Медицинайин заан технологияйин кюмек – му медицинайин заан аьгъювалар айи пишекрари деврин илимдин ва техникайин хъуркьувалар, читин ва аьламатнан цIийи технологйир ишлетмиш апIури тувру медицинайин кюмек ву.

 

 

Думу сабпи нубатнаъди кIван, кIулин маълин операц-йир апIувал, аьзарлу духьнайи инсандин юкIв, кIару ликI, гурдмар адагъну, сагъудар ивувал, абйир-бабарикан кучIвру ва сагъ апIуз лап гъагъиди вуйи ва гьацдар жара уьзрар сагъ апIувал ву.

Илимдин аьхиримжи хъуркьуваларин бинайиинди арайиз духнайи, деврин тIалабариз гъилигу медицинайин алатар адарди заан технологйирин медицина артмиш апIуз шлуб дар.

Аьхиримжи йисари Дагъустандиъра агьалйириз заан технологйирин медицинайин кюмек тувру больницйирин кьадар артухъ дубхьна. Гьамус ОМС-дин полисдиинди региондин больницйириъра пулсузди жюрбежюр заан читинвал айи операцйир апIура. Дагъустандин духтрари чпин заан пишекарвал ва аьгъювалар улупура. Дурарин арайиъ ихь ватанагьлийирра а. Гьадрарикан сар – Табасаран райондин Сиртич гъул’ан вуйи, Республикайин травматологияйин больницайин медицинайин заан технологйирин отделениейин заведующий, жигьил духтир Артур Къурбановра (шик-лиъ) ву.

Артур Къурбановди Дагъустандин гьюкуматдин медицинайин академия ккудубкIну, 2009-2011-пи йисари Москвайиъ Федералин медицинайинна биологияйин агентствойиъ клиникайин ординатурайиъ урхувал давам гъапIну. 2011-2017-пи йисари Мягьячгъала шагьрин сабпи нумрайин больницайиъ ортопед-травматологди гъилихну. 2018-пи йисхъан мина Республикайин травматологияйин ва ортопедияйин центрин 5-пи нумрайин травматологияйинна ортопедияйин отделениейин заведующийди лихура. Дугъан гафариинди, учв ординатурайиъ айиган, Москвайиъ духтрари апIурайи ляхин гъябкъиган, ихь респуб-ликайин медицина кьяляхъ хъайивал мялум шуйи. Гьаддиз думу, республикайин агьалйириз гьубкIу кюмек тувуз кьаст дапIну, институтдин кьяляхъ травматологвал апIбанди гъахьну. Гъийин йигъаз гьюкуматди республикайин медицинайиз туврайи кюмекназ лигну, дугъу дапIнайи кьаст кIулиз удубчIвурайивал рябкъюрахьуз.

– Артур Аьбдуллаевич, заан технологияйин медицинайин кюмек кIуру гафарин фици гъавриъ хьуз шулу?

– Улихьна йисари Дагъустандиъ заан читинвал айи операцйир апIури шулдайи. Амма думу ляхин ихь духтрариз бегьемди аьгъювалар адрувалихъди аьлакьалу дайи. Думу жюрейин операцйир апIбан бадали, медицинайин багьалу алатар, авадлугъар лазим ву, хъа республикайин больницйириъ думу алатар адайи. Гьамус аьзарлуйириз уьлкейин жара шагьрариз (Москвайиз, Санкт-Петербургдиз, Саратовдиз) дурушди, Мягьячгъалайиъ чпин уьзур сагъ апIуз гизаф мумкинвалар а. Ич отделениейиъ ОМС-дин полисдиинди пулсузди кьамкьарин, ликрин, жвукьран, агърийин, хилин, хъуршлин, гъюнин кIурбарин операцйир апIуру, протезар итру, аьзарлуйиз рягьятвал тувру. Москвайин кьяляхъ гъузрадарча, ич центриз гъафи аьзарлуйир сагъ апIурача.

– Ав, гьаму жюрейин операцйир Дербентдиъра, Мягьячгъалайиъра апIурайиваликан гизафдариз мялум ву, гьаци вушра ихь агьалйири чпи Москвайиз, Санкт-Петербургдиз гьаувал ккун апIуру. Яв фикриинди, ихь духтрариин хъугъ’вал гьаз алдар?

– Улихьна йисари республикайин больницйириъ гъагъи операцйир апIуз шартIар адайи. Аьзарлуйир уьлкейин жара шагьрариз гьауйи. Гьадму шагьрарин аваза гьамусра ами. Хъа учу, ихь ватанагьлийирин учухьна вуйи хъугъ’вал за апIбан бадали, думу шагьрарин духтрартIан ужуди лихурача, учузра гьациб аваза гъазанмиш апIуз ккундучуз. Хъуркьувал сарихьнара сабпну гъюруб дар. Гьамусяаьт ич отделениейиъ лихурайи жигьил духтрар Москвайиъ, Санкт-Петербургдиъ пишекарвалин ери за дапIнайидар ву. Тажруба айи аьхю яшнан духтраритIан жигьил духтрари хъана ужуб ляхин апIура. Гьамусдин аьзарлу-йирра гьарсабдикан мялуматар айидар ву. Дурарин улихь жавабдарвал гъабхуз рягьятди дар.

– Ичв центриз, кюмек ккун апIури, уьлкейин жара йишвариан инсанар илтIикIури шулин?

– Ав, учухьна Чечен Республикайиан, Осетияйиан аьзарлуйир гъюру вахтар шулу. Чпин багахьлуйириз дагъустан духтрари ужуб кюмек тувуваликан гъеебхьган, дурар учухьна илтIикIуру. Дицисдар аьзарлуйир учухьна квотайиинди гъюра. Москвайиз гъягъю- вализ артухъ харжар шулу, хъа Мягьячгъала багахьра ву, мушваъ Москвайиъсдар харжарра шуладар.

Республикайин агьалйириз квота лазим дар. Дурар чпи яшамиш шулайи йишван поликлиникайиан направлениейиинди гъюра. Дурарихь лазим вуйи анализар, рентгендин шиклар хьади шулу. Эгер герек вуш, ич отделениейиъ айи кардиологди, неврологди, терапевтди аьлава ахтармишарра гъахуру ва операция гъабхру йигъ планламиш апIуру.

– Духтрин ляхин гъагъиб, жавабдарвал айиб ву. Гьял апIуз варитIан читин месэлйирикан фу пуз шулвухьан?

– Духтрин пише маракьлуб ву. Мушваъ саб чешнейиинди лихувал алабхъурадар. Гьар аьзарлуйиз чан аьрзйир ади шулу. Хасиятнан читин аьзарлуйирра алахьуру. Хъа вушра, дагъустанлуйир духтрариз гьюрмат айидар ву. Учуз, духт-рариз, больницайиъ гьарган ужудар дармнар ади, медицинайин варитIан ужусдар цIийи алатар, авадлугъар ади ккундучуз. Амма гьарган сабси шулдар. Арайиз гъафи читинвалар гьял апIбиин зегьмет зигури шулча. Республикайиъ цIийи глава гъахьихъан мина, сагъламвалин минис-терствойин цIийи министр тяйин гъапIхъан мина ужудар дигиш’валар духьна. Гьелбетда, хъуркьувалар больницайин кIулиъ айи духтриканра асиллу ву. Эгер улихьна йисари операцйир апIруган протез аьзарлуйи чан пулихъ масу гъадабгъури гъахьнуш, гьамус учу Москвайиъ ишлетмиш апIру протезартIан ужудар, дюн’яйиъ варитIан багьалу Depuy фирмайин протезар пулсузди иврача.

Узу гъубшу йисан саб ражари Табасаран райондиз ва кьюб ражари Хив райондиз, Мягьярамкент, СтIал Сулейман районариз командировкйириз гъушунза. Учу районариъ айи травматологариз Мягьячгъалайиъ читин операцйир апIурайиваликан мялуматар туврача.

Сюгьбатнан аьхириъ Ар-тур Аьбдуллаевичди вари агьалйириз ярхи ва сагъу уьмур ккун гъапIнийи.