1945-пи йислан мина гьар йисан 7-пи майдиъ ихь уьлкейиъ радиойин Йигъ къайд апIура. Улихьна вахтари радио – инсаниятдин аьхю хъуркьувал вуйи. Диди дюн’яйин халкьарин материалинна культурайин уьмрин артмиш’вализ аьхю тясир гъапIну. Урсарин аьлим А.С. Поповди радио адабгъувал ва гележегдиъ думу артмиш апIувал – инсаниятдин уьмриъ, илимна техника улихь гъягъбаъ аьхю ва кьимат адру гьядиса гъабхьну.

 

Гьелбетда, гъи радио адру уьлке имдар. Гъубшу гьяфтайиъ узу Дербент шагьрин Гьяйдар Аьлиевдин ччвурнахъ хъайи кючейиъ ерлешмиш дубхьнайи «Асса Дербент» радиойиан баян апIбан идарайин редактор Аьли Бягьямедовдихъди (шиклиъ) гюрюшмиш гъахьунза.

– Аьли Асадуллаевич, улихьна вахтари ухьуз гизаф пай хабрар радиойиан ерхьуйи. Гьамус телевизорар, телефонар ва жара дакьатар гизаф духьна. Гъийин ва улихьна вахтнан радиойин фициб фаркь’вал а?

– Узу гьелелиг жигьил сяняаьткар кас вуза. Амма ихь бицIи вахт кIваина хухьа. Дагъустан Республикайиъ швнуб-саб миллетдин вакилар дуланмиш шула, ва уьлкейин гьарсаб миллетдиз радиойиан бабан чIалниинди республикайин ва ерли передачйирихъ хъпехъуз мумкинвал айи. Мисалназ, табасаран чIалниинди вуйи передача сяаьт юкьубдиъ ккебгъуйи. Вари миллетар гьар гьяфтайиъ йирхьуб ражну республикайин, хъа Дербент райондин зегьметкешар – гьяфтайиъ шубуб ражну райондин ерли радиойиан баян апIру жюрбежюр мяналу передачйирихъ хъпехъуйи. Дици хьували думу вахтари партияйи советарин культура за апIбан гьякьнаан аьхю гъайгъушин зигурайивал улупурайи. Хъа гьамусдин деврин радио баян апIбаъ дигиш’валар гизаф духьна. Вари радиостанцйир хусусивализ илтIикIна. Гьарсар эйсийи чан хилиъ айи радиостанцияйин ляхин чаз лазим вуйи къайдайиинди тешкил апIура. Радиойин ляхниъ иштирак шулайидарин гизаф пай жигьилар ву. Дурари шлиз фициб мяъли ккундуш, чпин фикрарикан кIуру, жюрбежюр месэлйир гъитIирккуру, чпин уьмриъ гъахьи гьядисйирикан ихтилатар апIуру. Гъи, ухьуз рябкъюрайиганси, радио адру машин, телефон, телевизор имдар, ва учу, радиойин цирк-лиъ лихурайидари, ихь инсанар вари уьлкйириъ шулайи хабрарихъди таниш апIурача.

– Радиойиъ ляхин апIури швнуд йис вуйив? Кьюб гаф увухъди сатIиди лихурайи инсанариканра пуб ккун апIураза.

– Узухъди саб бицIи коллективди ляхин апIура. Йизра, мушваъ ляхин апIури, 4 йис вуйиз. Ич ляхниъ, бажаранлувал улупну, жвуван вазифирихьна сабурлуди ва фагьумлуди янашмиш духьну ккунду. Гьаз гъапиш арабир читин ва гъавриъ адрахъру инсанарихъди ляхин апIуб алабхъуру. Гьаци вуйиган, учу дурарин учухьинди илтIикIувалихъ аьхю маракьлувалиинди хъпехъури, дурарин тIалабар радиойиан мялум апIурча.

Йиз коллективдиин гъийин йигъаз рази вуза. Узухъди ляхин апIурайидар ужудар пишекрар ву.

– «Асса Дербент» радиойин ляхин апIури швнуд йис ву?

– Учу ляхин апIурайи радио думукьан яшар айиб дар. 2011-пи йисан «Асса Дербент» радиойиан баян апIувал Мягьячгъала шагьриъ ачмиш гъапIнийи, хъа 2016-пи йисан дидин филиал Дербент шагьриз гъабхну. Магьа гьадму йисхъан мина, радиойихь хъпехъурайидар Дербент шагьрин ва Дагъустандин кьибла терефнан хабрарихъди таниш апIури, мушваъ ляхин гъябгъюра. Гьелелиг учу апIурайи ляхнин гьякьнаан аьрзйир апIрур гъахьундар.

– Йиз фикриан, гъийин девриъ гизаф пай ляхин жигьиларихъди апIуб алабхъурачвуз. Дурарин радиойиз илтIикIувал, тIалабар, зенгар апIувал, гъиллигъар фици рякъюравуз?

– Гъийин ихь жигьиларин гъиллигъарихъди увура таниш вува. Фукьан вушра ужуб тербия хъайи баяр-шубара а, ва гьацира тербия хътру жигьиларра алахьуру. Дурарин мянасуз тIалабариз ва зенгариз жавабар тувуз ичра ужудар пишекрар айич. Ав, гъийин жигьил наслин арайиъ чIуру гъиллигъар хъайидар гизаф духьна. Дурарин улхбар, чIал учуз рябкъюрира, ебхьурира вучуз. Пуз ккундузузки, саб гафниинди, аьхюр-бицIирихьна вуйи илтIикIувал лап зяиф дубхьна. Хъа учу, учхьан шлу чIалниинди дулхну, дурар яваш апIурача. Дурариз, чпин тахсрар улупурча ва дюзди гафар апIбан рякъюъ тIаърача. Хъа гъийин жигьиларин гъиллигъариз дилигну, радиойихьна гьюрмат дубгувал дюз дар.