СумчIуртIан артухъ миллетар дуствалиинди яшамиш шулайи Дагъустан Республика гьарсаб халкьдин милли медениятдиинди девлетлура, такабурра ву. Гьадму милливали дагъустанлуйир сар-сарихьан тафавутлура апIура.
Меденият, шаксуз, му фунуб миллетдинра аьсрариинди ата-бабйирихьан наслариз гъубзрайи тарихи милли савкьат ву. Урусатдин гьякьикьатдихь тевиган, Дагъустан, чан миллетарин девлетлувализ лигну, гьюкуматдин милли меденият уьбхбан центр ву гъапишра, ягъламиш шулдар.
Гьелбетда, улупнайи цирклиъ милли аьдатар уьрхбаъ вафалувалиинди зегьмет зигури, дид’ин аьшкьламиш духьнайи ватандашари аьхю роль уйнамиш апIура. Гьаци, Хирижв гъулан СДК-йин директор Зульфия Гюльмягьямедовайи Хив райондин медениятдиъ чан юкIв ва рюгьнан кьувват ибтна.
Дугъриданра, думу райондин дережайиъди гъахурайи гьарсаб серенжемдин кIакIначи ву.
Зульфия Гюльмягьямедова 1973-пи йисан Лика гъулаъ бабкан гъахьну. Багъри гъулаъ ккергъбан мектеб урхбалан кьяляхъ, дугъу илим гъадабгъбан рякъ сифте Хирччварин, хъасин Хиварин мектебариъ давам гъапIну. 1990-пи йисан Хиварин мектеб ккудубкIу жигьил риш Мягьячгъала шагьрин культпросвет училищейик урхуз кучIвру. Сад йислан, аьгъювалар гъадагъбахъди сабси, хизандин багьалувал ва эгьемиятлувал фикриз гъадабгъну, дугъу Хирижв гъулан жигьилихъди хизанра ккебгъру.1995-пи йислан мина дугъу чан вари удукьувалар милли медениятдин артмиш’вализ бахш дапIна. Думу сифте Хирижв СДК-йин худрукди, хъа 2011-пи йислан мина улупнайи СДК-йин директорди лихура.
– Культурайин цирклиъ лихури, гьамус 25 йистIан артухъ вуйиз. КьатI’иди кIурза, милли меденият йиз ифдиъ убчIвнайиз. Узуз йиз ляхин багьа вузуз, дид’ин аьшкьламишра вуза. Меденият уьбхбахьна вуйи янашмиш’вал хизандихьнасиб, узуз багъри инсанарихьнасиб вуйиз гъапиш, узу ягъламиш шулдарза. Милли меденият уьбхбаз хизандизтIан артухъ кьувватра сарф апIураза.
Культурайикан гъапиш, думу гьарсар касди чав чаз яратмиш апIувал, уьбхювал лазим ву. Фицики инсандин культура гьарсаб алдабгъру гамраъ мялум шула.
Гъябгъюрайи йисан, вари уьлкейин аьгьвалатнахъди аьлакьалу дубхьну, ич ляхинра читин шартIариъди кIули гъабхурача. Культурайин мяракйир лазим дережайиъди гъахру мумкинвал дубхьнадар. Хъа муганайиз учу райондиъ гъахурайи серенжемарилан савайи, республикайин дережайиъди гъахурайи саки вари серенжемариъра иштирак гъахьунча. Йиз ляхнин гъарашугъар узуз хизандин вакиларси духьназуз. 25 йисандин муддатнаъ гъарашу-гъарин арайиъ яшнан аьхюдариз риш, йиз таяриз – чи гъахьунза. Гиранвалариз мумкинвал тувуб гьичра лазим дар. Сар-сарин гьюрмат уьбхюри ляхин ккабалгиган, натижйирихънара гъюру.
Гьяйифки, гъийин ХХI аьсрин заан технологйирин девриъ бязи себебариан ихь милли аьдатарин кьувватлувал зяиф дубхьна. Жиниб дар, гъи ухьухь саб жерге харижи уьлк-йирин культура тарабгъбиин машгъул вуйи касарра гизаф а. Тялукь гьякьикьатдиъ гьарсар касдиз чаз хас вуйи милли аьдатар уьрхбан метлеблувал важиблу шула. Фицики гьарсаб халкьдин девлетлувалин сирра анжагъ чаз хас вуйи милли аьдатариъ жин шула. Гъийин деврин жигьилар милли аьдатарихьан ярхла духьнайивализра ухьу пашманвалиинди лигурахьа.
Фицики жвуван аьдатар дибдиан аьгъдрувалин натижайиъ набалугъар ухди харижи медениятдин асиллуваликк ккахьрайивалин ухьу вари шагьидар вухьа.
Хъа милли аьдатар къайдалуди уьрхювалиъ ва насларихьан насларихьна тувувалиъ жямяаьтлугъдин артмиш’валин сирра а.
Ухьу вари Урусатдин Президент Владимир Путинди гьюкуматдин асас къанун вуйи Конституцияйиъ дигиш’валар тIаъбан тереф уьбхбахьна гьязур шулахьа. Мялум вуйиси, 1-пи июлиъ му жигьатнаан сесер тувувал кIули гъябгъиди. Саб жерге жара дигиш’валарихъди сабси, В.Путинди милли меденият артмиш апIбан, думу уьбхбан терефнаанра цIийивалар улупна. Йиз фикриан, му цIийивалари халкьдин яшайиш хъанара ужуб терефнахъинди илтIибкIуз мумкинвал тувди. Мисалназ, Президентди культурайин ирс вуйи милли чIаларихьна гьюрмат уьбхювал чарасузвалси улупна. Шаксуз, му ужуб месэла ву, фицики чIал – гьарсаб халкьдин милли сурат ва хазна ву. ЧIал гьарсаб халкьдиз абйирихьан гъубзнайи савкьат ву. Думу уьбхбак гьарсари лайикьлу пай кивну ккунду. Гьаддиз Конституцияйиъ дигиш’валар тIаувал ужуб ляхинси гьисаб апIураза, – гъапну дугъу.
Дугъриданра, Зульфия Гюльмягьямедовайи милли аьдатар уьрхбан ва дурар артмиш шулайи насларин арайиъ яркьу апIбан рякъюъ баркаллувалиинди зегьмет зигура. Дугъан хъуркьувалар райондин культурайин отделин, «Хивский район» МО-йин администрацияйин, РД-йин халкьдин яратмишарин Хулан терефнаан швнуб-саб ражари лишанлу дапIна. Дидланра савайи, 2016-пи йисан думу РД-йин культурайин Министерствойин Гьюрматнан грамотайин сагьибра духьна. Гъит дугъаз му маракьлу рякъюъ хъанара заан хъуркьувалар кьисмат ишри.
Милли меденият арт-миш апIбаз чан уьмур сарф апIурайи Зульфия Фазлиевнайи гьамус чан худларра дагълуйириз хас вуйи милли аьдатарихъди умунвалиъ тербияламиш апIуз зегьмет зигура. Дугъу чан кIван манишин ва кьудрат чан балин хизандиз сарф апIура. Гъит худларин уьмрин рякъюъ бабан вари умудар бегьем ишри!
