Умгьанат Сулейманова
Дербентдиъ яшамиш шулайи Гулечоварин хизандиъ кьюр инвалид велед айиваликан варидариз мялум вухьуз. Хъа му бедбахтвалин зиина гьамус хизандин эйси Рамазан Гулечовра, гъагъи уьзур кивну, кетIерццна.
Гюлечоварин кюлфетдиз вари терефариан кюмек тешкил апIбаъ улихь гьучIвнайи касар гизаф гъахьну, гъира думу ляхин давам шула. Гьаму улихьнаси, 29-пи октябри, Дербент шагьриъ ДДЮТ-дин залиъ, Гулечоварин хизандиз кюмек апIуб ният ади, концерт кIули гъубшну. Думу тешкил гъапIур Дагъустан Республикайин табасаранарин милли культурайин автономияйин председатель, Дербент шагьрин депутатарин собраниейин депутат Айваз Аьлиханов ву. Гьелбетда, концертдиъ табасаран мяълийирин вари устадар иштирак гъахьну. Му мяракайиъ иштирак хьуз мумкинвал дархьи хайлин спонсорарира дакьатариинди кюмек гъапIну.
Рягьимлувалин концерт тешкил апIайиз улихьна йигъари узу, Айваз Аьлиханов, Эльмира Аьшурбегова ва Шюшеханум Керимова Гулечоварин хизандиин улукьуз гъушунча. Фу лигурва, шубридра гьар са-саб утагъди дахьна. Сари мушв’ан, тмунури тушв’ан дих апIурашра, веледарин дада Сефиятди варидариз «гьай» кIури, дурарин тIалабар бегьем апIурайи. Дупну ккундуки, Сефиятдин гьял гизаф гъагъиб дубхьна. Дугъакра фукьан вушра иццрушнар ка. «Мурар рякъюри, узуз йиз иццрушнар кIваин’кьан шули адариз. Узуз йиз кIул’ина му йигъар гъюр дупну, фикрикьан адайиз. Хъа тувубси гъадабгъну ккунду. Саспидари кIури гъахьну, чпиз пулар, кьиматсузди вуйи шей*ар уч апIурайидар ву дурар. Узура му бицIидар хьайиз, ужур, гьарсаб ляхин апIурайи сагъу кас вуйза. Йиз бицIидарин дердери узура гъюргъюнзу. Ляхин гъапIну кIури, инсан йикIурдар, хъа дердну инсандик кадру уьзурра кивру. Веледарин дерд гъябкъю кас йиз гъаври шул», – кIура сакьатвал кайи бицIирин дадайи.
Хизандиъ сар инвалид бицIир шул, хъа кьюр кIурурра мици гьаз гъахьнуш, Сефиятдихъди гафар-чIалар гъапIунза.
– Йиз бай Вагиф 1993-пи йисан Воркутайиъ бабкан гъахьир ву. Саб иццрушин кадарди, йисна гьацIаъди ликри гъягъюри, тамшир апIурайи бай, хулаз манишин туврайи рукьан батареяйик йивну, унтI гьадабтIиган, дишла больницайиз гъухунча. Духтрари сифте рентген гъапIган, Вагифдин кIулин дамариз зиян хьувал ашкар гъабхну. Иццрушнан натижйир фицдар шулуш, духтрариз аьгъяди гъабхьну, учуз дерд хьибди кIури, ачухъди гъапундар. Хъа Вагифдин зиян саб гьяфтайиъ сагъ гъабхьи, йизра хиял гъабхьниз, сарун улдубчIвну кIури. Хулаз гъафиган, Вагифдин беден дигиш хьуз, хъа фагьум-фикир йигълан-йигъаз зяиф хьуз хъюбгънийи. Гьамци, хьуд йисланмина Вагиф яваш-явашди ерцIуз хъюгъю. Воркутайиан Кизляриз удучIвну гъафунча, ва душваъра хайлин йисари яшамиш гъахьунча. 2003-пи йисан Кизляриъ Марзина бабкан гъахьну. Саб арайилан думура кетIерццуз хъюгъну.
Волгограддиъ бицIидарин ужур духтир а гъапиган, гьадина духну, уьзур ахтармиш гъапIган, дугъанра иццрушин гъагъиб вуйиб аьгъю гъабхьунчуз – бабкан шлуган, бицIир духтрари хил’ан дитну гъапну. Шлиз фу пидива, хайлин вахт улдубчIвну, думу фици гъабхьнуш гъаврикк ккайир сар Аллагь ву. Гьамци хулаъ кьюр инвалид велед гъахьи. Мурар гьелелиг бицIиди ими, хъа аьхю гъахьиган мурариз вари гъулайвалар айи хал ккунду кIури, жилиринна хпирин хулаъ гафарра гъахьнийич. Хъа ужудар шартIар айи хулар лап багьади вуйи. Дербент шагьриъ исина кьиматназ хал абгуз шулу дупну, 2010-пи йисан Кизляриан гьамина удучIвну гъафича. Сарун чара адрудари банкдиан кредитдихъ Дербентдин гъирагъдихъ дачйирин багахь саб тягьярнан хал масу гъадабгъунча. Дупну ккундуки, думу хал масу гъадабгъру вахтна ич хизандин аьгьвалатнакан хабар гъабхьи ихь меценат Айваз Рамазановди 100 агъзур манат пул тувнийчуз. Варидариз ачухъди кIураза, ич хизан читин йигъариккан ккадагъур Айваз Рамазанов ву. БицIидариз туврайи инвалидвалин пенсия кредитдиз тувруш, дашсана дармнаризна ипIрубдиз тувруш, мюгьтал духьну гъузрийча. Улихь гьучIвну, думу касди учуз кюмек апIуз шлу вари идарйир улупунчуз. Рягьимлувалин концертар тешкил апIури, Вагифдин ва Марзинайин сагъламвализ вуйи дармнар гъадагъури, дурари дудуркьну ликар дивбан бадали ужудар массажистарихьна гъахури, магьа Марзинайиз кюмек гъабхьну.
– Кьюр инвалид велед хулаъ ади хьуб – думу, фикир тувиган, гизаф гъагъи ляхин ву. Шагьрин администрацияйин терефнаан фициб кюмек ачвуз?
– Дербентдиъ яшамиш шули йицIихьуд йис вуйич. Гьаму йисарин арайиъ учухьна администрацияйин терефнаан сар каскьан гъафундар. Саб ражари Рамазан, Вагифдиз инвалидный коляска гъадабгъуз кюмек апIур дупну, администрацияйиз илтIикIну. Хулаз гъафиган, дугъу узуз гъапну: «Валлагь, Сефият, швумал гъахьиза дина гъягъбиин. Душваъ апIурайи ляхнар, гъапнийин «ав» пуз вуйи ишара ву». Ва чахьан шлубси тикилиш’валин ляхнар апIуз хъюгъну, гъабхьиб кьюрид бицIидариз харж апIурача. Гьамус магьа Рамазанра кетIерццна. Учу бадали ич хизандихьна вазлик сабан ва кьюбан илтIикIрудар Айваз Рамазанов ва Альбина Аьбдулкеримова ву. Жвуван мирасаркьан дици илтIикIурдар. Хъа му ражари Айваз Аьлихановдизра аьхю чухсагъул пуз ккундузуз, дугъахъди сабси кIваъ рягьимлувал айи имбу касаризра.
– Вагифдиз ва Марзинайиз му уч гъабхьи пуликан фициб кюмек хьибди.
– Магьа саб ражари Марзина Каспийск шагьриъ массажистдихь саб курс гъабхбиинди ликри гъягъюз хъюгъну. Гьамус Вагифра гъахуз ккундузуз. Белки, думура ликри гъягъюйхьиб. Мицисдар касариз вуйи санаторий, реабилитационный центр а. Хъа душваз гъягъбан бадали, аьхю пулар ккунду. Сифте Рамазан Москвайиз духну, дугъан уьзриз дарман дапIну ккунду. Хъасин бализ ва шураз лигну ккунду. Фици апIурушра мюгьтал духьназа. Вагифдин 32 йис ву, Марзинайин – 23, дураризра чIатариз удучIвуз ккунду. Дербент шагьриъ агьалйирин яшайишдин игьтияжар гьуркIру комплексный центриан гъуллугъчйир гъюри, гьар гьяфтайиъ дурарихъди лицуз удучIвуру. Му ляхинра тешкил гъапIур Айваз Аьлиханов ву.
Айваз Аьлихановди узуз туву мялуматариинди, серенжемдин вахтна 500 агъзуртIан артухъ пул уч апIуз удукьну. Думу дишла Сефият Гулечовайихьна тувну.
«Гьамусяаьт Рамазан Гулечов Москвайиз клиникайиз духна. Кьюбиб терефаризра самолетдин билетарин, рякъюъ гюзчивал гъабхру медикдин ляхнин кьимат тувуб, больницайин вари харжар ахьуб Сейфудин Гьяжиаьгьмедович Къазиахмедовдин ччвурнахъ вуйи рягьимлувалин фондну чаина гъадагъну.
Фонднан президент Анзира Сурхаевайи Вагифна Марзинайизра чарасуз лазим вуйи медицинайин массаждихъанра пул тувуз, ва имбу ляхнариъра дурариз кюмекнан хил гьачIабккуз гаф тувна. Умуд кивдихьа, ихь жигьил ватанагьлийириз кюмек шул кIури», – гъапнийи Айваз Аьлихановди.
Саб вахтнара ухьу ихь уьмрикан аьсси духьну ккундар. Ихь арайиъ ухьузтIан артухъ читинвалар алахьурайи касарра а. Аьхю абйирин гьамциб айту айиб ву: «Хулаъ кетIерццнайи касдин ахин дарибшри». Хъа саб хулаъ шубуб ахин айи касди гьапIди? Иллагьки дишагьлийи? Думу лап гизаф гъагъи ляхин ву. Гулечоварин хизандиз гьамусяаьт ихь аьхю кюмек лазим дубхьна. Гъи му хизандиз илдипу садакьа, Аллагьди кьабул дапIну, закур ичв балин-шуран улихь дийибгъиди.
