Гюльнара Мягьямедова

2023-пи йисан 23-пи мартди Кьибла Сухокумск главайин вазифйир тамам апIрурди ихь ватанагьли Саидягьмад Мамадов тяйин гъапIнийи, хъа гьадму йисан 27-пи апрели Кьибла Сухокумск шагьрин собраниейин депутатари Мамадов муниципалитетдин главади ктагънийи. КIваина хурача, Табасаран райондин Гюгьрягъ гъулан вакил Саидягьмад Мамадов 2008-пи йисан Урусатдин МВД-йин Волгограддин академия ккудубкIну, Дербентдин ГОВД-йин силисчивалин отделин силисчиди, прокурорин заместителди, Табасаран райондин прокурорин вазифйир тамам апIури, Дербентдин прокурорин кюмекчиди, республикайин прокуратурайин управлениейин отделин начальникди гъилихну. 2018-пи йисан думу Кьибла Сухокумскдин прокурорди тяйин гъапIнийи, гьадму йисан 7-пи мартди Дагъустандин главайин теклифчи гъахьнийи.

 

Саки шубуд йисандин арайиъ Кьибла Сухокумскдин агьалйирин яшайиш, шагьрин артмиш’вал фици дигиш гъабхьнуш аьгъю апIуб метлеб вуди, Саидягьмад Мамадовдиз газатдин редакцияйиз теклиф гъапIнийча. Газатдин кIулин редактор Гюлягьмад Маллялиевди дугъахъди гъубху сюгьбат исихъ туврача.

– Саидягьмад Сефербе-гович, 2015-пи йисан Кьибла Сухокумскдиъ гъахьнийза. Думуган шагьрин аьгьвалат лап гъагъиб вуди гъябкънийзуз: бушу ругди вари аьтрафар ккаънайи, рякъяр ккадахьнайи, агьалйирин гизаф аьрзйир айи. Уву шагьриз гъафихъанмина аьгьвалат къайдайиз дуфнайиваликан, рякъяр апIурайиваликан, ужудар шартIар арайиз хурайиваликан, шагьрин юруш ужуб терефнахъинди илтIибкIнайиваликан кми-кмиди ебхьурачуз. Ццийин йисан яв ляхнин асас натижйирикан жикъиди ктибтуб ккун апIураза.

– Эгер гьаму ккудубкIурайи йискан улхуруш, шагьриъ региондин ва федеральный мяна айи швнуб-саб программа юрутмиш дапIна. Шагьрин жилариин асас вуди «Ерли жягьтлувалар» проект уьмриз кечирмиш гъапIунча: агьалйир, меценатар, инвестицйир жалб апIури гъахьунча. Шагьрин карханйирин кIулиъ айидар гъирагъдиъ гъузрадар. Залбег Къаирович Жалилов кIулиъ айи Кьибла Сухокумскдин электромеханический завод терефнаан ужуб кюмек гъабхьну. Заводдидин директори нафтчйирин ччвурнахъ хъайи кюче ккабалгубчан кIул’ина гъадабгъну. Гьяжи Мягьячевдин ччвурнахъ хъайи кючера къайдайиз гъабхунча. «Ерли жягьтлуварар» проектдин дахилнаъди думу уьмриз кечирмиш апIбан ляхин Дагъустан Республикайин Халкьдин Собраниейин депутат Далгат Мягьячевди кIулиз адабгънийи. Шагьрин кьялаъ айи М. Маллагьюсейновдин ччвурнахъ хъайи, агьалйири рягьятвал гъадабгъру парк гизаф йисари фикир тутрувди дипну айи. Гьаму йисан «Ерли жягьтлувалар» программайин дахилнаъди, РД-йин экономикайин министерствойин кIулиъ айи Гьяжи Султановдин, «Дагънефть» компанияйин кIулиъ айи Муслим Гиндиевдин кюмекниинди парк лап уткан къайдайиз дубхну ккудубкIунча. Имам Шамилин ччвурнахъ хъайи шагьрин кьялан майдан кIан’ан-кIулиз рас гъапIунча: гъвандин цIийи плитка ккабхьну, аквар дизигну, инсанариз дусру цIийи йишвар ккабалгунча. Думу шагьрин агьалйириз улубкьурайи цIийи йисанз пешкеш вуйич.
Кьибла Сухокумск нафт адабгърударин шагьур ву. Шагьрин бина ккивдарра гьадрар ву. Гьаддиз, дурар фикир дарди гъидритбан бадали, шагьрин кьялан майдандиин нафт адабгъру пишекрариз ядигар дивунча. Думу ляхнаризра бюджетдиан дару пулин дакьатар гъагунча. Республикайин главайин уч’ин али хъугъвал марцциди уьбхюрача. Гъазанмиш дапIнайи хъуркьуваларра ич гьунар вуйич кIурадарча. Учухъди сабси шагьрин артмиш’валик пай киврайидарин ччвурар ахьуз гьарган гьязур вуча.

Гьаму йисан шагьрин кючйир марцциди уьрхювализ артухъ фикир туврача. Шагьрин марццишин уьбхюрайи, хъархъвас уч апIру, гъабхру аьдати пишекрариз туврайи маважиб за гъапIунча. Хъархъвас абхьру цIийи аьхю кьутйир дивунча. Эйси хътарди кючйиригъ лицурайи малар тIаъру йишвар гъапIунча. Гъи шагьриъ эйси хътарди лицурайи малар рякъюри имдар. Гьацира шагьриъ аьхю лижарди хъюттар тIирхури гъахьнийи. Дурарихъдира женг гъубхунча — кьаби духьнайи гьарар алдатIну, дурарин ерина тазадар кивунча. Гьадму ляхнариъ волонтерарин кюмекра аьхюб гъабхьну.
Гъи узхьан Кьибла Сухокумскдиз чешнелу шагьур пуз шулзухьан. «Марцци шид» федеральный программа уьмриз кечирмиш апIурача. 6 штун буругъ дапIнайич, шид агьалйирин хуларихьна зигуз ими. Гьадму ляхинра гъюру йисан дапIну ккудубкIидича. Шид зигбан ляхниъра меценатари иштираквал гъапIну.
Украинайиъ гъябгъюрайи хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчйириз, дурарин хизанариз артухъ фикир туврача, ватанпервервалин ляхинра къайдайиъ ипнача. Ихь эскрариз 10 миллион манатдинтIан артухъ кьимат айи рягьимлувалин кюмекра хътапIунча. Саб гафниинди, ич метлеб гьарсаб апIру ляхниинди шагьрин агьалйир сатIи апIуб вуйич.
«Ерли жягьтлувалар» программайин дахилнаъди кьюбсан проект уьмриз кечирмиш апIбанди вуча. Сар меценат Каспийск шагьриан ву, тмунурсан «Дагнефть» компанияйин кIулин инженер ву. Аэродромный кюче ва Лениндин ччвурнахъ хъайи кюче рас апIуз планар айич. Лениндин ччвурнахъ хъайи кюче Дербентдин «Бахтлу инсанарин кюче» жюрейиинди албагбанди вуча. Проектдин сметайин документацияйин экспертиза дубхну, проектар хилиъ айич. Март ва апрель вазари ляхнихъ хъюгъюз ният айич.

– Дугъриданра, шагьриъ гизаф ляхин дапIнайиб рябкъюра. Сабсан ляхин къайд апIуз ккундузуз: аьхиримжи вахтна Кьибла Сухокумскдиъ жюрбежюр гъуллугъари чпин заседанйирра гъахура. Думу фтихъди аьлакьалу ву?

– Аьхиримжи вахтна шагьриз региондин заан гъуллугъариъ айи касар гъюра. Дурарикан сарпирра Дагъустан Республикайин прокурор Виктор Исакович Эпп гъафнийи. Учухьна Республикайин Верховный суддин председатель Федор Щукинра гъафнийи. Гьаму кьюбиб гъуллугъариъ айидар улихьна зат му шагьриз гъафидар дайи. РД-йин табиаьт уьбхру прокурор кми-кмиди гъюри шулу. Республикайин кIулиъ айидар шагьрихьинди машди илтIикIнайиваликан гизаф рази вуза. Ва гьаму ихь газатдин машарилантина шагьрин агьалйирин яшайиш ужи апIбак чпин пай киврайи республикайин глава Сергей Меликовдиз, министерствйирин кIулиъ айидариз чухсагъул мялум апIуз ккундузуз.
Гъубшу гьяфтайи Федор Щукин шагьриз гъафиган, шагьрин артмиш’вализ кьимат тувну, Кьибла Сухокумскдин ругариин кIулди шагьрин суд тешкил апIуз къарар адабгънийи. Гьамусяаьт шагьрин агьалйир суддиз Нугъай райондиз гъягъюра.

– Шагьрин артмиш’валин улупбарикан саб туризм ву. Кьибла Сухокумскдиъ туризм фициб гьялнаъ а?

– Кюгьне вахтарихъанмина шагьур нафт адабгъру чюлиъ айиб ву. Адабгъу нафт масу тувра, туристариз кьабул шлусдар йишвар, тарихи ядиграр мушваъ адар. Учу туризмдин ерина асас вуди жигьилариз ватанпервервалин ва ватандаш’валин тербия тувбаз артухъ фикир туврача. Улубкьурайи цIийи йисаз гьязур шулача. Шагьрин майдандиъ 15 метр али уткан елка дивнача. БицIидариз шаду, уччвуб машквар гъабхбанди вуча.

– Гъубшу йисан Дагъустандин главайин прямой эфириъ Кьибла Сухокумскдиъ даргъурайи общежитиейиан адаъну ккуни агьалйирин месэла гъитIибккнийи. Гъи гьадму месэлайикан фу пуз шулвухьан?

– Думу месэла 2017-пи йисхъанмина гьял апIуз шулдайи. Региондин главайин кюмекниинди гъи думу месэла гьяракатнаъ абхъну. Кьибла Сухокумскдиъ 146 хизан даргъурайи гьялназ дуфнайи хулариъ яшамиш шула. Гьадрарикан хуларин 96 эйси 2025-2026-пи йисари ккергърайи хулариз адаъбанди вуча. Дурарихьан меценатди даргъурайи хулар гъадагъура. Меценатди чпиз туву пул тикмиш апIурайи хуларихъан тувуз ва чпиз льготайин шартIариинди квартира гъадабгъуз хьибди. Гизаф квартирйир ккайи хулар ккудукIайиз, дурар чпи яшамиш шулайи йишв’ан сарира адаидар. Федеральный программайиинди, думу месэла гьял апIуз шагьрин администрацияйиз хътапIу 150 миллион манат агьалйирин арайиъ пай гъапIну: дурариз рубкьру пулин 80 % агьалйирихьна дурубкьна, гьубкIри адру 20% февралин вазли республикайин бюджетдин месэла гьял апIруган тувди.

– Хъа ерли агьалйири уву цIийи гъуллугънаъ фици кьабул гъапIнийи?

– Кьибла Сухокумскдиъ йишвну машиндин, хуларин раккнар хъядрябкьди гъитуз шулу, шагьрин агьалйир гьадмукьан саламатдар, сар-сарихьна гьюрмат айидар ву. Шагьрин гъвалхъан федеральный трасса гъябгъюра. Думу рякъюъ ужубра, харжибра шулу, саб вакьиа гъабхьиган, варидари сатIиди кюмек тувру.
Эгер узу кьабул апIбакан улхуруш, сифте гюзчивалин органарин пишекар гъафну кIури, цIиб хъугъвал алдарди лигури гъахьну. Гъи кIваантIан пуз шулзухьан, узухъди ляхин апIурайи коллективдикан гизаф рази вуза, ужуб командайихъди лихураза. Гъи (23-пи декабри. – Г.М.) «РД-йин муниципалитетарин совет» ассоциацияйин совещаниейиъ «РД-йин яшайишдинна экономикайин артмиш’валик пай кивбаз лигну» медаль тувунзуз, гьадму награда узухъди ляхин апIурайи пишекрарин хъуркьувал ву.

– Аьхиримжи суал. ЦIийи йисаз яв коллективдин улихь фицдар планар дийигъна?

– Ав, ЦIийи йис багахь шула. Думу бицIи вахтнахъанмина ихь уьмриъ айи машквар ву. Жвуван хизандихъди къайд апIуз кказа. Эгер шлизкIа думу машквар къайд апIуз ккундарш, сарира гуж апIурадар. Шагьриъ шадди ЦIийи йис къайд апIидича. Учвуз варидариз Кьибла Сухокумскдиз теклиф апIураза.
Гъюру йисан ерли тешкиллувалин программайиинди проектар уьмриз кечирмиш апIуб давам апIидича. Буйнакскийин ччвурнахъ хъайи кюче утканди рас апIбанди вуча. Мягьячгъалайиъси, Дагъустандин Огнийиъси, Кьибла Сухокумскдиъра шагьур уткан ва марцц апIуб планариъ айич. Шагьур лазим дару йирси хуларихьан, къанунсузди дивнайи дараматарихьан марцц апIбанди вуча.
Гьаму йисан 64 квартира ккайи садар хулар дивну ккудукIунча. ЦIийи йисан зиихъ гъапи, йирси хулариан адаърудариз вуйи сабсан гизаф квартирйир ккайи хулар тикмиш апIуз хъюгъруча. Гьаддихъди сабси «Бахтлу инсанарин кючейиъ» премиум-классдин хулар дивбанди вуча.

– Саидягьмад Сефербе-гович, интервью тувбаз чухсагъул. Кьибла Сухокумскдин агьалйирин яшайишдин дережа за апIбан бадали, уву зигурайи зегьметнаъ хъана заан хъуркьувалар ишривуз.

 

P.S. Гьелбетда, жара шагьрарси дарди, Кьибла Сухокумск республикайин меркездихьан ярхлади ерлемиш дубхьна. Гизаф йисари шагьур, нафт адабгъури, бюджетдиз гъазанж хури гъабхьнушра, гьюкмин кIулиъ айидари думу ул’ан идипну гъабхьну. Гъи шагьур ужудар хилариъ а, ихь жигьил ватанагьлийи чаз табшурмиш гъапIу ляхин хъуркьувалиинди тамам апIурайивалиин шад дархьиди гъузуз шулдар.