Наргиз Гюлечова
Гьар йисан 27-пи сентябри ихь уьлкейиъ БицIидарин багъдин тербиячийин йигъ къайд апIура. 2 йисандин яшарилан гъадабгъну, саки 7 йис хьайизкьан вуйи, саб дейстейиъ 30-рилан зиина жюрбежюр мумкинвалар айи ва хасиятар хъайи бицIидар тербияламиш апIувал – му гизаф гъагъи ва баракаллу ляхин ву. Пише кашра, гьарсар касдихьан бицIидарин багъдиъ тербиячийин ляхин апIуз шулдар. Халис тербиячйир бицIидар ккунидар, сабурлудар духьну ккунду, фицики, гьарcар бицIири чахьна хусуси янашмиш’вал ккун апIура. БицIидар тербияламиш апIурайи кас дурарин дадара, мялимра, дустра духьну ккунду, гьарсар бицIир дугъу жвуван веледси дидисну ккунду.
Табасаран райондин Акъа гъулан «Золушка» бицIидарин багъдиъ ляхурайи Сейраханум Ражабова гьацдар халис тербиячйирикан ву.
Сейрахунум ТIюрягъ гъулаъ гизаф бицIидар айи Недюряли ва Рукьият Сефербеговарин аьхю хизандиъ бабкан гъахьну.
«Йиз назук вахтари, гьеле йиз думукьан яшар духьнадаршра, дадайи узу Волгоградский областдиъ айи чучун бицIидариз лигуз гьаънийи. 4-5 йисан арайиъ гьадушваъ чучун веледаризра хъайивал апIура, гьадрарихъди сабси узура аьхю гъахьунза. Белки гьаддихъанмина вушул йиз бицIидарихьна вуйи ккунивал?» – кIура Сейраханум Ражабовайи.
Йиз сюгьбатчи чан ляхнихъ гизаф юкIв хъайи кас ву.
«Узу гизаф бицIидар айи хизандиъ бабкан хьувалиан вуш аьгъдариз, жарадарин бицIидарра йиздарси ккудузуз. Узу Волгоградский областдиан гъулаз кьяляхъ хъадакну дуфну, гъулан мектебдиъ урхури айи вахтарихъанмина, мялим хьидиза кIури, кьаст гъапIнийза. Йиз адашдира хайлин йисари ТIюргъярин кьялан мектебдиъ гъулан бицIидариз ккергъбан классариъ дарсар кивра. Белки гьадгъан рякъ давам апIуз Аллагьди узуз амур гъапIуншул?!», – ктибтура сюгьбатчийи.
Чан ният му касди кIулиз адабгъну. Мектеб ккудубкIбалан кьяляхъ Дербентдин педагогвалин училищейиъ дурхну, дугъу мялимдин пише гъадабгъну. Урхуб ккудубкIну цIиб вахтналан, Акъа гъулан агьали Рамазан Ражабовдихъди чан халра ккебгъну.
«Пише гъадабгъну ади узуз хулаъ дусну гъузуз ккун гъабхьундайзуз. Сифте Хючнаъ ерлешмиш дубхьнайи БицIидарин яратмишарин хулаъ ляхин апIуз хъюгъюнза. Гьаддилан ккебгъуб вуйиз пишекарвалин рякъ ва гьамус саки 15 йисандин тажрубара азуз.
БицIидарин яратмиш’валин хулаъ асас вуди бицIи шубариз рибарихъди убхуз, бирхуз улупури, жюрбежюр шей’ар ктаури гъахьунза.
Юкьуд йис улихь ич гъулаъ бицIидарин багъ ачмиш гъапIган пишекар тербиячи лазим вуйивализ лигну, узуз дина дих гъапIнийи. ИкибаштIан, разивал тувунза», – кIура тербиячийи.
Ич сюгьбатнаъ Сейраханум Ражабовайи гъийин бицIидарикан ва дурар тербияламиш апIбаъ алахьурайи читинвалариканра ктибтнийи. Дугъан гафариинди, гъийин деврин бицIидар – лап зигьимлудар, гъапиб дишлади бисрудар ву.
«Шагьрариъси дарди, гъулариъ бицIидарин багъариз гизаф бицIидарра гъюрадар. Гьамусяаьт ич багъдиъ айидар 25 бицIир вуйич. Дурарихъди ляхин апIузра думукьан гъагъиди дарчуз.
Ав, гъи бицIидар тербияламиш апIуз читинди ву кIуру касарра гизаф а. Дурариз пуз ккундузуз: бицIидар читнидар дар, гьамусяаьт саспи абйир-бабар читнидар ву. Дурарихъди гаф-чIал апIуз гъагъиди алабхъура. БицIир тербияламиш апIбакан дурарин фикрар гьаз-вуш цIиб жара жюрейиндар ву.
Бахтнаанси, узухьна гъюрайи баяр-шубарин абйир-бабарра варибдин гъавриъ ади, чпин веледарин уьмриъ иштирак шулайидар вуйиз. Дурарира учухъди сабси веледар тербияламиш апIбаъ аьхю роль уйнамиш апIура.
Асас вуди бицIидарихъди гьар йигъан жюрбежюр шиклар каъри, пластилиндикан уйинжагъар ктаури, дурариз яваш-явашди гьярфар улупури шулча. Вушра, саб месэла лап гъагъиди гъубзнайич. Гъулаъ яшамиш шулашра, саспи бицIидариз бабан чIал аьгъдар. Гьамусяаьт йигъандин арайиъ 1 сяаьт бабан чIалназ жара дапIнача. Саспи бицIидар, гьич фтикан улхураш, гъавриъкьан шуладар. Дидин тахсиркрар бицIидарин багъдиъ айи тербиячйир дар, хъа чпин абйир-бабар ву. Эгер бицIир баб, аба айи хулаъ яшамиш шулаш, дицир бицIириз цIиб вушра чIал аьгъя ва дидин гъавриъра а, хъа гьяйифки, жигьил хизанарин веледариз бабан чIал затра аьгъдар. Гьаци вушра уйнамиш жюрейиинди дарс киврача. Яваш-явашди бицIидарра гъавриъ хьуз хъюгъра. Гьевес кади лихуз бицIидарин багъдин заведующий Заира Мирзахановара кIулиъ айи ич албагу коллективди аьхю кюмек тувразуз», – гъапнийи С. Ражабовайи.
