Гьар йисан 6-пи августдиъ вари дюн’яйиъ Хиросимайин Йигъ къайд апIури шулу. Му йигъ вари дюн’яйиъ ядерный яракь ишлетмиш апIбаз къадагъа апIурайи йигъ ву. 1945-пи йисан гьаму йигъан Америкайин авиацияйи Японияйин Хиросима шагьриина атомдин бомба ипну.
Атомдин бомбар ишлетмиш апIуз гьязурвалар Америкайи гьеле 1944-пи йисан хьадну ккергънайи. Июлин 25-пи йигъан США-йин президент Гарри Трумэнди Хиросима, Кокура, Ниигата, Нагасаки шагьрарикан сабдиина ядерный бомбар ирчбан гьякьнаан вуйи къарар кьувватнаъ ипуз разивал тувру.
1945-пи йисан 6-пи августдиъ улупнайи районариина, улихь разведкайин шубуб самолетра хьади, яракь айи В-29 Enola Gay (Энола Гей) самолет завуз за гъабхьи. Дурарин кьяляхъди 6-7 километрин манзил ади ядерный бомба тIубкIувалиан зарар гъабхьи сяргьятарин аьхюшин ахтармиш апIру аппаратура айи ва 70 километр манзилнаъди, тIубкIувалин натижа фициб гъабхьнуш агъю апIбан бадали, шиклар йивру аппаратура айи самолетар гъитIурхну.
Хиросимайиина 20 агъзур тонна уранди хъабцIнайи ядерный бомба ипруган, гвачIвниндин сяаьт 8 дубхьну имийи. Думу жилиина рубкьайиз 600 метр амиди гъутIубкIну.
Натижайиъ 80 агъзур кас гьадмусяаьт сабишв’инди гъийихну, 12 агъзур кас бейхабарди гъудургну, 40 агъзур касдиз гъагъи зийнар гъахьну. Бомба гъутIубкIу йишвхьан 4 километр вари терефаризди швнуб-саб сяаьтна цIа кабхъну гъабхьну. Думу йишвхьан 12 квадратдин километр манзил вуйибси ерлешмиш духьнайи 90 агъзурихьна дараматарикан ва хуларикан 62 агъзур жилихьди саб гъахьну.
Шубуд йигълан, 9-пи августдиъ гвачIнинган сяаьт 11-диъ, америкайин самолетари Японияйин Нагасаки шагьриина 20 агъзур тонна плутондин зарядди хъабцIнайи атомдин бомба ипру. Думуган 73 агъзур инсан гъийихну, бицIи вахтналан, атомдин бомба тIубкIбан натижайиъ гъабхьи радиация-йиан ва гъагъи зийнариан, 35 агъзурсана инсан кечмиш гъахьнийи. Саб бомбайин цIин кьувватну Нагасаки шагьрин аьхюнуб пай дараматар рюкъдиз илтIикIну.
Кьюбиб шагьрариина бомбар ирчбан натижайиъ 300 агъзурихьна аьдати инсанар гъийихну, 200 агъзурихьна инсанар радиацияйиан аьзарлу гъахьну.
Инсаниятдин тарихдиъ ядерный яракь ишлетмиш апIбан дюшюшар анжагъ Хиросимайиъна НагасакийиътIан гъахьундар. Японияйин кьюб ислягь шагьриина мициб гьюжум апIбан чарасузвал фтиъ айиш кIурурра ва думу тIуркIбарихъан жаваб туврурра гъахьундар.
Ислягь шагьрариина гьюжум апIувал – США-йи сабпи нубатнаъди чпин политикайин кьастар кIулиз адагъувалихъди, кьюбпиб – жара гьюкуматариз, жара миллетариз гучI туври, дурарин улихь чпин кьувват ва стратегияйин мумкинвалар улупувалихъди аьлакьалу вуйи.
1955-пи йисан 6-пи августдиъ Хиросимайиъ атомдин ва водороддин яракьдиз аьксивал улупбаз бахш дапIнайи вари халкьарин сабпи конференция кIули гъубшну. Хиросима вари халкьар сабишв’инди дагъитмиш апIуз мумкинвал айи яракьдихъди женг гъабхурайи ислягьвалин лишан гъабхьну. Хиросимайин Йигъ гъи вари халкьарин арайиъ ядерный яракьдиз аьксивал улупру вари дюн’яйин Йигъси къайд апIура. Шагьрин кьялаъ ядерный бомбайиан ккадахьу йишварикан бицIи йишв ктручди, чан айиганси наслиз улупуз гъибтна. Думу йишвахь гьар йисан, ядерный дявдиз ва яракьдиз аьксивал улупури, серенжемар гъахури шулу.
