Зубайдат Шябанова

Цци хьадну, 20-пи июлиъ, Санкт-Петербург шагьриъ вари Урусатдин триатлондиан талитар кIули гъушну. Триатлондин спорт шубуб жюрейин талитарикан ибарат ву: жаргъбаан, сирнав йивбаан ва велосипед хъапIбаан. Дурар вари дюн’яйиъ варитIан машгьур талитарин сиягьдик ка. Му талитариъ гъалибвал гъадабгъру спортсмен улупнайи дисциплинйириъ варидариъ сарпир духьну ккунду. Гъалибчийиз пешкешарилан гъайри, «Рукьан инсан» ччвурра тувра. Улихьна йисари Барселона шагьриъ кIули гъушу варидюн’яйин триатлондин талитариъ ихь ватанагьли, Москва шагьриъ яшамиш шулайи Табасаран райондин Гали Гюгьрягъ гъулан агьали Аслан Гьяжиагъаев гъалиб гъахьнийи. Гьамус ухьуз сарсана чемпион а – Пашабег Агъаларов. Думура Гали-Гюгьрягъ гъулан бай ву.

 

Агъаларов Пашабег Максимович 1994-пи йисан Табасаран райондин Гали Гюгьрягъ гъулаъ бабкан гъахьну. Дугъан адаш Максим Дербент шагьриъ хусуси ляхнариин, хъа дада Герек хулан ляхнариин машгъул ву. Пашабегдилан гъайри дурариз хьур ришра а.
Мектеб ккудубкIбан кьяляхъ Пашабег Саратов шагьриъ В.И. Разумовскийин ччвурнахъ хъайи гьюкуматдин медицинайин университетдик урхуз кучIвру. Гьадму университетдин бинайиин дугъу травматолог-ортопед пишекарвалиан ординатурайиъра гъурхну.
Гьаму йигъари узу Пашабегахъди сюгьбат гъубхнийза. Гаф-чIал апIуб сифте спортдин хъуркьуваларикан ваъ, дугъан пишекарвалин сабпи гамарилан ккебгънийча.
«Узу 2021-пи йисан диплом гъадабгъунза. Гьадму вахтна ихь уьлкейиъра, вари дюн’яйиъра ковид уьзур тарабгънайи. Больницйириъ духтрар гьуркIрадайи. Учу, жигьил духтрар, больницйириз лихуз гъушунча. Ковиддихъди аьлакьалу аьгьвалат гъагъи дубхьнайи. Дид’ан аьзарлу шулайидарси, дидихъди женг гъабхурайи духтрарра хайлиндар йихурайи. Маважибар хайлин за гъапIнушра, гизаф духтрариз уьру зонайиз гъягъюз, гьадушваъ лихуз гучIуйи. Сифте йисан думу уьзрихьан фици ва фуну дармнариинди инсанар сагъ апIуруш, профессорар-духтраризра мялум дайи. Фуну дарман фици тувруш, дурарин кьадар кайи методикайин дафтрар вирусолог-аьлимари гьар йигъан тартиб апIури гъахьну. Ихь уьлкейин медицинайи мициб тIягъвнихьди женг дурубхри варжариинди йисар вуйи. Гьаддиз ухьу дидихьна гьязурдира адайхьа. Дармнар, маскйир, витаминар, кислород тувру аппаратар – фукIара гьубкIрадайи. Ковидди уьмриан гъуху хайлин агьалйир, жигьилар, дишагьлийир, таниш духтрар гъира уларикк ккимийиз.

Хъа саб гъалатI дарди пуз шулзухьан, думуган больницайиъ уьру зонайиъ лихували йиз пишекарвализ ужуб дарс ва тажруба гъабхьну», – ктибтура Пашабег Агъаларовди.
«Ковиддикан улхури имиди къайд апIуз ккундузуз: ихь инсанари дидин къурхулувал бегьемди гьисабназ гъадабгъурадар. Му уьзри инсандин ифдин дамарарин гъурулушдиз гъира аьхю хатIа тувуз мумкин ву. Узу, варидариз, аьхълушнар гъахьиган гизаф инсанар сатIиди уч шлу йишварихьан ярхлади гъузбан, маниди палтар алахьбан, жвуван иммунный гъурулуш витаминариинди мюгькам апIбан, бедендин температура кьюд ва артухъ йигъари ис шуладарш, духтрарихьна илтIикIбан теклиф дивраза. Ковид гьамусра ими. Дидин хатIа гъира гъубзра. Мугъаятвал мудубганай, думу ккебкIнайи душмниз ухшар айи уьзур ву», – насигьят тувра духтри.
Пашабег Агъаларов Саратов шагьрин больницайилан гъайри, Колпина, Валдай шагьрарин больницйириъра гъилихну. Гьамусяаьт думу чан уьмрин юлдаш Алинайихъди Одинцово шагьриъ яшамиш шула ва гьадушван больницайиъ травматолог-ортопедди лихура.
«Узу бицIивахтнаанмина табшварихьди, дурхнарихьди, рандайихьди тамшир апIуз ккунир вуйза. СацIиб аьхю гъахьиган, гьадму алатарихьди хулаъ лазим вуйи вари ляхнар апIури шуйза. Ич аьхю аба ТIагьири узкан ужур уста ктучIвуру кIури гъахьну ва узуз, уставализ гъарах кIури, теклифар дивуйи. Узу травмотология ктабгъунза – думу пишера уставализ ухшар ву. Яна, травматолог инсанар «рас» апIру уста гьисаб апIура», – ктибтура Пашабег Агъаларовди.
Спортдихъра ихь жигьил бицIи вахтнаанмина юкIв хъайир ву. Гъулаъ имиди думу футболиин, волейболиин, университетдиъ урхурайи йисари кчIихбарин жюрйириин машгъул вуйи. Саб вахтна Пашабегди спортдин юкьяр дисбаан вариурусатдин талитариъ Саратов шагьрин тереф уьбхюри гъахьну. Хъа футболиан вари Урусатдиъ улариз цIибдитIан дярябкъру инвалидарин дестйирин арайиъ думу иштирак шулайи Дагъустандин командайи 2023-пи йисан сабпи йишв гъадабгъну.
«Валдай шагьриъ лихурайи вахтна узу бассейндиз саб вазлиз абонемент гъадабгъунза. Думугандиз узу гьюликна нирариктIан сирнав гъивур дайза, ва сирнав йивуз аьгъязуз кIури, фикир апIурайза. Сабпи йигъан 10 дакьикьайин арайиъ яманди гъурцнийзу. Йиз гъвалахъ 15-16 йис яшариъ айи живанари зат дийийигъди сирнав йивуйи. Бассейндиан удучIвган, дурари чпи 3 километр сирнав гъивубдикан гъапнийи. Хъа узхьан 300 метркьан гъягъюз гъабхьундайзухьан. Думуган узу гьадму жигьиларихъди саб вахтна бассейндиз гъягъюз ва дурарин тренер Артем Елизаровдин хиликк аьгъювалар гъадагъуз хъюгъюнза. Артем Елизаров Урусатдиъ машгьур тренер ва адлу спортсмен ву. Саб вазлилан узу гьадму баярси саб сяаьтна 3 километр манзилназ сирнав йивуз хъюгъюнза. Шадвали юкIв абцIну, узхьан вари удукьрувалихъ хъугънийза.
Йиз тренер триатлондиан талитарихьна гьязур шулайи. Му талитарикан узуз бицIивахтнаанмина деебхьнайзуз. КIваин илмийиз, йиз яшар 7-8 йис вуйиган, хиликк машгьур инсанар кайи саб журнал ккабхънийиз. Душвак кайи спортсменарин арайиъ вари дюн’яйин машгьур Ironman серияйин триатлондин гъалибчи, немцарин адлу спортсмен Андреас Реалертдин шикил кайи. Узуз думуган, му фу жюрейин спорт вуш, аьгъю апIуз ккун гъабхьунзуз. ВуйиштIан, талитариъ спортсменди 226 километр манзил ккадапIну ккунду. Дурарикан 3,8 километр сирнав йивбаз, 180 километр велосипеддиинди гъягъбаз ва 42 километр жаргъбаз улупна. ГьадмугантIан, аьхю гъахьиган му марафон гъягъюрза кIури, кьаст гъапIнийза. Бассейндиз абонементра гьадму кьаст ади гъадабгънийза.

Бассейндилан гъайри, велосипедра гьялакди хъапIуз дудубгъну ккундийи. Думу талитариъ ишлетмиш апIру велосипед аьдати велосипедарихьан тафавутлу шула. Гьаддиз узу сифте абонемент масу гъадабгъну, спортзалиъ велостанокдиин уйнамишар гъахури гъахьунза. Саб-кьюб вазлилан шоссейин сабпи велосипед, хъасин багьа кьиматнакан карбоновый велосипед масу гъадабгъунза. Триатлондин талитарин вари шуббиб жюрйириъ иштирак хьпан бадали, тялукь палат ва жара лазим вуйи шей’ар масу гъадагъуз асккан гьисаб 300-500 агъгъур манат харжар удучIвуру.
Триатлондиан узу иштирак гъахьи вариурусатдин марафон цци 20-пи июлиъ гъабхьнийи. Душваъ иштирак хьуз ихтияр туврайи слот (электронный документ) гьеле февраль вазли 33 агъзур манатдиз масу гъадабгъунза. Йигъар багахь шлуган, дидин кьиматра багьа шула. Узу иштирак хьуз ккайи дистанцияйиъ дюн’яйин 12 уьлкейиан 600 кас иштирак гъахьнийи. Му 226 км манзилилан гъайри, думу йигъан ½, 1/3 ва жара бицIи дистанцйирин иштирак шулайидарин арайиъра талитар гъахьну.
Гьаму талитариъ иштирак хьували узуз фу тувну гъапиш, гьамциб жаваб тувурза: йиз бицIивахтнандин кIваъ айи хиял кIулиз удубчIвну, кьюб кIуруб – лепе йивуз ужуйи аьгъю гъабхьунзуз, шубуб кIуруб – ккун гъабхьиш, инсандихьан вари удукьуру, кIуру фикрариин инанмиш гъахьунза.
Фунур касдихьанра, сад йисандин арайиъ гьязур шули гъабхьиш, триатлондин талитариъ иштирак хьуз шулу. Амма кьастнан кьувват аьхюб вуди ккунду. Мисалназ, узу аьхиримжи гьацI йисан гьар йигъан саб сяаьтна зат дидригъди сирнав йивури, сад йигъан шубуб сяаьтна дидригъди велосипеддиан гьязур шули, кьюбпи йигъан шубуб сяаьтна жаргъури гъахьунза. Му талитар инсандин гьиссарин ва кьастарин кьувват мюгькам апIурайидар гьисаб шула. Спортдин саб журналиъ дибикIнайи: «Триатлон – му инсандин чахьна вуйи рякъ гьисаб ву». Талитар ккергъиган, фуну вахтна кьувват артухъ, фуну вахтна лик гьялак апIуруш, вари жвуваз аьгъяди шулу.
ИкибаштIан, фуну талитариъси, зат дидригъди 16 сяаьтна гъахурайи триатлондиъра читинвалар хайлин алахьуру. Узуз, мисалназ, велосипед хъапIуб варитIан гъагъиди алабхъунзуз. Талитар ккергъайиз, вари иштиракчйирихьна гьарсаб улупнайи манзилнаъ сигнал бисру чип тувра. Думу чипди финишдиъ талитнаъ айи спортсмен вари лазим вуйи нукьтIйирихьантина гъушнуш, улупура. Узу йиз чип чIулихьди ликрин гурдмик кибтIунза. Сабпи талитнаъ 3800 метр сирнав дивну ккундийи. Кьюб километр манзил ккадапIган, чип али ликриин тIирх алабхънийиз. Гидрокостюм алди ликрилан чип алдабгъуз шуладайзухьан ва диди лик чIюбкьюз хъюбгъю. Узу ликрин кIакI улихьинди зигури сирнав йивури гъахьунза. Лепе йиврудар, узу фтикан улхураш, гъаври хьиди. Талит вахтниинди ккудубкIунза. Амма лепе йивруган ликрин кIан дирибшвувалин натижайиъ лик иццру гъабхьнийиз. Мидланра гъайри, нир’ин али сабпи кюмек тувру моторный лодкйирикан сабдиан бензин удубчIвури, шид кьалу дапIнайи. Гьадму штуан зегьерлура гъахьнийзу. Диди кьувват зяиф гъапIнийиз.
Талитарин этапарин арайиъ рягьятвал гъадабгъуз вахт туврадайи. Сирнав дивну ккудубкIур, кьюбпи этапдиъ алабхьру палат алабхьну, йиз велосипеддихьна гъажаргъунза. Дид’инди 180 километр душну ккундийи. Улихьна йисари му этапдиз 8 сяаьт туврайи. Хъа учуз 7 сяаьттIан тувундайи. Натижайиъ 7 сяаьтнан арайиъ финишдихьна хъудруркьдариз талитар давам апIуз гъадагъа гъапIну. Мидлан гъайри, му йигъан хъайи микIра машназ йивруб вуйи. Жаргъру дистанцияйиъ узхъанди юкIв убгуз дуфнайи йиз чи Магьи ва дугъан риш Сафия уларикк ккархьуйиз. Думуган узуз наънан-вуш цIийи кьувват гъафунзуз. Ва талит аьхирихъна гъюрайган, узуз магълуб хьуз ихтияр адрувал гьисс гъапIнийза», – ктибтура Пашабег Агъаларовди.
Ав, гъи Пашабег Агъаларовдиз «Рукьан инсан» конкурсдин гъалибчи пуз шулу. Му ччвур дугъу гужли талитариъ лайикьлуди гъазанмиш гъапIну. Улариз кьитдитIан дярябкърувализ дилигди, ихь игитри чан кIваъ айи хайлин кьастар кIулиз адагъну ва гьамус гележегдиз цIийи планар дивра. Дурарикан саб – нубатнан «Рукьан инсандин» триатлондин талитар ву. Гъит дугъан кIван марцци кьастар гележегдиъра вари тамам ишри. Хъа ухьу думу талитариъ Пашабеган терефкрар хьидихьа.