Гюльнара Мягьямедова
Аьлимарин илимдин цирклариан вуйи ахтармишарилан, аьгъюваларилан ихь яшайишдин хъуркьувалар гизаф асиллу ву. Урусатдиъ, гьадму гьисабнаъди Дагъустандиъра, илимдиъ хъуркьувалар гъадагъу аьлимар гизаф а. Дурарикан кми-кмиди газатдин машариъ бикIури шулча. Хъа гьадму аьлимдин тухум-тарайикан, хизандикан, дурари аьлимдин хъуркьуваларик киву пайнакан лап цIибдитIан бикIурадарча. Гъи думу нукьсан арайиан адабгъбанди духьнача.
Улихьнаси редакцияйиз илмарин доктор, ветеренарияйин илмарин варихалкьарин академияйин академик Мирзабег Зугьрабов (дугъахъди вуйи сюгьбат газатдин машнаъ тувнийча) гъафиган, дугъкан чан уьмрин юлдашра хъади редакцияйиз хялижв хьуб ккун гъапIнийча. Ич теклиф кьабул дапIну, Мирзабег ва Аманат Зугьрабовар редакцияйиз гъафнийи. Гьаму ражари учу Аманат Зугьрабовайихъди сюгьбат гъубхнийча.
– Аманат Зульфикьаровна, уву наан ва шлин хизандиъ бабкан гъахьнуш, учуз ктибтуб ккун апIурача.
– Узу ТIюрягъ гъулаъ, аьдати аьхю табасаран хизандиъ бабкан гъахьунзу. Адаш колхоздиъ ляхин апIурайир вуйи, хъа дада, ихь табасаран дишагьлийирси, халача убхури, чан хизан кIули гъабхурайи дишагьли вуйи. Узуз кьюр чве ва 5 чи азуз. Дада рягьматдиз гъушну, хъа адаш сагъ-саламатди яшамиш шула, ихтилат-сюгьбат ккуни ужур инсан ву. Дугъан 97 йис яш дубхьна. Чан ликариин алди, чан фикрихъ хъади йиз адашди мициб ярхи уьмур тувбаз, Аллагьдиз шюкюр ибшри. Дугъаз гьамус 29 худул ва 47 гудул а. Аьхю хизан аьхю девлет ву.
Узуна йиз уьмрин юлдаш Мирзабег эвленмиш духьну магьа 50 йис вуйич. Мирзабег, армияйиъ гъуллугъ дапIну гъюбан кьяляхъ Дагъустандин гъулан мяишатдин институтдик урхуз кучIвну, кьюбпи курснаъ айи. Ихь табасаранарин аьдатариинди, сумчрин кьяляхъ думу чан урхуб давам апIуз гъушнийи. Хъа узу гъулаъ ич сижрарихъди яшамиш шули имийза. Жилири урхуб ккудубкIбан кьяляхъ Хив лихури гъахьнийи. 1982-пи йисан думу Казандиъ аспирантурайик урхуз кучIвнийи. Думу вахтназ учуз кьюр веледра айчуз. Учу юкьур велед арайиз духну, дурариз тербия, образование тувну, уьмрин рякъюъ тIаунча: аьхюну риш Зульфия, дугъахъна вуйир Руслан, хъа Эльмира ва варитIан бицIину риш Лиана.
– Гьамусдин жигьилариз эвленмиш гъахьиган абйир-бабари яшамиш шлу халра, машинра тувну ккун шулу. Кьюр бицIирра хъади Казандиз кюч гъахьиган, яшайишдин аьгьвалат фициб гъабхьнийичв?
– Казань гизаф кюгьне, марцци ва уткан шагьур ву. Душваъ гизафси яшамиш шулайидар татарар ву. Ич терефназди дурарикан харжиб сабанра гъябкъюндарчуз. Учу дуфну имиди, варидаригъна саб кухня вуди, хьуб хал ккайи общежитиейиъ яшамиш шули гъахьнийча. Тмуну хулариъ айидарра учуси жигьилар вуйи. Узу ицци табасаран хурагар гьязур гъапIиган, дураризра капIри шуйза. Арайиъ гьюрмат ади яшамиш гъахьунча. Ватандихъан гьарган ицциб ниъ гъюру, хъа вушра, яшамиш хьуз гьадушваъ рягьятди вуйи. Гьамус гьадму хьуб хал ккайи общежитиейикан, хьуб хал ккайи квартира дубхьна, душваъ ич аьхюну риш яшамиш шула.
– Ичв шубар ветеринарияйин цирклиъ илмарин кандидатвалин дережа гъадабгънайидар вуйиваликан деебхьначуз. Яв фикриинди, инсанди пише ктабгъувал фицдар себебарихъди аьлакьалу ву?
– Ав, аьхюну риш илмарин кандидат, доцент ву, дугъу Казандин ветеринарияйин академияйиъ дарсар кивра. Тмуна шубар (дураризра кандидатвалин дережа а) гьамусяаьт декретдин отпускдиъ а. Бай Русланра Дербентдиъ ветеринарный лабораторияйиъ лихура.
БицIидари абйир-бабарин пише ктабгъувалин себебар гизаф а. Гизафси абйир-бабари бицIидар пишейихьна гьязур апIури шулдар. Дурари пише чпи ктабгъура. Мисал вуди гъадабгъиш, духтрарин хизандиъ бицIидариз чпи бабкан гъахьихъанмина дармнарикан, уьзрар сагъ апIбакан, духтрари инсандин уьмриъ уйнамиш апIурайи роликан мялуматар ерхьура, духтрарихьна айи гьюрматнакан рябкъюра. БицIидари чпиз таниш вуйи пише ктабгъуру. Гьаци мялимарин хизандиъра шулу. Хъа ич хизандикан улхуруш, Мирзабеган адаш ветеринарияйин фельдшер вуйи. Адашди апIурайи ляхин рябкъюри, урхуз гъягъяйизра Мирзабегаз ветеринарияйин хайлин аьгъювалар ади гъахьну. Гьаци дугъу чаз пише ктабгъну. Ич бицIидарира, мектеб ккудубкIдари, чпин адашин шилнаъди душну, ветеринарияйин илимдиъ хъуркьувалар гъадагъну.
– Гьамус учву Дагъустандиз хъадакну дуфначва. Мушваъра яшайиш советарин девриъси имдар. Гъийин жигьилариз фициб насигьят тувуз шулвухьан?
– Узу зиихъ гъапиганси, яшамиш хьуз Казандиъ рягьятди вушра, мушваъ жвуван багахьлуйирин, милли аьдатар хъаърударин багахь кIваз рягьятди вуйич. Багъри ругар даккун шлудар дар. Сумчир-салам гъабхьиган, чиб-чпихьна рукьувал, шадвал-пашманвал пай апIувал – му цIиб вуйинхъа?! Шюкюр ибшри Аллагьдиз, кьисматниин рази вуза.
Жигьилариз фициб насигьят тувуз шулухъа?! Гъийин жигьилариз аьхю яшнан инсанаризтIан артухъ аьгъювалар а. Пуз ккундузуз, аьхюдариз гьюрмат апIинай, ичв ккебгъу хизан уьбхяй. Хизандиъ гьарган жвуваз ккуниганси шулдар. Ужуб хизан, лайикьлу веледар хьпан бадали, дишагьлийира хайлин жафа дизигну ккунду. Дишагьлийиз чан уьмриъ веледар варитIан багьа ву. Дурарин бахтлу уьмрик пай кивуб дадайизра, веледдизра гьаргандиз гъубзру пешкеш ву.
Зугьрабоварин хизан ветеринарияйин цирклин династия ву пуз шулу. Хизандин гъуллугънаъ хьувал варитIан читин пише ву. Думу ляхниъ я маважиб, я йишв, я йигъ, я отпуск айиб дар. Аманат Зугьрабова учв аьлим гъахьундаршра, дугъу чан жилириз, веледариз илимдин цирклиъ хъуркьувалар гъадагъуз кюмек гъапIну, чан хизандин гъуллугънаъ гъахьну. Чухсагъул увуз, Аманат хала!
