Ццийин 2021-пи йис ихь республикайин АПК-йи ужудар натижйириинди ккудубкIур дупну, фикир вуйиз. Гьаз гъапиш, ккудушу йисарихь тевиган, ццийин йис ужуди гъябгъюра. Базрариъ айи яр-йимишдин кьадарра артухъ дубхьна ва РД-йин гъулан мяишатдин ва ипIру-убхъру сурсатарин министерствойира асас фикир АПК-йин цирклиъ ляхин апIурайидариз тувра.
Хъа ццийин йисан Дербент райондин гъулан мяишатдиъ фициб аьгьвалат арайиз дуфнаш аьгъю апIбан бадали, узу Дербент райондин АПК-йин сяняаьткар Мамедрашад Къурбановдихьна илтIикI-нийза ва дугъу хайлин ужудар хабрарихъди таниш гъапIнийзу.
– Мамедрашад Мамедэминович, Дербент райондин гъулан мяишатдин идарайиъ ляхин апIури хайилин йисар вуйив. Ухьуз рябкъюрайиганси, райондин АПК-йи ужудар натижйир улупура. Мициб ляхин фтикан асиллу ву?
– Пишекрарин гьисабариинди, гъулан мяишатдиъ варитIан аьхю гъазанжар хру циркил чарвйир уьрхювал вуди гьисаб дапIна. Эгер чарвйириз гьаммишан хъайивал апIуруш, му цирклиъ ужудар натижйир гъадагъуз шулу. Багъманчивалин циркилра аьхю гъазанжар гъадагъуз мумкинвал айиб ву. Хъа Дербент район гьадмукьан ужуб йишв’ин ва уждар ругариин ерлешмиш духьнайиб вуки, фунуб яр-йимиш кивишра, думу ругари ухьу гъизигу жафа гьавайиди гъюдубчIвуз гъитудар. Гъи гъулан мяишатдин министерствойи асас фикир АПК-йин цирклиъ ляхин апIурайидар кам дарапIбаз, дурариз вахтниинди маважиб тувбаз жалб апIура. Хъа гъулан мяишатдин метлебра – сурсатар гьясил апIру ва масу тувру цирклиъ арайиз гъюрайи читинвалар вахтниинди ашкар апIувал ву. Гьар йисан, гъулан мяишатдин цирклариз кюмек вуди, федералин ва республикайин бюджетариан саб кьадар дакьатарра жара апIура. Гьацира гъулан мяишатдиз кюмек тувуз, гъулариъ яшайишдинна экономикайин гьял ужу апIуз гьюкуматди кьабул апIурайи уьлчмйири гъулан мяишатдин сурсатарин гьясиллувал за апIру мумкинвалар яратмиш гъапIну. АПК-йиз кюмек тувбан гьаму кьадар уьлчмйир кьабул апIурашра, сапби йисарин гьавайин дигиш’валари жюрбежюр набататарин гьясиллувализ чIуруди тясир гъапIну.
Хъа яр-йимишдин ужудар натижйир улупувал аьхиримжи йисари Дербент райондин гъулариъ тикмиш гъапIу теплицйирин ляхин жанлу дубхьнайивалихъди аьлакьалу ву. Дурариъ бистнин мейвйир: нимкъар, келем, иставут, памадрар, арфанйир, бадамжанар урзура. Дюзди гъапиш, аьхиримжи вахтна теплицйир хусуси секториъ гизаф тикмиш апIура. Душвариъ гьясил гъапIу итIру сурсатар масу туври, ужудар гъазанжар гъадагъурайи касарра а. Йислан-йисаз теплицйир ужуди албагури, ляхин апIури, гьясил гъапIу сурсатарин кьадар артухъ шула. Хъа кьиматар гьарури чаз хайир кайиганси тяйин апIура. Гъадабгъурайи бегьер ухьухь цIиб кьиматназтIан масу тувуз даршлуган, дидин аьхюну пай масу тувуз Урусатдиз гъабхури шулу.
Дупну ккундуки, совет уьлкейин девриъ гъулан мяишатдин цирклиъ лихури гъахьидариз, гъулан мяишатдин артмиш’вализ фукьан фикир туври гъахьнуш, яшлу касарин кIваинди имишул. Ккудубшу аьсрин 80-пи йисари, мисалназ, гьарсаб райондиъ жюрбежюр йимишар битмиш апIру багъларин, мейвир урзру чюллерин аьхю кьадар айи. Базрариъ масу туврайи йимишарин ва мейвйирин кьиматар гьарсар касдихьан масу гъадагъуз удукьрудар вуйи. Хъа гъи, ихь заманайин дигиш’валарихъди аьлакьалу вуди, вари багълар хутIлар хусусидар духьна, ва гьацира итIру йимишаринна мейвйирин кьиматарра багьади алахьура
– Дербент райондин гъулан мяишатдин цирклиъ ццийин 2021-пи йисандин ккудубшу вахтнан натижйир фицдар гъахьну?
– АПК-йин гъулан мяишатдин сурсатар урзру жиларси 29768 га мялум дапIна.
Гьаму йисан ккудубшу вахтнан улупбариинди, Дербент райондиъ 6678 гайиъ дурзнайи нимкъарин 6746 тонна, 680 гайиъ кивнайи келемдин – 34680 тонна, 205 гайиъ кивнайи шаршарин – 7175 тонна, 400 гайиъ кивнайи редискайин – 18000 тонна бегьер уч гъапIну.
Сюгьбатнан аьхириъ къайд апIуз ккундузузки, гъи гъулариъ яшамиш шулайи аьхюнгу пай инсанарин яшайиш чпи гьясил апIурайи гъулан мяишатдин сурсатарихъди аьлакьалу ву. Ав, дугъриданра, ляхин апIуз ккуни касдиз гъулан мяишатдин министерствойин пишекрари вари терефарихъанди кюмек апIура, ляхин апIуз мумкинвалар яратмиш апIура, лазим вуйи кьадар пулин дакьатарра тувра. Мисалназ, ццийин кьюрдну гъургъу йифари тикмиш дапIнайи теплицйириз фукьан вушра аьхю зарарар тувну. Гьадму зарарар ккеркуз ихь республикайин гъулан мяишатдин министрествойиан кюмек гъапIну. Мидланра гъайри, шагьрариъ дуланмиш шулайи инсанарра гъулан мяишатдин марцци итIру сурсатар гьясил апIбахьна жалб апIура. Теплицйирин кьадар артухъ апIували бикарвалра цIиб хьуз гъитра.
