Умгьанат Сулейманова

Дагъ. Огни шагьриъ яшамиш шулайи Шамсутдинова Тамарайин велед, Фарид, гъагъи уьзриан инвалид гъахьну. Дугъаз ужуди ебхьурдар, бали гафар апIурдар, улариз рябкъюбра зяиф вуди, дугъу аьйнар алахьна, ликарра думукьан ужуди алдагъурдар.

– Фаридли чан 13 йисандин уьмур му аку дюн’яйиин аьхю аьзиятниинди хъапIра. Дугъан гъагъи уьзрикан, бабкан духьну, сад йислан ашкар гъабхьну, – аьхю дерд-хажалатнан сесниинди гъапнийи Тамарайи узухъди сюгьбат ккебгъри.
– Фарид узу думуган яшамиш шулайи Краснодарин 4-пи больницайиъ бабкан гъахьнийиз. Учу больницайиан удучIвруган, дугъак мициб уьзриз тялукь вуйи лишанкьан ктайи. Йисна сакьюдар вазар гъахьиган, Фаридлин фагьум жигьатнаан тамам артмиш’вал адруб рябкъюри, невропатологдихьна илтIикIунча. Дугъу диву ДЦП-йин диагноздикан гъеебхьу вахтна, узу хътругъри гъахьунза. Гьарсар веледдин нефес гьисс апIури, дугъаз дава-дарман абгури, дугъан гъайгъу кайи кас му уьмриъ анжагъ дада ву, ва веледдин иццрушинра дадайин иццрушин ву… Эвелиан гизаф аьзиятар шули гъахьнийиз, шлихьна, фуну ужур духтрихьна илтIикIуруш, чарйир агури гъахьунза. Хъа лазим вуйи йишвахь ужуб гафра, насигьятра кюмек шул кIуруганси, духтрарин теклифариинди, реабилитационный центриз гъягъюз хъюгъюнча. Ва гьадлин сарун, кIул ис дарапIди, йисан кьюб-шубуб ражари Краснодариъ ерлешмиш дубхьнайи шикаствал кайи бицIидарин «Солнышко» кIуру центриз гъягъюри гъахьунча. Душваъ Фаридлиз 90 проценткьан дейребхьрувал ашкар гъабхьну, ва дишла Москвайиъ бицIидарин уьзрар ахтармиш апIру реабилитационный поликлиникайиз гьаунчу. Мекрездиъ айи медицинайин идарайиъ йиз бализ гизаф кюмек гъабхьну, хъа ужуди ебхьбан бадали, ибарихъ хъивру аппарат гъадабгъунча.
– Тамара, хъа гъирагъ-бужагъдиан шлинкIа кюмек гъапIунчвуз?
– Ав, ич аьгьвалат гъябкьиган, жвуван багахьлуйири Дагъустандиз удучIвну гъюб ккун гъапIнийи, гьаз гъапиш мирасарин кюмек дарди узхьан мицир бицIирихъди фукIара апIуз шулдайзухьан. Гьамусяаьт Сулейман Керимовди Дербент ва Каспийск шагьрариъ инвалид бицIидариз жямяаьтлугъ кюмек тувру, адаптация, реабилитация ва абилитация апIру центрар ачмиш дапIна. Душваъ инвалидарин сагъламвал ахтармиш апIру ва дурариз кюмек тувру деврин тIалабариз гъилигу цIийи шараитар гъяркъиган, гизаф шад гъахьунза.
Учуз гьацира «Инсан» ва «Умуд» фондари аьхю кюмек апIурачуз. «Умуд» фонднаан, ибариз ужуди ебхьуз гъитру аппарат гъадабгъуз 350 агъзур манат пул тувунчуз. Улихьнаси «Абилити» фонддин пишекрари, Тула шагьриан вуйи ужудар духтрарихъди мясляаьт дапIну, Невинномысск шагьриъ сабпи операция гъапIунча. Гьаддихъан «Инсан» фонднан кюмекниинди шубуб ражари реабилитацияйиз душну, хъасин цIибди ич кюмекра дубхьну, Фаридли чан 13 йисандин арайиъ сабпи ражари вуди миржиб лик алдагъну.
– Гьюкуматдин терефнаан фициб кюмек апIурачвуз?
– Гьюкуматдин терефнаан инвалидариз вуйи пенсия гъюра, акварин ва газарин льготйир ачуз. Думу пенсияра вари кIул’инди балин игьтияжар гьуркIбаз гъябгъюра. Учуз айи кюмек анжагъ хусуси фондариантIан дар. Гьюкуматдин учусдар инвалидар фукьандар айкIа! Варидариз фикир тувуз хъуркьрира адаршул.
– Тамара, Фаридлиз ДЦП-йин диагноз диву вахтна, кIваан фу хиял гъубшнияв? Суал аьдат бадали туврайиб дариз, гизаф дадйири, му диагноз дивган, сарун велед сагъ апIуз шулдар кIури, хлинццар кирхру.
– Жвуван веледдиз мициб уьзрин диагноз диву вахтна дадайин гьял фициб шул кIури фикир вуяв? Хилар, ликар йитIнайиси, юкIв дючIюбкьнайиси аза гьаммишан… Хъа фикир гъапIиган, веледдик гьамциб гъагъи уьзур киву вахтна, узу гьапIдихъа? Жара инвалид бицIидар хъайи дадйири гьапIди? Сабур дапIну, ужувлан йигъариз ккилигидича, иншаллагь. Ва саб вахтнара умуд кадабтIну ккундар.
Чухсагъул пуз ккундузуз Сулейман Керимовдиз, учусдариз кюмекназ гъюрайи вари фондариз. Дурари кьимат тувну ккудубкIуз даршлу, заан инсанвалин ляхин гъабхура. Бязи абйир-бабариз чпин веледаринкьан гъайгъу ктар, хъа кIваъ иман айи касари жара жвуван бицIидарихъра гьамкьан аьхю зегьметар зигура. Аллагьу Тяаьлайи ужара бикIри чпиз.