Гюлягьмад Маллялиев

Газатдин редакцияйиз жюрбежюр тIалабар хьади, республикайин гъирагъариъ яшамиш шулайи ихь ватанагьлийир кми-кмиди илтIикIури шулу. Садар – бабан чIалниинди дидикIнайи китабар ккун апIури, тмундар – чпин танишар агуз кюмек тIалаб апIури, хъа бязидар – багъри халкьдиз саламар хъадаай кIури. Гьелбетки, чпи лихурайи цирклиъ заан хъуркьувалар гъазанмиш гъапIган, жуван шадвал багъри халкьдихъди шадвал пай апIуз ккунидарра шулу. Учу, саризра «ваъ» кIури шулдарча, фицики газат, дугъриданра, ихь халкьдин вакиларин арачи ву – дурар сатIи апIурайи, албагурайи, таза хабрар туврайи.

 

Улихьнаси газатдин редакцияйиз Краснодар крайиъ яшамиш шулайи ихь ватанагьли Маллааьли Мягьямедовди чав гъидикIу шиърар хътаъну. Дугъу чан хил’инди дидикIнайи шиърар кайи дафтар редакцияйиз дугъан эмдин бай Сабири гъабхнийи.
Узу Сабирикан Маллааьлдин уьмрикан мялуматарра хътауб ккун гъапIнийза. Гъи газат урхурайидар бицIи ватандихьан ярхла ашра, Табасаран кIваъ уьбхюрайи, дидихьна ва бабан чIалнахьна вуйи марцци гьиссар чан шиърариъ атIагнайи ихь ватанагьлийихъди таниш апIурача. Гьелбетки, думу пишекар шаир дар, чан бикIбариъ Маллааьлди жвуван фикрар, гъалабар, хиялар, чахьан удукьруси, ачмиш апIура. Художествойин терефнаан дурар тамамдар даршра, шиърариъ атIагнайи гьиссар якьиндар, марцци кIваан гъюрайидар ву.

Узу, Мягьямедов Маллааьли Маллакъурбанович, 1963-пи йисан 3-пи июнди Табасаран райондин Улуз гъулаъ бабкан гъахьунзу. Йиз адаш, Мягьямедов Маллакъурбан Аьшуралиевич, 1934-пи йисан бабкан гъахьну. Думу вари Табасарандиъ ужур тикилишчиси машгьур вуйи, ва дугъаз инсанарин терефнаан хулар дивуз гьаммишан теклифар гъюйи.
Дада, Мягьямедова ФатIимат Абакаровна, 1936-пи йисан бабкан гъахьир ву. Думу ужур халачачи ва гизаф гъяни хасиятнан дишагьли вуйи, чаз айи аьхиримжи уьлин кьацIра инсанарихъди пай апIрур вуйи. Узу гьадгъан хасиятнан вари лишнар гъадагъунза. Гьяйифки, адашна дада учухъди хъимдар, дурар рягьматдиз душна.

Йиз адашдина дадайи ургур низамлу ва аькьюллу веледар тербияламиш гъапIну – Перисултан, Мягьямед, Айханум, Ибрагьим, Маллааьли, Саният, Селимат ва Надир. Вари баяриз образованиера тувнийи – шлиз кьялан, шлиз заан образование. Гьяйифки, думуган шубариз Табасарандиъ образование тувуб аьдатнаъ адайи.
Узу 1981-пи йисан Хючнаарин кьялан мектеб ккудубкIну, Краснодар крайиъ Северская станицайиъ, театрин режиссерин пише дубгъуз кIури, культпросветучилищейик кучIвунза. Кьюд йислан, училище ккудубкIну, армияйиз гъушунза. 1985-пи йисан эскервалин буржи тамам дапIну гъафир, узу кьюд йисан Краснодар крайин Гулькевичский райондин Пушкинское гъулаъ режиссерди гъилихунза ва заочно Краснодарин культурайин институтдиъра гъурхунза. Вуз ккудубкIну, Смоленская станицайин культурайин хулаъ режиссерди гъилихунза ва гьадушваъ карате-до спортдиан секцияра кIули гъабхури гъахьунза – узуз ригъ гьудубчIру терефнан сар-сарихъди кчIихру спортдин жюрйирин инструкторин удостоверение азуз.

Гьамус, 20 йистIан артухъ вахтна, ландшафтдин дизайнерди лихураза – гъвандикан декоративный шид убсрушвар, латар, архитектурайин жвилли кIалибар ва жара тикилишар дивраза.
Писателвалин бицIи тажрубара азуз – Северская станицайиъ «Ялгъузди жаргърур» китаб чапдиан адабгъунза. 20 йисантIан артухъ муддатна ярхи манзилариз жаргъури гъахьунза. Йогайиинра машгъул вуза – гъи жуван яшназ (61 йис) дилигди, кIул’ин дийигъуз шулзухьан. Ужуб билиг азуз ва гьаммишан жюрбежюр цирклариан аьгъювалар гъадагъуз чалашмиш шулаза.

1981-пи йисан Хючнаарин кьялан мектебдиъ урхурайи вахтна «Табасарандин нурар» газатдиз макьалйир дикIури гъухьунза. Думуган газатдиъ йиз халу Гьяжимурад Гьясанов лихурайи, думу йиз яратмиш’валихьна дикъатлуди янашмиш шуйи ва узкан яратмиш’валин ляхнихьна кIваантIан, янашмиш хьуб ккун апIуйи. Гъи узу дугъаз аьхю чухсагъул кIураза.
Гьамусяаьт узу йиз хизандихъди Краснодар крайин Северский райондин Смоленская станицайиъ яшамиш шулаза. Сар бай ва кьюр риш тербияламиш апIураза. Вахт-вахтарик, мюгьлет ккабхъиган, Табасарандиз хялижвдира гъюри шулза

Ватан

Узу хайлин ярхла вуза увхьан,
Жандин сагъ’валтIан багьалу Ватан.
Яв ригъдин аку нурар – зуз дарман,
Уву вува жандин хуш юкIв гьарган.

Люкьран чиркквси гъитIирхур мукь’ан,
Хялижв гъахьунза казакарин гъулан.
КIваъ ади аку умуд шад вахтнан,
Хядси кабхьнава йиз уьмриъ, Ватан.

Яшайиш маракьлуб вушра фукьан,
Бамбгигъ гъяйи гьютIрахьимси, йигъан
Ватандикан фикрар удучIвдар кIул’ан.
Люкьси лигурза яв терефназ, Ватан.

 

Шюхъ ва унтIапякь

УкIаригъ шюхъраз алабхъну унтIапIякь,
Ва гьамциб гъафну кIулиз фикир гьякь:
«Белки, гьаму кивур вушул датт –
Элвен рангнан успагьи рягърягъ».

 

Аьдалатсуз арф

Узуз кьацI гъапIну гьаз гъи арфли
УбчIвну айибди зенгнан кюкдиъ?
Кюкдик кучур гъабхьнуки микI,
Арфлин дубгуз гъитур хуш нивкI,
Гьебгну дубшну, гъабхьну учв жин,
Хъа фу тахсир ву йиз улин?!

 

Нурдиндин бедбахтвал

БицIиган надинж Нурдин
Нукьсанвалик чпин гъуншдин
Кялхъри гъахьну вахт-вахтнак,
Кашра чутIар чанра машнак.

Хъа дадайи гьар йигъан
ШутIмари кьял чан убкруган,
Урсну Нурдин унчIвиан, –
Ифйир гъушну хъюхъниан.

Кьюб вазликьан иццрушну
Бай итну дар аьзиятнаъ.
ГъапIну думу лап аьжуз –
Аман хъимдар гъудужвуз.

Гъябкъган дугъан бицIи маш,
Вушра думу пис угъраш,
Валлагьи, гъюру язухъ
Хъадашра велед увухъ.
Хъюхъ дубхьна картфиз ухшар,
Чинчарси карсна чутIар –
Гьамци уьмри му балкан
Кадабгъну хъял – машнакан.

Дада кIуруш, гьар йигъан,
ЮкIв убгури дерднаан,
Жазайиин духьна швумал,
Хизандиъра а гъалмагъал.

Дадайинра аки тахсир
ШутIмариинди, – аьхир,
Гъавриъ ауз даршул бай.
БицIидарин шулинхъа тай?

Нукьсанвалик мякялхъян.
Му насигьят магьархан:
ИчI гъеебккиш жарадиз,
Кьисмат шулва жвув дидиз.

 

Бахтсузвалин ранг

Фтин тахсиркар вухъа узу
Кьисмат гъабхьнуш зуз ранг кIару?
Гатдиз ккундарин дюн’я рябкъюз,
Гьаци хъял кади ву алжагъуз?

Кьаза улубкьси дишла, инсан,
Гату апIурва себеб дерднан…
Улубкьуз ккайи бала ухь’ин
ГьапIнура хьибди бахтсуз кIул’ин.

Варидариз аьгъя, кIару ранг
Вуйиб дерднан пашман лишан…
Аьгъяйиш зуз дава-дарман,
Шил гъибтдайза кIару рангнан.

 

Мюгьюббатдин ялав

Гьарсар жигьил бализ, шураз
Танишуб ву му лал аьзаб…
Аьшкьлу духьнай гъизил вахтназ
Гьаз адайкIан дарман, яраб?

Саб ляхинна гъюрдар хил’ан
ЮкIв ебгуру, хиял апIин,
Гьебгуз ккунда бедендиан,
Зат разивал даршра мухрин…

Мюгьюббатди дапIназу кур,
ГьубкIдар ригъдин увухъди гуж…
Лалди ву гъи укI ва яркур,
Табиаьтра дапIнава буш…

 

Аьдат

Фукьан дюн’яйиъ аш миллетар
Гьадму кьадар шул аьдатар.
Гьюдюхишра уьмрин гьялар,
Аьдат-къайда дубгну ккундар.

Наан гъибихъишра аку бахт,
Табасаран улматдин кьаст –
Биябур дарапIуб халкь жвуван,
Зади бисуб миллетдин ад.

Кьабидариз гьюрмат апIуб,
Зяиф касдиз кюмек тувуб,
Жигьилариз намус уьбхюз
Аьдат дубхьна рякъ улупуб.

Хялариз хабар гьатIарццуб,
Читин гьялнаъ хил гьачIабккуб,
Кюрпеди миди зегьмет зигуб –
Гьамциб аьдат ву ихьдаринуб.