Аьхиримжи йисари йишвариин алкоголин рынок къайдайиз хпан бадали, федералин дережайиъра ляхин хайлин жанлу дапIна.
Жиниб дар, акциз али, ужуб ерийин арагъийин кьимат саки гьар йисан за апIура. Хъа алкоголин сурсатар алвер апIбакан гъапиш, му жигьатнаан вуйи къанунар йигълан-йигъаз ижми шула.
Мициб янашмиш’вализра чан себебар а: Урусатдиъ фукьан уьлчмйир кьабул апIурашра, гьелелиг къанунсузди арагъи алвер апIбан рякъяр дибдиан хъяркьюз удукьурадар. Улупнайи къанунсуз гьяракатарин натижайиъ бюджетдиз гъюрайи гъазанжарин кьадарра ис шула.
Хив райондин ОМВД-йин УР-дин вакил, полицияйин лейтенант Аьлипулат Хидировди къайд апIурайиганси, къанунсузди алкоголин сурсат алвер ва гьязур апIбан месэлйир дурари гьар йигъандин гюзчиваликк уьрхюра.
– Спиртдин акцизарин кьиматар за шулайивали, гьякьикьатди субут апIурайиси, му сурсат жиниди гьязур ва алвер апIбан дюшюшар терг апIуз гъитрадар. Урусатдин ва вари республикайин гьякьикьат фикирназ гъадабгъиш, Хив райондиъ му жигьатнаан аьгьвалат гъагъиб дар: райондин аьтрафариин улупнайи вахтназ къалп арагъи гьязур апIурайи йишвар адар. Хъа багахьлу районариъ тялукь йишвар адар кIури, учхьан ижмиди пузра шулдар.
5-10 йис улихьна гъулариъ ади гъабхьи гьякьикьат фикирназ гъадабгъиш, гьамусяаьт Хив райондин туканариъ къанунсузди арагъи масу тувбан ляхин хайлин яваш дубхьна. Лазим вуйи игьтияжариз (хайир-шейирназ) ватандашари алкоголин сурсат асас вуди шагьрарин туканариан масу гъадабгъура.
КьатI’иди гъапиш, улупнайи вахтназ Хив райондиъ гьяракатнаъ айи туканарикан гьич сабдизра арагъи масу тувуз ихтияр туврайи лицензия адар. Хъа думу жиниди алвер апIбан дюшюшар алахьура. Йиз гафар гьякьикьатди субут апIура. Арайиз гъюрайи камивалар терг апIури, учу саб жерге серенжемар гъахурача. Улихьнаси райондин гъулариъ полицияйин гъуллугъчйири гъуху ахтармишарин натижайиъ къанунсузди арагъи алвер апIбан шубуб дюшюш ашкар дапIна. Къанунсузди арагъи масу туври гъидису Асккан АрхъитI, ГъванцIил ва Фурдагъ гъуларин дилаварч-йириз, къанундиз асас вуди, тялукь жаза тувбан ляхин гъабхура. Дидихъди сабси, йишвариина улупнайи сурсат гъабхи рякъярра ачухъ апIбан уьлчмйир кьабул апIиди,
-гъапну Аь.Хидировди.
Ав, къанунариз асас вуди, алкоголин ва тембекуйин сурсатарин рынокдиъ саки гьар йисан цIийивалар арайиз гъюра. Гьадму гьисабнаан кьиматар за шула, дурар тарагъбиин гюзчивал ижми дапIна.
Рябкъюрайиси, гьюкумдрари кми-кмиди цIийи къанунар кьабул апIура. Хъа ихь уьлкейиъ къанунар уьмриъ фици тамам апIураш, вари шагьидар ву. Хиял апIин, йишв’ин алабхъиган къанунар аьдати ватандашариз, касиб халкьдиз кьабул апIурайидар ву! Тялукь гьяракатарин шагьид шули, узу йигълан-йигъаз «балугъ кIулхъанди убтIуру» кIуру келимайин мянайин деринвалин гъавриъ шулаза.
Йиз сюгьбатчийи зиихъ къайд гъапIганси, гъи Хив райондиъ сар дилаварчийизра арагъи алвер апIуз ихтияр адар. Анжагъ саб райцентриъ гьяракатнаъ айи туканарина кафйири зиихъ дупнайи гафариз аькси гьякьикьат улупура. Душвариъ агьалйирин «кIул ккитIибкIурайи» къалп, асккан ерийин алкоголин сурсатдикан сарун яркьуди улхубра лазим шуладар. Кьиматарра дилаварчйирин уьмрихьна вуйи лигбариз ва тямягьназ тялукьдар шула.
Макьала гьязур апIури, узу чпин фагьумлу вари уьмриъ ички ишлетмиш апIурайи саб жерге ватандашарихъдира гюрюшмиш гъахьунза. «Ички бедендиз зарар ктру кьадарнаъди ишлетмиш апIбакан саб жюрейинра зарар адар, анжагъ дидин кьадар аьгъяди ккунду» кIурударра айи. Хъа, гьяйифки, йиз сюгьбатчйирин арайиъ, ички ишлетмиш апIури, чпин сагъламвалихъ ва хизанарихъ мягьрум гъахьи вакилар айивали узу лапра пашман гъапIну. Ав, дурар ичкийин зегьерлувалин гъавриъ а, амма дурарихьан му зегьернахьан ярхла хьуз удукьурадар. Къалп аьрагъи ишлетмиш апIури, дурари чпин беден ккидипну. Ичкийинна папрусин асиллувалиъ ахъуб инсандин бедбахтвал дарин?!
Хъа месэлайин жара терефнакан гъулхиш, къалп арагъи масу туврайидариз, думу гьясил апIурайидариз жаза тувбаканра дупну ккунду: му сурсат гьязур апIурайидар аьдати ватандашар вуйинхъа!? Тялукь гъазанжар гъадагъбан гъаразнаъ айидарра, къанунарикан ужуди аьгъяди, чпихъ далу хъайи касар дарин?!
Тема давам апIури:
