ЦIа кабхъувал гьаммишан аьхю хатIа ву. Диди зурба зарар тувру, швнуд-сад йисариинди гъизигу зегьметнан натижйир цIиб вахтнан арайиъ пуч апIуру. Гьаддиз гьарсар ватанагьлийи цIа кабхъувалин улихьишв бисувал гьар йигъан фикриъ гъибтну ккунду. Йислан-йисаз ихь уьлкейиъ, гьадму гьисабнаан Дагъустандиъра, цIа кабхъувалин дюшюшар артухъ шула.
Гъубшу гьяфтайиъ цIийир кахьбан хатIалувалин месэл-йириз лигру Дербент шагьрин 9-пи нумрайин ОНД-ИПР идарайин кIулиъ айирин заместитель Рамазан Тагъиевдихъди гюрюшмиш гъахьунза. Му гюрюшдиъ цIа кабхъувалин хайлин месэлйирикан сюгьбат гъубхунча.
Рамазан Тагъиевди чан улхбаъ гьамци гъапнийи: «ЦIа кабхъбаз аькси идарайиъ ляхин апIури, йиз думукьан гизаф вахт дариз. Амма ляхин яманди читинуб вуйич, фицики уву гьарган сяаьтси гьязурди, гьаммишан штухъди ва цIа ктIубшвру ужудар машинарихъди тямин дапIнади ккунду. Республикайин цIа ктIубшвру частариъ лихурайи пишекрари, техника жигьатнаан чпиз читинвалар алахьурушра, цIа ктIубшвувалин ляхнар ужуди тамам апIура. ЦIа кабхъувалин дюшюшариан шлу зарарнан ва душвариъ йихурайи инсанарин кьадар йислан-йисаз цIиб шула. Гьаз гъапиш учу гьар йисан мектебариъ урхурайи баяр-шубарихъди ва гьацира жара идарйириъра цIа кабхъбан хатIалувалин гъаврикк ккаъбан гьякьнаан ляхин гъабхурача.
Гъийин девриъ яшайишдин гизаф мертебйирин хулар тикмиш апIувал аьдатнаъ абхъна. Амма, гьяйифки, думу хулариъ цIа къабхъувалин дюшюшдиъ ишлетмиш апIру гъядрар, шид, кум гъябгъру йишвар, хабар тувру гъурулушар гьуркIну адар. Гизаф мертебйирин хулар диврайи пишекрари гьамцдар ляхнариз фикир тувнийиш, ужу вуйи, чпизра ва думу хулариъ дуланмиш шулайи инсанаризра гъулайди шуйи».
Рамазан Тагъиевдин гафариинди, табиаьтдин девлет вуйи яркврарик цIийир кахьувалин дюшюшарра цIиб шуладар. Дурарин идарайи гьамусяаьтна яркврариъ цIийир кахьбаз аькси серенжемар кIули гъахура. Йиз сюгьбатчийи кIурайиганси, яркврар цIийир кахьбахьан уьрхювал тямин апIбаъ ухьухь асас читинвалар гьавйир мани гъахьи вахтна шулу. Сар жавабдарсуз кас ярквраъ вая дидин гъирагъдихъ цIихьна ихтиятсузди янашмиш хьували кIули гъуху вари серенжемар батIул апIуру. Мани вахтна гизаф инсанар ярквраъ рягьятвал гъадабгъуз гъягъюру, рягьятвал гъадабгърудар иллагьки машкврариъ гизаф шулу. Ярквраз гъушу гьарсар касдин гьяракатарикан яркврариъ цIа кабхъувалин мумкинвал асиллу ву. Гьаддихъди аьлакьалу вуди, цIа кабхъувалин дюшюшарихъди женг гъабхурайи гъуллугъчйир районарин агьалйирихьна, ярквраъ вая рягьятвал гъадабгъру жара йишвариъ цIа кабхъбан хатIасузвалин къайдйир уьрхювал ккун апIури, илтIикIура. Яркврар цIихьан уьрхювал тямин апIбан месэл-йириъ шагьрарин, райондин вари ватандашарин ва жямяаьтлугъдин кьувватар сатIи апIувал тIалаб апIура.
«ЦIа кабхъувалин дюшюшар гизафси агьалйири токдихьди мани апIру приборар, утйир ишлетмиш апIбан къайдйир чIур апIруган, арайиз гъюру. ЦIа кабхьнайи хулаъ гьич саб вахтнара аьхюдарин гюзчиваликк ккадарди бицIидар гъитну ккундар.
Вари агьалйири цIа кабхъбаз аькси къайдйир уьрхюри гъахьиш, цIа кабхъувалиан арайиз гъюрайин бедбахтваларин улихьишв бисуз шулу.
Ццийин йисан ккудубшу вахтна цIийир кахьбан дюшюшар гъубшу йисандин гьаму вахтнахьди тевиш, гъябгъюрайи йисан дурарин кьадар цIиб дубхьна. 2019-пи йисан – 250 цIа кабхъбан дюшюшар, 2020-пи йисан – 227 цIа кабхъбан дюшюшар гъахьну. Дупну ккундуки, ццийин йисан цIа кабхъбакан варитIан гизаф зарар гъабхьиб Табасаран район ву. Гъулариъ думу ляхин хъана артухъди ул’ан идипна. Душвариъ цIа кабхъиган, думу ктIубшвуз лазим вуйи шартIар гьичра тешкил дапIнадар. Ихь республикайиъ цIа ктIубшвру дестейин гьарсар ишчийиин 1827 кас алахьура. Гьяйифки, агьалйирин терефнаан цIа ктIубшвру гъуллугъчйириз цIибтIан кюмек адар. ЦIа кабхъувалин улихьишв бисувал гьарсар ватанагьлийин ватандаш’валин буржи ву. Гьюрматлу Дербент шагьрин ва жара шагьрарин жамяаьт, ичв терефнаан гьаммишан цIихьан ихтиятвал уьюбхювал ккун апIурза»,
– аьлава гъапIнийи Рамазан Тагъиевди.
