Дагъустандин агьалйирин аьхюну пай дишагьлийир ву. Дада-дишагьлийи жямяаьтлугъдин уьмриъ асас йишв дибисна. Кюгьне вахтарихъан мина дагълуйири дишагьлийин гафназ, дугъан насигьятназ гьарган фикир туври гъахьну. Урусатдин жара регионариъси, Дагъустандиъра республикайин дишагьлийирин Союзди ляхин гъабхура. Думу коммерцияйин дару чIатху тешкилатарикан саб ву.

 

 

Сентябрин 14-пи йигъан вари Урусатдин «Урусатдин дишагьлийирин Союз» гьюкуматдин жямяаьтлугъ тешкилатдин къарарниинди вари халкьарин Расул Гьямзатовдин Фонднан вице-президент, ихь ватанагьли Гьябибат Нажмудиновна Аьзизова Валентина Гризодубовайин гьюрматнан медалиинди лишанлу гъапIну. Ухьуз мялум вуйиси, Гьябибат Нажмудиновна Дагъустандин жямяаьтлугъ палатайин дишагьлийирин месэлйириз лигру комитетдин кIулиъ гъилихну, жямяаьтлугъ кас ву. Думу ужур хпир, дада, баб, чи ву, республикайин дережа-йиъди гъягъру серенжемариъ дугъан иштирак’вал аьхюб ву. Дугъаз айи гьюрматнан грамотйирна медалар ктухуруш, хайлин вахт лазим ву, хъа аьхиримжи медаль тувбахъди аьлакьалу вуди, учу дугъаз «Табасарандин нурар» газатдин редакцияйиз теклиф гъапIнийча. Дугъахъди гъабхьи ич сюгьбат жикъиди исихъ чап апIурача.

– Гьябибат Нажмудиновна, яв нубатнан медаль мубарак ибшри, увуз туву медаликан учуз цIибди ктибтувул ккун апIурача.

– Чухсагъул, октябрин 15-пи йигъан Мягьячгъалайиъ «Урусатдин дишагьлийирин Союз» арайиз дуфну 30 йис хьпаз тялукь вуйи конференция гъабхьнийи. Конференцияйиъ къайд гъапIганси, гьюкуматдихъди аьлакьа уьбхюри, демографияйин политикайин, хизан ва хизандин кьиматлу аьдатар уьрхбан, аргъаж шулайи наслиз тербия тувбан цирклариъ дишагьлийири зурба ляхин кIули гъабхура. Гьаддихъди аьлакьалу вуди ихь республикайиз Урусатдин дишагьлийирин Союздин председатель Е.Ляховайи жюрбежюр наградйир хътаънийи. Думу наградйирин арайиъ Валентина Гризодубовайин – советарин вахтнан летчик дишагьли, полковник, Ватандин Аьхю дявдин иштиракчи – Советарин Союздин Игит кIуру ччвурназ лайикьлу гъахьи сарпи дишагьлийин гьюрматнан медалра айи. Узуз думу медаль тувуваликан улхуруш, узу жямяаьтлугъ ляхнарихъ хъади гизаф йисар вуйиз, гьар узу гъушу йишваъ, жигьил насил ужуб тербияйихъ хъаъри, ляхин апIураза, мидланра савайи, Ватандин Аьхю дяви ккебгъайиз улихьна йисари бабкан гъахьир вуза, дявдин йисар йиз лап бицIи вахтниин алахьну. Хъа гьаму йис Гъалибвалин 75 йис тамам хьпаз бахш дапIнайи йис ву.

– Гизаф йисари жямяаьтлугъ ляхин апIувал дишагьлийиз рягьят ляхин дар. Яв хъуркьуваларин бина наънан дуфнайиб ву?

– Хъуркьуваларин бина гьарсар касдин чан хизандиъ, хулаъ айи абйир-бабари туву тербияйилан гъюра. Веледдиз ужуб тербия бабкан гъахьибси тувуз хъюгъну ккунду. БицIидари тербияйин чешне чпин улихь хьайи абайихъанна бабхъан гъадабгъура.

Гьамус гизаф хизанариъ, бицIидарин хилиъ телефон, планшет ивну, жигьилар тербия тувбахьан ярхла шула. Дявдин кьяляхъ йисари тербия тувбаз гизаф фикир тувуйи. Ич хулаз адашди гьарган йитим баяр-шубар хъади гъюйи, учу шубур гъахи веледра кади, дугъу 11 кас аьхю гъапIнийи, хал гьарган хяларихьди абцIну шуйи. Адашди дуфнайи хялариз гьюрмат апIуз улупуйи. Учуз гаш’вал дярябкъбан бадали, хулаъ айи бархлар-халачйир хьади Хасавюртдиз яягъди душну, дурар масу тувну, гизаф никк ккудубзру «урус» хюни гъадабгъну гъафнийи. Ич адашна дада сатIиди 75 йисан албагну яшамиш гъахьну.

– Гьябибат Нажмудиновна, яв фикриинди, гьамусдин деврин дишагьли фицир духьну ккунду? Уву ицци, ужудар хурагар гьязур апIру, гьивбан-гьадагъбан рякъ-раж аьгъю дишагьли вуйивал аьгъячуз. Гьаддиканра цIибди кидибт.

– Йиз фикриинди, дишагьлийиз абайина бубу, аьхю чйири чан хулаъ имиди гьаму деврин заманайиъ мадар апIуз улупну ккунду. Гьамусдин деврин гизаф жигьил дишагьлийириз, гьадрарин арайиъди ихь табасаранаризра, швуваз гъушубси дишлади машинар, аьхю хулар, гизаф пулар, девлетар ккунду. Хъа чпин хилиъ кесп адрувал, хулаъ марццишин уьбхюз аьгъдрувал, хизандиз мани хураг гьязур дапIну ккунивал, баяр-шубар уьрхюз аьгъдрувал фикриз гъадабгъурадар. Гьаддиз ккергъайизра гизаф жигьил хизанар даргъура. Читинвалар аьгь апIуз ккунидар цIиб духьна. Валлагь, дицисдар дишагьли-йирин язухъ шулзуз.

Узу Дербент шагьриъ бабкан гъахьунзу. Ич хулар азербайжнар яшамиш шулайи мягьлайиъ ерлешмиш духьнайи. Ич дада ужуб ляхин кайи, ицци, ужудар хурагар гьязур апIуз аьгъю дишагьли вуйи. Гъуншйири, Къистамал халайи фу гьязур апIурайкIан, ицци ниъ лап базаризкьан дуфнайи, кIури шуйи. Багахь яшамиш шулайи азербайжнарин итIру хурагарихъдира узу ужуди таниш вуйза. ИпIруб гьязур апIруган, юкIв хъади, гьялалди гьязур апIуз аьгъяди ккунду. ЮкIв хътру касдихьан бажагьат ицци хураг гьязур апIуз шул. Гьамус интернетра жюрбежюр хурагар гьязур апIру мялуматарихъди абцIна. Аьгъдру касдихьан интернетдиан вушра дубгъуз шулу. Гизаф хурагар гьязур апIбан бадали, хилра алтIабхьну ккунду, саб ражари хураг гьязур гъапIубси, устад шлуб дар. Кухня дишагьлийин кабинетси гьисаб ву. Жвуван хизан ккуни дишагьлийиз хизандиз хъайивал апIузра чарасуз вуди аьгъяди ккунду.

– Гъуллугъариъ айи дишагьлийирин яшайишдин аьгьвалат ужуб вуйивал аьгъяхьуз. Яшайишдин читинвал кайи дишагьлийирин аьгьвалат фициб ву? Дурариз гьюкуматдин терефнаан фицдар кюмекар а?

– Валлагь, фукьан вушра читин аьгьвалатнаъ айидар гизаф а. Гизаф хизанарин кIулиъ айи жилар, ляхин абгури, жара йишвариз гъягъюру, вазариинди гьадушвариъ гъузру. Хъа дишагьли, 2-3-4 бицIир уьрхюри, хулаъ шулу. Хизандин гъайгъушнар цIиб шулдар, дурар вари дишагьлийин кIул’ин алахьуру. Эгер читинвалиъ кIул абхънайи дишагьли дишагьлийирин Союздиз аьрза хьади илтIикIиш, дугъаз кюмек апIуз чара абгуру. «Йитимар адру Дагъустан» кIуру тешкилатдин кIулиъ айир узуз ужуди таниш вуйи дишагьли ву. Саб ражари дугъу узуз телефондиан зенг дапIну, йишвну сяаьт шубубдиъ Мягьячгъалайин жвумийин мистахъ, шубур бицIирра хъади, жигьил дишагьли дуснайиваликан ктибтнийи. Узуз дих апIбан себеб – гьадму дишагьли табасаранарикан вуйи. Къизлариъ яшамиш шулайи, шубур бицIир хъайи думу жигьил дишагьли чан жилири хул’ан утIурккну. «Йитимар адру Дагъустан» тешкилатдиз яшайишдин гъагъи аьгьвалатнаъ ахъу дишагьлийириз яшамиш хьуз йишв тувру хулар а. Думу хулариъ дишагьлийирихьан ва дурарин бицIи веледарихьан 6 вазли яшамиш хьуз шулу. Дишагьлийириз душваъ бицIидариз хъайивал апIуз, ипIруб гьязур апIуз, бирхуз ва гъазанмиш апIуз улупуру. Дурари ахнар-леъфариина халар-чарчар дирхуру, гъидирху шей’ар больницйириз ва жара йишвариз масу тувру.

Гьацдар хизандин наразивалариан читин аьгьвалатнаъ ахърудар Табасаран ва Хив районариъра гизаф а. Гьюкуматди чан ватандашар читин гьялнаъ гъитрадар, хъа гизафдариз гьацдар кюмек тувру йишварикан хабаркьан адар. Аьхиримжи йисари рягьимлувалин тешкилатарира кюмек тувбан зурба ляхин кIули гъабхура.

– Гьябибат Нажмудиновна, маракьлу сюгьбатназ чухсагъул, увуз хъана заан хъуркьувалар, мюгькам сагъ’вал ккун апIурача.