Гьаму йигъари Дагъустан Республикайиъ вари халкьарин бабан чIалнан Йигъ къайд апIбахъди аьлакьалу вуди гизаф мектебариъ, культурайин центрариъ, библиотекйириъ жюрбежюр серенжемар кIули гъушну.
Вари халкьарин бабан чIалнан Йигъ, инсаниятдин фикир чIалнан месэлйирихьна жалб апIури, жвуванси жара халкьарин чIаларихьнара гьюрматниинди янашмиш хьпан бадали, тешкил гъапIуб вуйи. Мялум вуйиганси, жямяаьтлугъдин арайиъ чIалну важиблу роль уйнамиш апIура. Диди, халкьар чиб-чпихъди аьлакьайиъ хьуз гъитрайивалихъди сабси, халкьдин культурайин ирс, аьдатар, тарих наслиан-наслиз уьрхюз кьувват тувра.
Учу цIиб улихьнаси Санкт-Петербург шагьриъ ерлешмиш дубхьнайи Дагъустандин культурайинна аьгъювалар тувру Центриъ табасаран, авар ва лезги чIалар кивру курсар арццнайиваликан ктибтнийча. Вари халкьарин бабан чIалнан Йигъан гъуху серенжемарик Санкт-Петербургдин бицIи милли мектебдира чан пай кивну. Табасаран чIалнан дарсариз гъюрайи, сифтейин вазариъ бабан чIалниинди саб гафкьана апIуз аьгъдру бицIидари му машквриз аьхю аьшкьниинди багъри Табасарандикан, абйир-бабарикан, ватандин успагьиваликан вуйи шиърар кIваъланди гьязур дапIнайи.
Серенжемдиъ удучIвну гъулху РД-йин Халкьдин Собраниейин депутат Марат Аслановди, дилаварчи Руслан Аьбдулгьямидовди, Дагъустандин культурайинна аьгъювалар тувру Центрин дахилнаъ айи мистан имам Рамазан Давудгьяжиевди ва жарадари, уч духьнайидариз табасарандин культурайикан, аьдатарикан ктибтури, чIал уьбхбан ва ватандихьан ярхла вуйи шагьрариъ думу артмиш апIбан важиблу роликан гъапнийи.
Санкт-Петербургдиъ табасаран чIал кивувал тешкил гъапIу Марат Аслановди чан улхбаъ къайд гъапIганси, чIал адарш, вая чIалнан кьувватлувал зяиф гъабхьиш, халкьдин культура уьбхюз шулдар. Ихь ата-бабйири, наслихьан наслихьна туври, агъзрар йисариинди бабан чIал уьбхюри гъахьну. Улихьдин вахтарира дидиз тясир апIру чIалар айи, амма дурари ихь чIал марцциди гъюбхну. Гъи ухьу чIалназ фикир тутрувиш, веледарихъди ухьуз бабу улупу чIалниинди дулухиш, закур дидхьан ихь веледарра ярхла хьиди.
Серенжемдиз дуфнайи хялари табасарандин милли хурагарра дадмиш гъапIнийи. Жара миллетарикан вуйи хялариз варитIан гизафси цIикбар, афрар ва аварши кьабул гъахьнийи, дурари му хурагар фици гьязур дапIну ккундуш, суалар туврайи. Санкт-Петербургдиъ яшамиш шулайи ихь ватанагьли дишагьлийир Цюкер Аслановайи, Ифриз Мустафаевайи ва Элина Клинжевайи дурариз гележегдиъ табасаран чIалнаан гъахру дарсариз гъюбан теклиф гъапIнийи ва думу хурагар гьязур апIуз улупруваликан гъапнийи.
Му центриъ авар чIалнииндира дарсар киври, швнуд-сад йис ву. Бабан чIал кивру мялим Мягьямед Гьямзатовди му вахтнан арайиъ 150-рихьна баяр-шубариз авар чIалнаан дарсар кивну. Думу дарсариз чпин миллетдинси жара халкьарин вакиларра гъюри гъахьну. Серенжемдиъ мялимди Санкт-Петербургдиъ авар чIал кивбан методикайикан ктибтну ва гъябгъюрайи йисан апрелин вазлиъ вари халкьарин арайиъ кьюбпи ражари вуди авар чIалниинди диктант гъабхруваликан мялум гъапIну.
Дагъустандин культурайинна аьгъювалар тувру Центриъ лезги чIал киврайи Гюлшан Сулейманова педагогвалин аьхю тажруба айи мялим ву. Серенжем ккебгъну ккудубкIайизкьан дугъу лезги чIалниинди гъубхнийи. Лезги чIалнан дарсариз гъюрайи ученикари серенжемдиз бабан чIалнан тарихдикан ва лезги халкьдин машгьур вакиларикан презентация гьязур гъапIнийи.
