Гъи, ухьуз рябкъюрайиганси, вари дюн’яйиъ коронавирусдин хатIалу инфекция гизаф яркьуди тарабгъна. 2020-пи йисандин 1-пи апрелиз вуйи улупбариинди, му уьзриан 43 агъзуртIан артухъ инсанар кечмиш гъахьну, 879 агъзур кастIан артухъ аьзарлу духьна. Урусатдиъ аьзарлу духьнайидарин кьадар 2780-риина улдубчIвна, гьадму гьисабнаан Дагъустандиъ – 15 кас, хъа 27 кас кечмиш гъахьну.
Ич хусуси мухбир Умгьанат Сулеймановайи, Дербент ва Дагъ. Огни шагьрариъ коронавирусдихъди аьлакьалу агьвалат фициб вуш аьгъю апIбан бадали, Дербент шагьрин кьялан больницайин кIулин духтир Аьбдулгъафар Шихмягьямедовдихъди ва Дагъустандин Огни шагьрин кьялан больницайин кIулин духтир Жамиля Важибовайихъди гафар-чIалар гъапIну.
– Аьбдулгъафар Аьбдуллаевич, ухьу коронавирусдихъди фициб къайдайиинди женг дубхну ккунду? Дербент шагьриъ му уьзур кайидар ашкар духьнайин?
– Гъи му уьзрихъди дюн’яйиъ арайиз дуфнайи месэла, дугъриданра, читинуб ву. Бахтнаанси, Дербентдиъ коронавирусдихъди аьзарлу духьнайи инсанар сабан арайиз удучIвнадар. Амма миди ухьу архаин дапIну ккундар. Вари мугъаятди гъузуб чарасуз лазим ву. Газат урхурайидарикан ва ихь вари ватанагьлийирикан ихтиятвал апIуб ва махлукьатлу мяракйирихьан, серенжемарихьан ярхлади гъузуб, жара йишвариз гъягъюз айи ниятар сацIиб вахтназ гъитуб ва сабур апIуб тIалаб вуйиз. Дербент шагьриъ коронавирусдихьна вари гьязурлугвалар айич – лазим вуйикьан медицинайин пишекрар ва дармнар, аьзарлу гъахьидар имбударихьан жара апIуз тялукь йишвар. Шагьрин гьарсаб микрорайондин участокдин духтрари, хулариз гъягъюри, яшлу касарин, бицIидарин ва бедендин зяифвал кайи инсанарин температура ебцури, дурар гюзчиваликк уьрхюра. Узу ихь гюрюшдиз ич больницайин эпидемиологияйин отделениейин заведующий Рустам Рамазановдизра дих гъапIунза. Дугъу коронавирусдин гьякьнаан маракьлу мялуматар тувди ва чав регьбервал туврайи отделениейиъ гъабхурайи ляхникан ктибтиди.
Рустам Рамазанов:
– Коронавирусди гъи дюн’яйиъ вари инсанар сатIи дапIна, ва гизаф уьлкйири му тIягъвнихъди гъати женг гъабхура. Кьюб гаф му уьзрикан пидиза.
Коронавирусар – му саб-сабдиз ухшарвал айи вирусарин хизандин бина ву, ва дурари гьам инсанарин, гьам гьяйванатарин уьзрар арайиз хуру, гизафси ил хътабгъру гьендемар хараб апIуру. Сабпи ражну мициб инфекцияйин уьзур (думу ОРВИ-йикан арайиз гъафну) 1960-пи йисари жара гьюкуматариан гъабхнийи, 2002-пи йисан SARS – CoV-2 кIуру вирусдин инфекция – Китайиан, 2012-пи йисан MERS-CoV – Саударин Аравияйиан. Му уьзрари фукьан вушра инсанар гъирмиш гъапIнийи. Ва магьа гьамус, 2019-пи йисан, нубатнан ражари Китайиан коронавирусдин цIийи жюре – COVID-19 дюн’яйиъ тарабгъуз хъюбгъну. Му уьзрин лишнар гьамцдар вуйи: температура за хьувал, кIулин шавлувал, ил читинди хътабгъувал, къуру (ясан лап цIибди кьяш кайи) уьгьйир гъювал, гъухариъ иццрушин хьувал. Газат урхурайидарикан ихтиятди гъузувал тIалаб апIураза. Гъит ухьуз Аллагь кюмек ишри, учура, духтрари, ич гъурд’ан гъюру кюмек тувуз чалишмиш хьидича.
Дагъ. Огни шагьрин кьялан больницайин кIулин духтир Жамиля Важибова:
– Гьюрматлу Дагъ. Огни шагьрин яшлу касар, абйир-бабар! Гъи йиз учвухьна вуйи тIалаб саб вуйиз. Коронавирус уьзрин инфекция вари дюн’яйиъ тарабгъура, ва гьаддиз ухьу гизаф ихтиятвал дапIну ккунду. Ихь уьлкейиъ дидин тарабгъувал думукьан аьхюб дар, вушра мугъаятди гъузай! Урусатдин сяргьятариин жюлег алабхъна, махлукьатлу мяракйир кIули гъахуз гъитри адар, гизаф пай идарйирин, тешкилатарин ляхин вахтназ вуди дебккна, мектебар, бицIидарин багъар хъяргъна. Гьаму аьгьвалатназ дилигну, гъи ухьу сацIиб сабур дапIну ккунду. 26-пи мартдилан 14-пи апрелизкьан бедендин зяифвал айи, рак, сахарный диабет, кIванна ифдин дамарарин гъурулушдин уьзрар кайи, ифдин давление айи касариз чIатариз удучIвуз ихтияр адар. Нагагь учву фициб вушра иццрушин гьисс гъапIиш, учвуз кюмек тувуз больницайиъ духтрар гьязурди айич.
Гирами йиз шагьристанар, ухьуз варидариз Аллагь кюмек ишри, гъит мициб уьзур ухьхьан ярхла ибшри. Учвура ихтиятвал апIинай, жвув дуланмиш шулайи гьяятар, кючйир марцциди гъитай, хилар кми-кмиди спиртдихьди жикIай.
Жамиля Къурбалиевнайи узухъди вуйи гюрюшдиз чан заместитель Асенбулат Шахсинов ва эпидемиолог Эрада Бедьятова (шиклиъ) хъади гъафнийи. Дурари Дагъ. Огни шагьрин кьялан больницайиъ коронавирусдин инфекцияйиз аькси вуди гъабхурайи ляхникан ктибтнийи. Гьаци, февралин 5-пи йигъхъан мина больницайиъ инфекция кубчIву касар наан ккаъруш ва дурарихъди фициб ляхин гъабхуруш, тяйин апIбан штаб дюзмиш дапIна, коронавирусдихъди фици женг дубхну ккундуш, вари духтрар гъаврикк ккаъна, саб гафниинди, лазим вуйи саягъ гьязурлугъар духна.
