Йислан-йисаз Ватандин Аьхю дявдин иштаракчйир цIиб шула. Амма дурарин ччвурар даимлугъ ихь тарихнаъ гъузди.
9-пи Майдин машквар улубкьайиз улихьна узу Дагъ.Огни шагьриъ дуланмиш шулайи Ватандин Аьхю дявдин иштиракчи Нежмедин Агъаризаевдихъди гюршмиш гъахьунза. Гьаму йисан дугъан 95 йис тамам шула, амма дугъаз гъира дявдиъ гъахьи гьядисйир ужуди кIваинди ими.
– Нежмедин Къазиевич улубкьурайи 9-пи Майдин машквар мубарак ибшри! Газат урхрудариз яв дявдин рякъкан ктибтуб ккун апIураза.
– Узу 1926-пи йисан 26-пи декабриъ Дербент райондин Кумух гъулаъ бабкан гъахьунзу. Ватандин Аьхю дяви ккебгъру вахтна йиз 14 йистIан тамам дубхьнадайиз. Ихь уьлкейиин фашист чапхунчйир алархьиган, жара жигьиларси, узура дявдиз гъягъюз гьязур гъахьнийза, амма яшар бегьем духьнадар кIури, узу кьабул гъапIундайи. Гьадддиз 7-пи класс ккудубкIну, Дербент шагьриъ ккергъбан классарин мялимвалин училищейик урхуз кучIвнийза ва думу ккудубкIбалан кьяляхъ, узу ич гъулаъ пионервожатыйди ляхин апIуз хъюгънийза. Яшар бегьем гъахьиган, узу, дявдиз гъягъюрза кIури, аьрзнан кагъаз хьади Дербентдин ра-йвоенкоматдиз гъушза. 1944-пи йисан февралин вазлиъ, узуси гъафи жигьиларин десте тешкил дапIну, учу дявдиз гьаънийи.
Учу гъуллугъ апIуз гьау полкнаъ эскрари сифте эскервалин гъуллугънан агъювалар гъадагъуйи, хъасин дурар фронтдиз гьауйи. Хъа узу дишла кьюб вазлиз Баку шагьриз, офицерар ва разведчикар гьязур апIру училищейиз гьаънийи. Разведкайин курсар ужудар аьгъювалариинди ккудукIну, 1944-пи йисан октябрин вазлиъ 37-пи стрелковый полкнан 3-4-пи Белорусский фронтариъ гъахьи женгариъ иштирак гъахьунза. Гьаддихъан Польша азад апIбакра йиз пай кивунза. Маршал Жуковди думуган разведчикарин улихь лап читин месэла дивнийи. «Ухьу гъалиб хьувал учвкан гизаф асиллу ву», – гъапнийчуз. Ав, дугъриданра, учу, разведчикари, ихь эскрариз фициб жюрейин мялумат тувишра, дурар дишлади душмандихъди дявдиз гъягъюз гьязурди вуйи. Гьадму вахтна узу, йиз улихь диву месэла тамам апIувализ ва гьунарар улупувализ лигну, Верховный Главнокомандующийдин терефнаан чухсагъул мялум апIбаз ва «Гьунарариз лигну» медаль тувбаз лайикьлу гъахьунзу. Ва узу разведка гъабхру полкнан аьхюрди ктагънийи.
Дявдин кьяляхъ хайлин йисари Азербайжандин Закатальский райондиъ военкомди гъилихунза.
Пенсияйиз удучIвбалан кьяляхъ, Дербент райондиъ жюрбежюр гъуллугъариъ гъилихунза.
– Уву уьмрин гизаф гьядисйир дяркънайи яшлу кас вува. Гъийин ихь гьюкуматдин, жигьиларин, жямяаьтдин гьял фици рябкъюравуз?
– Гъийин ихь гьюкуматдин ва харижи гьюкуматарин гьял фукьан вушра ужу дарди рябкъюразуз. Фицики гьамусяаьт ихь гьюкуматди зяифвал улупиш, жара гьюкуматар дявдиз гьязурди а. Фициб кьиматниинди ухьу Ватандин Аьхю дявдиъ гъалиб гъахьнуш, дурариз хабар адар. Дявдин тIяаьм аьгъдар – дяви саризра ужуб дар. Хъа чухсагъул ихь Президент Владимир Путиндиз, гьаз гъапиш дугъу жара гьюкуматар, дявйир ккергъувалихьан уьрхюри, мясляаьтнахъна хура.
Хъа жямяаьтдин гьякьнаан гьамци пидиза. Гъийин замана фукьан вушра ужуб ву – алабхьузра, ипIузра а. Амма гьюрмат, берекет имдар. Гьаз гъапиш инсанар алчагъ духьна, аьхюр-бицIир имдар. Мутму инсанариз гизаф дубхьна. Дурари чпин жафа кайибтIан, ктруб гизаф ипIура.
Жигьилар ихь хилиъ хамир ву. Ухьу фициб рякъюъди гъушиш, дурарра ухьу улупу рякъюъди гъягъиди. Ухьу гъи ихь нумунайиинди жигьилариз гележегдин рякъ ккивну ккунду. Жвуван Ватан, хизан фициб къайдайиинди дюрхну ккундуш, ухьу улупну, дупну ккунду…
Ихь вари уьлкейин ватанагьлийир 9-пи майдин машкврихъди мубарак апIураза. Гъит, ихь дюн’яйиъ гьаммишан ислягьвал ибшри!
Нежмедин Къазиевдиз хъанара артухъси ярхи ва гъулай уьмур ккун апIураза. Думу саб бицIи манзилнаъ дявдиъ иштирак гъахьнушра, немцарихъди швнуб-саб ражари гъати женгариъ учIвну, дугъаз гъагъи зийнарра гъахьну. Гъи думу Ватандин Аьхю дявдин 2-пи группайин инвалид ву.
