кюмек дапIна. Гьаддихъди сабпи, хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ иштирак шулайидарин ва душваъ чпин жанар туву эскрарин хизанаризра 500 миллион манатдин кюмек дапIна.
