Гюльнара Мягьямедова
«2023-пи йисандин тялукь вахтнахь ттевиган, гьаму йисан республикайин чIатан ариш-веришдин кьадар 5% артухъ гъабхьну. Гьамци экспорт (республикайиан жара йишвариз масу тувру шейар) 8%, хъа импорт (жара йишвариан республикайи масу гъадагъру шейар) – 3%. Экспортдиз гизафси шюше, мал-къара, йиккун сурсатар, тахил ва балугъар хътаура», – гъапну Дагъустандин вице-премьер Ризван Гъазимягьямедовди «Дагъустан» РИА-йиъ кIули гъубшу 2024-пи йисандин 9 вазлин чIатан экономикайин ляхнин натижйириз бахш дапIнайи пресс-конференцияйиъ.
Ризван Къазимягьямедовдин гафариинди, пандемияйиз ва ригъ алабхъру терефнан уьлкйири илитIнайи санкцйириз дилигди, аьхиримжи 4 йисандин арайиъ Дагъустандин экспортдин алвер 56 миллион долларилан 162 миллион доллариина за гъабхьну. «ЧIатан экономикайин жюрбежюр читинвалар ва Урусатдиз илзигурайи санкцйир гьисабназ гъадагъиган, республика йиз «Кафари–Кьибла» транспортдин коридориъди ва Каспий гьюл’инди гъахру алвериз артухъ мумкинвалар ачмиш духьна.
Гьелбетда, Дагъустандиъ думу мумкинвалар ишлетмиш апIуз хъюгъну. Дурарин арайиъ транспортдин логистика, аьхиримжи 5-6 йисандин арайиъ артмиш дубхьнайи агропромышленный комплекс а. Республикайин сурсатнан асас муштарйир ихь гъуншйир ву: Азербайжан, Иран, Турция ва гьацдар жара уьлкйир. Гьамус ариш-веришдин ихь аьлакьйир Узбекистандихъди ва Омандихъди мюгькам шула. Цци республикайин ва гьаму уьлкйирин арайиъ аьлакьйир яркьу апIбан гьякьнаан вуйи документариин къулар гъизигну. Аьлакьйир яркьу апIбан нубатнахъ аьрабарин уьлкйир ва Индия дугъужвна», – къайд гъапIнийи Ризван Къазимягьямедовди.
Пресс-конференцияйин ишти-ракчи, РД-йин экспортдиз кюмек тувру центрин директор Руслан Абаскъулиевди чан улхбаъ центри экспортдин алвериз туву кюмекнан кьадарну 3,5 миллион доллар тяйин дапIнайиваликан гъапнийи. Сурсат транспортдиъди гъабхбаз субсидйир тувбан федеральный программайин дахилнаъди 2022-пи йисхъан 2024-пи йисазкьан республикайиз 187 миллион манат гъафну. «Центрин асас метлеб ихь республикайин, ухьу гьясил апIурайи сурсатнан ад за апIуб ву. Бизнес гъабхурайи гьарсар касди субут апIуру: реклама адарди, варитIан ужуб сурсатра иша тIапIуз шулдар. Республикайиъ варитIан ицци ва мянфяаьтлу йиччв, чарвайин варитIан ужуб йикк, сяняаьткарвалин жара алатар гьязур апIурашра, эгер базариъ дидкан хабар адарш, думу сурсат масу тувуз хьибдар.
Гьаци вуйиган ихь улихь дийибгънайи асас месэла харижи уьлкйириъ яркьу реклама гъабхуб ву. Гьаддиз учу бизнес-миссйир гъахурача, харижи уьлкйирин делегацйириз республикайиз теклиф апIурача, варихалкьарин выставкйириъ иштирак шулача, ихь предпринимателарин сурсатариз сертификатар гъадагъуз кюмек апIурача. Эгер варихалкьарин кIалбариз асас шулдарш, сурсат харижи уьлкйириз хътапIуз шулдар», – къайд гъапIнийи Руслан Абаскъулиевди.
Дугъан гафариинди, гъийин девриъ электрондин ариш-веришарра ужуди артмиш шула. Урусатдиин санкцйир илитIайиз ихь компанйир «Alibaba», «Amazon» ва жара майднариъ регистрация дапIнайи. Хъа гъи кIуруш, ихь компанйир Китайин, Казахстандин, Азербайжандин ва Турцияйин варихалкьарин майднариъ регистрация апIура. Экспортдиз гъябгъюрайи таможняйин гьисабариъ думу алвер адаршра, электрондин алвер ужуди артмиш шула.
