Гъубшу йисан августдин вазлиъ дюн’яйиъ сабпи ражари вуди Урусатдиъ коронавирусдиз аькси вакцина адабгънийи. Президент Владимир Путинди ихь уьлкейин аьлимариз, Урусатдизси, вари дюн’яйиз важиблу ляхин тамам апIбаз лигну, чухсагъул мялум гъапIнийи.

 

 

Думу вахтнахъан мина майдин вазлин 25-пи йигъаз вуйи улупбариинди, Урусатдиъ «Спутник V» вакцинайин саб доза саки 16 миллион касдиз – агьалйирин 11%-диз йивна. Улупбар гьар йигъан дигиш шула. США-йиъ коронавирусдиз аькси чпин сабпи вакцина гъубшу йисан декабрин вазлиъ адабгъну, амма гъийин йигъаз дурари вари агьалйирин шубуб пайнакан саб пайназ прививкйир гъапIну. Европайиъ прививкйир апIбаан цIиб кьанар апIурайи 20-тIан артухъ уьлк-йириъ, гьадрарин гьисабнаан Францияйиъ, Германияйиъ ва Нидерландыйиъ, нуфусдин кIулихъ гьисаб апIуруш, УрусатдиътIан артухъ инсанариз прививкйир дапIна. Дюн’яйиъ сабпи ражари коронавирусдиз аькси вакцина адабгъу Урусат агьалйириз рубар йивбаан, дюн’яйин уьлкйирин арайиъ 11-пи йишв’ина фици адабхъну?

Урусатдиъ «Спутник V» чвлин вахтнахъан мина духтрариз ва аьзарлуйирихъди аьлакьайиъ айи жара пишекрариз, хъа имбу агьалйириз – декабрин вазлин эвелариан мина йивуз ихтияр тувнайи. Хъа гьаму йисан январин вазлихъан мина «Спутник» варитIан ужуб вакцина вуйивал мялум дапIну, Владимир Путинди уьлкейин вари агьалйириз рубар йивувал ккебгъувал ккун гъапIнийи. Вакцинация гъабхбан пунктар поликлиникйириъси, гизаф йишвариъ ачмиш гъапIну. Амма мартдин вазлихъан мина гьапIуз-вуш рубар йиврударин кьадар цIиб гъабхьну. Тевурхьа: мартдин вазлиъ Москвайиъ гьар йигъан саки 13 агъзур касди вакцинайин рубар йивури гъахьну, хъа Нью-Йоркдиъ сад йигъандин арайиъ саки 70 агъзур касди прививкйир апIура.

Сифте Урусатдин сагъламвал уьбхбан министерствойи июлин ваз улубкьайиз 60% аьхюдариз рубар йивувал планламиш гъапIнийи. Амма му жюрейиинди рубар йивуруш, сад йисна гьацIсана лазим хьибди. Журналистарин ахтармишар гъахру «Проект» кIуру сайтди мартдин вазлиъ мялум гъапIганси, Урусатдин регионариъ «вакцинайин кьитвалси, прививкйир апIуз ккунидарин кьитвалра аьхюб ву».

2021-пи йисан майдин 24-пи йигъаз вуйи улупбариинди, Дагъустандиъ 89632 касдиз (агьалйирин 2,86%) вакцинайин сабпи пайнан, 19949 касдиз (0,64%) вакцинайин кьюбиб паяринра рубар йивна.

Му жюрейиинди явашди рубар йивуруш, агьалйирин 50%-диз прививкйир апIбан бадали, 928 йигъ лазим ву.
Региондин гьюкмарин планариинди, 781699 касдиз вакцинайин рубар дивну ккунду, гъийин йигъаз думу план 11,47% тамам дапIна.

Дагъустандин агьалйирик, коронавирусдиз аькси прививкайи уьзрихьан уьрхюру кIури, умуд ктар, аьксина, дурари, прививкайи жара уьзрар арайиз хуру кIури, фикрар апIура. Гьаму макьала гьязур апIруган, шубуб жюрейин яшнан инсанарихьна, дурарин вакцинайихьна вуйи хъугъваликан гьерхри, илтIикIунза. Исихъ дурарин жавабар туврача.

Индира Аьбдуллаева, 55 йис, бицIидарин багъдин тербиячи: – Узу гъубшу йисан октябрин вазлиъ коронавирусдиан аьзарлу гъахьнийзу. Гъагъиди иццру гъахьундаршра, бедендин температура 37,4 ади саб вазкьан гъабхьнийи, уьзри цIибди йиз гъурдларизра тясир гъапIнийи. Иццури хулаъ айи вахтна, кIулиз фицдар-вушра фикрар гъюйи, хъана дициб уьзриан аьзарлу хьуз ккундарзуз. БицIидарин багъдиъ лихурайи касдик фуну вахтна вушра коронавирус кубчIвуз мумкин ву, фицики бицIидарин кьадар аьхюб ву, дурари чпин хулаъ айидариканра уьзур хуб мумкин ву. Гьаддиз, узу сагъ духьну 6 ваз улдубчIвбан кьяляхъ, «Спутник-V» вакцинайин рубар гъивунза. Багарихьди отпускарин вахт гъюра, наана гъягъюрушра, уьзрихьан жвуван беден уьбхювал ужуб ляхин ву.

Альфия Гьяжиева, 22 йис, журналист: – Узу коронавирусдин уьзриан аьзарлу гъахьундарзу. Жигьилариз думу уьзрихьан гучI адар кIури, фикир вуйиз. Вакцинайин рубра йивуз ккундарзуз. Йиз иммунитетди узу уьрхюр кIури, умуд кивраза.

Мягьяммед Къурбанов, 33 йис, инженер: – Коронавирусдин уьзур ачмиш гъабхьихъан мина швнуб-саб ражари грипп кайи жюрейиинди аьзарлу гъахьунзу, амма анализар тувуз гъушундарза. Ляхниан вакцинайин рубар йивувал ккун гъапIиган, бедендиъ коронавирусдин уьзриз аькси антитела аш ахтармиш апIуз ифдин анализ тувунза. Антитела адайи, диди узук гьеле коронавирусдин уьзур кубчIвну адрувал тасдикь апIура. Майдин вазлиъ поликлиникайиз душну, 21 йигъандин арайиъ вакцинайин кьюбиб рубарра гъивунза. Кюбпи руб гъивиган, цIибди бедендин температура за гъабхьнийи, кьюд йигъан кIул иццури гъубзнийи. Прививкайикан бедендиз зарар дубхьнадар. Гьаммишан вирусдихьан гучIури дусайиз, прививка апIувал ужу ву.

Вакцинацияйин гьякьнаан уьлкейин улупбар гъадагъиш, Москва сабпи йишв’ин, Москвайин область – кьюбпи йишв’ин, Санкт-Петербург – шубубпи йишв’ин, Краснодарин край – юкьубпи йишв’ин ал.

«Спутник V» вакцина дюн’яйин 61 уьлкейиъ регистрация дапIна. Гьадрарикан 18 уьлкейиъ, февралин 1-пи йигълан мина хъюгъну, вакцинация кIули гъябгъюра. Имбу уьлкйирин гьюкмари тIалаб гъапIубси, думу уьлкйириъра вакцинация ккебгъди.

Агьалйирин вакцинайиин хъугъ’вал алдар. Дурари вакцина бегьемди ахтармиш дапIну адрубси гьисаб апIура. Социалин сетариъ вакцинайин руб йивбаз аькси видеороликар лапра гизаф а. Гьамус телефон хьтру кас жямяаьтдин арайиъ имдар. Социалин сетариъ айи роликар, сари тмунуриз хътаури, вари жямяаьтлугъдин арайиъ тарагъу- ра. Гьадму роликар дюзмиш апIрударизра чпин хайир а. Гъийин заманайиъ гизаф инсанар аьхю пуларихъ хъергна, роликарира шлиз-вуш пул хура. Хъа гизафдариз, ухьу бадали йишвну даърахди вакцина адабгъури, чпин бедендиз зарар туври ляхин гъапIу аьлимаризтIан, видеороликар арайиз хурайидариз хайир дубхьну ккунду. Гизаф агьал-йириз вакцинайин руб йивуз ккунду, амма гучIура. Дурар кьюб нирин кьялаъ айидарси дийигъна. Вакцинайин руб йивузра ккунди адар, коронавирусдиан аьзарлу хьузра гучIура.