Табасаран литературайиъ аку шил гъибту шаир ва прозаик Агъакерим Агъададашевдин ччвур деребхьу кас ихь халкьдин арайиъ адаршул. Думу 1920-пи йисан 1-пи январиъ Хив райондин Зюрдягъ гъулаъ бабкан гъахьну. ЦIиб вахтна гъулаъ яшамиш духьну, дурарин хизан Хивна кючмиш гъабхьну, ва Агъакерим Агъададашевди гьадушваъ 1994-пи йисаз, учв рягьматдиз гъягъяйизкьан, чан уьмур хъапIну.
Цци шаир бабкан гъахьихъан мина 100 йис тамам дубхьна. Гьаму йигъахъди аьлакьалу вуди, улихьна йигъари дугъан риш Майя Дашдемировайи учв лихурайи Мягьячгъалайин 39-пи лицейдиъ чан адашдиз бахш дапIнайи, бабан чIалниинди вуйи аьхю серенжем кIули гъубхну.
Му аьгьвалатнакан мялум гъабхьиган, учу Майя Агъакеримовнайиз редак-цияйиз теклиф гъапIунча.
«Йиз адашдин 100 йис хьпан йигъахъди аьлакьалу серенжем, узу Мягьячгъалайин 39-пи лицейдиъ урус чIал ва литература киври ашра, бабан чIалниинди кIули дубхну ккуниваликан фикир гъапIунза. Дюзди гъапIиш, му йигъ къайд апIувал хабарсузди фикриз гъафиб вуйиз. Фици-вуш хиларикк «Дагъустандин дишагьли» журнал ккабхънийиз. Думу журналиъ чап дапIнайи йиз адашдин шиърар гъяркъиган, дурарин деринвалиин узу гьяйран гъахьунзу. Гьадмуган, гьаз йиз халкьдиз му шиърарикан хабар адайкIан кIури, фикир гъапIган, кIваз цIиб дердра гъабхьнийиз. Гьадмуган, адашдин узуз айи вари китабар ва эсерар уч дапIну, узу лихурайи мектебдиъ урхурайи табасаран баяр-шубарра гьязур дапIну, бабан чIалниинди вуйи серенжем гъабхуз фикир кIулиз гъафнийиз»,
– ктибтнийи Майя Дашдемировайи.
Дугъан гафариинди, бабан чIалнинди вуйи серенжем тешкил апIру вахтна асас вуди алабхъу читинвал – мектебдиъ урхурайи баяр-шубариз чIал аьгъдрувал вуйи.
«Ич лицейдиъ 30-тIан артухъ ихь ватанагьли баяр-шубари аьгъювалар гъадагъура. Гьадрарикан табасаран чIал агъюдар, дид’инди урхуз-бикIуз шлудар анжагъ 3 бицIиртIан дайи. Гьаз учвуз ихь чIал аьгъдарчвуз кIури, гьерхган, дурари, ич хулаъ урус чIалниинди гафар апIурич кIури, жаваб тувнийзуз. Гьаму аьгьвалатнура узук бабан чIалниинди серенжем кIули гъабхуз аьшкь капIнийи. Фицики гъи ухьу жвуван чIал дюрюбхиш, закур гъюрайи наслари думу затра аьгъю апIидар.
Серенжемдихьна ужуди гьязур гъахьунча. Баяр-шубари чпиз туву шиърарра ужуди гъудургънийи. Серенжем дидиз уч гъахьидариз варидариз кьабулра гъабхьнийи»,
– къайд гъапIнийи мялимди.
Агъакерим Агъададашевдин 100 йис хьпаз бахш дапIнайи мярака дугъан багъри Хив райондиъра яркьуди кулиъ гъабхуз планариъ а. Майя Дашдемировайин гафариинди, райондин улихь-кIулихь хьайидарира шаирин 100 йисахъди аьалакьалу вуйи серенжем гъабхуз чпи теклиф дивну. Амма гьелелиг тялукь йигъ тяйин дапIнадар.
Майя Дашдемировайиз бабан чIалниинди урхузра, бикIузра агъя. Гьамусяаьт думу чан адашдин шиърар урус чIалназ таржума апIбиин эллешмиш духьна.
«Адашдин гизаф мяналу шиърар а. Гьарсаб шиир дугъан кIван деринариан вуйиб, думу урхуз хъюгъюбси, аьгъю шулу.
Йиз фикриан, адашди чан багъри Зюрдягъ гъул амдрувалиан гизаф дердар апIури гъахьну. Гъулаз, чан байвахтариз, чав гъилицу йишвариз бахш дапIнайи шиърар йиз адашдин гизаф айи. Узуз аьйиб вушра, гьяйифки, сад-кьюд йис улихьна адашди гьамцдар шиърар дидикIнайиваликан узуз хабар адайдуз.
Узуз аьгъюганси, адаш кечмиш хьайиз улихьна иццурайи вахтна, дугъу китабдиз вуйи чан хил’инди дикIбар чапханайиъ чап апIуз тувнайи. Гьаз-вуш дурар душваъ гъудургну. Узу дурар наан аш аьгъю дапIну, дагну, китаб чап апIуз кьаст дапIназа»,
– гъапнийи шаирин шуру ич сюгьбатнан аьхириъ.
Агъакерим Агъададашевдин риш Майя Дашдемировайихъди вуйи тамам сюгьбатнахъ инстаграмдиъ айи газатдин страницайиан хъпехъуз шулу.
