Умгьанат Сулейманова
Аьхиримжи йисари шагьрариъ ва гъулариъ инсанари хъаърайи машинарин кьадар лап гизаф духьна. Мисалназ, гьамусяаьт саб райондиъ айибкьан автомашинар совет уьлкейин девриъ Дербент шагьрикьан адайи. Гьарсаб хизан асккан гьисаб саб машиндин эйси ву. Хъа бязидариз кьюб-шубубра а. Статистикайин улупбариз асас, гьамусяаьт Урусатдиъ, вари сабишв’инди гьисабназ гъадагъиш, анжагъ пучIу транспортдин 48 миллиондихьна аьдад а. Хъа Дагъустандиъ — 1 миллион.
Хъа гьяйифки, му автотранспортди, хайирси, зарарра хура.
Дагъустан республикайиъ, машинарин кьадар гизаф дубхьнайивализ лигну, рякъярра яркьу апIура, машинар гъягъру аьлава зулар хъаъра, рякъюъ хатIасузвал мюгькам апIру жара уьлчмйир кьабул апIура. Амма аварйирин кьадар ис абхърадар. Ихь республикайиъ гьар йисан юкьудварждихьна ДТП-йир шула. Думу аварйириъ хайлин инсанар йихура, гизафдариз зийнар шула.
ГИБДД-йин вакилари туврайи мялуматариинди, рякъяриъ шлу аварйирин асасар себебар – ички дубхъну, рулихъ деърайивал, рякъяриъ гъягъбан къайдйир чIур апIувал ву. Мицистар тахсиркар касарин вижнасузвалиан хайлин инсанар, хизанариинди уьмрихъ мягьрум шула, бицIидар йитимарди гъузра.
Дербент шагьрин ва Дербент райондин рякъяриъ аварйирихъди вуйи аьгьвалатнан гьякьнаан узуз РФ-дин МВД-йин Дербент райондиъ айи отделин ГБДД-йин начальник Физули Сялигьовди ктибтну.
– Уьлкейин жара йишвариъси, Дербент райондин рякъяриъра аварйир цIиб шулдар. Учу шоферарин журум апIурашра, гъаврикк ккаъбан ляхин кIули гъабхурушра, рякъяриъ машинар хъаъбан къайдйир чIур апIрударин жергйир яркьу шулу. Асас вуди ички дубхъну машин хъапIрайиган шлу аварйир гизаф ву. Гьаму йисан миржиб вазлин арайиъ Дербент райондин рякъяриъ машинарин авария хьпан 34 дюшюш гьисабназ гъадагънача. Дупну ккундуки, думу машинар хъаърайидарикан хайлиндарихь машин хъапIуз ихтияр тувру документарра хьтар; рякъяриъ машин хъапIбан къайда чIур дапIну, думу документарихъ мягьрум дапIнайидарра цIиб адар. Рякъярикан улхуруш, дурарра тяриф апIуз шлу гьялнаъ адар, иллагьки Дербент райондин кьибла тереф. Душв гьаммишан машинарин пробкйир айи тереф ву. Гьеле узу му гъуллугъниина тазади дуфназа, гележегди мицисдар дюшюшар цIиб хьпан бадали чарйир зигидиза. Хъа кьюд-шубуд йислан Дагъ.Огни шагьрин ва Дербентдин гъвалхъантина гъягъру рякъ дапIну ккудубкIиди. Гьадмуган аварийирин кьадар цIиб шул кIури, фикир вуйиз. Хъа сабсан ляхникан дупну ккунду. СВО-йиан гъафи ихь жигьилариканра рякъяриин хайлин тахсрар ктучIвура. Ав, ухьу гъавриъ ахьа, дурар дявдиъ иштирак шулайидар, ихь ислягьвал уьбхюрайидар ву. Гъавриъ ахьа, дявдиъ алахьру дюшюшари, гъябкъю зулуматди дурарин нервйириз аьхи тясир дапIна, гьаддиз дурар зилди шулу, рякъяриин гьяракатниинди машин хъапIру. Амма дурарин чиб мици гъахбан саягъну фукьан инсанариз зарар шула!
Гъи хизан хъадру кас адар, гьаддиз гьарури фикир апIри, жилир вая бай машиндихъди хул’ан удучIвруган, дурар фициб саягънаъ аш. Иллагьки живанарин ва жигьиларин зиин гюзчивал алди гъибтну ккунду. ТIалаб апIурза ихь ватанагьлийирикан ихтиятвал апIуб. Учухьиндира, рякъяриин дугъужвну гъяркъиш, хъял кади лигуру. Хъа ич вазифа анжагъ учву хатIа-балайихьан уьрхюб вуйич, – кIура Физули Сялигьовди.
Чан гъарашугъдин гафар Дербент шагьрин ГИБДД-йин кIулиъ дийигънайи Темирлан Гьяжиевдира тасдикь гъапIнийи. Гьаци, дугъу туву мялуматариз асас, цци Дербент шагьриъ пияда агьалйир рякълан улдучIвруган къайда чIур гъапIу шоферариина 133 протокол, машиндиъ бицIидариз вуйи креслойир адрувалин гьякьнаан 51 протокол, шагьрин кьялаъ, къайда чIур апIури, машинар хътирчури улихь гьудучIву шоферариина 16 протокол гъидикIну.
Гьаддихъди сабси, Темирлан Гьяжиевдин гафариинди, Дербент шагьрин айитI думукьан гъагъи аварйир шулдар. Хъа арайиз гъюрайи аварйирин тахсиркар 14 йислан 17 йисаз вуйи живанарихьна машин хъапIуз туврайи абйир-бабар ву.
– Саспи хизанарин вуйи баяр-шубар варибдихъди тяминди ву. Дурариз, чпи фукьан аьхю тахсир гъапIишра, абйир-бабари чпи жазайиккан ккадаъруб аьгъя, гьаддиз рякъяриин чпиз ккуниб апIуру, иллагьки йишван вахтна. Шагьрин кьялаъ ухьу шли дерккрухъа кIури, ички ишлетмиш дапIну, тахсиркарвалар апIру дицисдар живанар хайлиндар а. Ав, гъийин деврин жигьиларикан гизафдари дюз дару рякъ, яна ички убхъувал, папрус зигувал, наркотикар ишлетмиш апIувал кадабгъна. Йиз фикриан, дурариз гьар йигъан рябкъюрайибра гьаци дюз рякълан улдугнайидар ву. Ва гьамцдар надинж жигьиларин хилиъ машинра абхъиган, фу вушра хьуз мумкин ву. Дицистар жигьиларин гъиллигъариз гъилигу вахтна абйир-бабар думукьан чпин баяр-шубарин гъайгъушнаъ айибси гьибгърадарзуз, – натижа гъивнийи Темирлан Гьяжиевди.
