Мялум вуйиганси, театр искусствойин саб жюре ву. Думу фуну халкьдинра культурайихьан жара апIуз даршлу пайси гьисаб шула, дидланра савайи, театриъ ихь литературайин чIал уьбхюра ва артмиш апIура. Кино ва телевидение лап яркьуди тарагъну ашра, тамашичйириз театр ккунди ими, яна гъийин дагъустанлуйирин культурайин уьмриъ театрин игьтияж гъубзна.

 

Дагъустандин имбу халкьаризси, ихь халкьдизра чан театр а. Гьюкуматдин Табасаран драмайин театр 2001-пи йисан яратмиш гъапIуб ву. Ухьу Табасаран театрин улихьдин ва гьамусдин гьялнакан улхруси гъабхьиш, дидин ляхниъ гизаф дигиш’валар духьна. Амма гъи ихь уьмриъ егинди тарабгъурайи коронавирусдин уьзри ляхин апIурайи касариз гизаф манигъ’вал апIура. Гьаци вушра, драмтеатрин коллективди, айи читинвалариз дилигди, чан ляхин тамам апIура. Гъубшу гьяфтайиъ узу Табасаран драмтеатрин директор Аьлимурад Аьлимурадовдихъди гюрюшмиш гъахьнийза ва театрин ляхнихъди аьла-кьалу хайлин меселйирикан сюгьбат гъубхнийза. Думу жикъиди исихъ чап апIурача.

– Аьлимурад Асланбегович, ихь сюгьбатнан кIулиъ Табасаран драмтеатри ккудубшу вахтна гъапIу ляхникан жикъиди пуб ккун апIураза.

– Магьа 2020-пи йисан Табасаран театр тешкил гъапIхъан мина 19 йис тамам гъабхьну. Дидин ккудубшу уьмур думукьан рягьятуб гъабхьундар. 2001-пи йисан яратмиш гъапIу театрихьан сад йисандин арайиъ сабкьан спектакль дивуз гъабхьундайи: 25-30 касди ляхин апIурайи театр саб бицIи хулаъ ерлешмиш дубхьнайи. Дидиз материалинна техникайин бинара, пишекарвалиинди идара апIру касарра ади гъахьундар, гьаз гъапиш табасаран халкьди театриз дицикьан фикир туври гъабхьундайи. Вушра, театрин сарпи директорди гъахьи гьюрматлу Кьудратдин Аьшуровди чахьан шлу зегьмет гъизигну.

Тяриф апIувал дариз, амма гьякьикьатдиъра дугъан зегьметну, пишекарвалин аьгъювалари, тешкиллувалин мумкинвалари Табасаран театр ликрилан алдабхъуз гъитундар. РД-йин искусствойин лайикьлу гъуллугъчи Валерий Эфендиевдин регьберваликкди театри 2002-пи йисан юкьуб спектакль дивнийи. Режиссер, РД-йин халкьдин артист Мирзабег Мирзабеговдира Табасаран театр ликриин апIбаз гизаф кюмекар гъапIнийи.

Жин апIуб фу вухъа, улихьди театр ляхник кипу йисари сягьна ва репетицйир гъахру йишв адайи, декорацйир, актерарин палтар, жара авадлугъар дивру йишвра адарди гъахьну – вари гьаму читинвалар театрин коллективди аьх гъапIну ва, дурариз дилигди, чан жергйир жигьил ва бажаранлу пишекрарихьди яркьу гъапIну. Аьхирки, Табасаран театрин ихтиярназ Лезги театрин кюгьне дарамат тувнийи, ва коллективдиз ляхин апIуз гизаф рягьятвал гъабхьнийи.

2014-пи йисхъан мина узура Табасаран драмтеатрин директорди ляхин апIуз хъюгъюнза.

Улихьна йисари учуз жюрбежюр читинвалар алахьури гъахьнушра, театрин коллектив спектаклар хьади Табасаран, Хив ва Дербент районарин гъулариз гастролйириз гъябгъюри, ихь ватанагьлийириз багъри театрин спектаклариз тамаши апIуз мумкинвалар туври гъахьунча. Гьацира гизаф пай спектаклар Мягьячгъала ва Дербент шагьрариъра улупури шуйча. Тамашичйири ич спектаклар аьхю шадвалиинди кьабул апIуйи.

Учуз ихь ватанагьлийирикан ккундайибра, багъри театрин спектаклариз тамаши апIуз дуфну, артистарин устадвализ кьимат тувувал ву.

– Коронавирусдихъди аьлакьалуди карантин мялум дапIнайи вахтна Табасаран драмтеатриз кюмек апIурайи касар айин?

– Ав, Табасаран театриз чан ляхниъ, гьелелиг, гизаф даршра, читинвалар алахьура.

РД-йин культурайин министр Зарема Бутаевайи гъи Табасаран театриз аьхю фикир тувра ва хайлин кюмекарра дапIна, гьадиз дугъаз аьхю чухсагъул пуз ккундузуз. Карантиндин кьяляхъ театрин имбу читин месэлйирра гьял апIуз дугъу кюмек тувди дупну, умуд кайиз. Ва гьацира пуз ккундузузки, гъийин заан гъуллугъариъ айи ихь халкьдин вакиларира театриз аьхю фикир тувра. Мисалназ, Хив райондин ва Табасаран райондин главйир Ярмет Ярметовди ва Мягьямед Къурбановди аьхю кюмек тувунчуз. Ихь депутатарира – Нариман Асваровди, Алавудин Мирзабалаевди, Сефер Аьлиевди, Марат Аслановди – лазим вуйиган кюмекнан хил гьачIабккури шулу. Пуз ккундузки, гьамцдар гъуллугъчйир айивал ихь культурайиз аьхю кюмек ву. Гьамциб янашмиш’вали театрин коллективдин ляхнихьна вуйи аьшкьра артухъ апIура.

– Карантиндин вахтна театрин ляхин фици тешкил дапIначва?

– РД-йин культурайин Министерст-войин табшуругъниинди, карантиндин сифте йигъарилан ккебгъну, Табасаран театри чан репертуариъ айи спектаклар театрин ютуб-машнаъ улупуз хъюгъну.

Апрель вазлилан ккебгъну, дагъустан литературайин классикарин эсерар урхури, театрин артистарин прямой эфирар гъахуз хъюгънийи. Дагъустан халкьдин шаир М. Митаровдин 100 йисандин юбилей къайд гъапIну, соцсетариъ дугъан эсерар урхури гъахьну. Аьхю Гъалибвалин 75 йисандин юбилейиз бахш вуди, театриъ «Ихь Гъалибвал» кIуру флешмоб кIули гъубшну. Театрин коллектив гьацира вари Урусатдин «Гъалибвалин литература» кIуру акцияйиъра иштирак гъабхьну.

«Саб вуйи Урусат» партияйин «БицIи Ватандин культура» проектдин дахилнаъди диву «Миржир дишагьли» спектаклин онлайн-премьера гъабхьну.

«БицIи Ватандин культура» проектдиинди диврайи «Угрушин» кIуру сабсана спектаклин манзилнаъди репетицйир кIули гъушну. Магьа гьаму саягъниинди ляхин апIурача.

Аьхириъ пуз ккундузузки гьамци гъи апIурайи ляхнариинди ихь театр аьхю, лайикьлу дережайиз дуфна. Цци, коронавирус уьзур ашра, карантиндин вахтнара театриъ ляхин апIурайи вари касари багъри халкьдин культура, театр бадали кIваантIан зегьмет гъизигну. Йиз гъарашугъариз аьхю чухсагъул мялум апIураза. Гъит, театрин коллективдиз чпин намуслу ляхниъ хъана аьхю хъуркьувалар ишри!