Дагъустан республикайин Конституцияйин Йигъ ва республикайин 100 йисандин юбилей къайд апIбан дахилнаъди Хив райондин Лика гъулан агьали Саади Ражабов ва Табасаран райондин Цухдигъ гъулан агьали Аьбдужелил Асланов РД-йин глава Сергей Меликовдин къарарниинди Амет-Хан Султандин ччвурнахъ хъайи «Артмиш шулайи наслариз ватанпервервалин тербия тувбаз лигну» медалиинди лишанлу гъапIну. Дупну ккундуки, улупнайи медализ наслар рюгьлувалин лишниккди тербияламиш апIбаъ важиблу роль уйнамиш гъапIу касар лайикь шула. Дугъриданра, заан пешкешназ лайикь гъахьи ихь кьюбрид ватанагьлийири му жигьатнаан баркаллу зегьметнан уьмрин рякъ ккадапIна.

 

 

Саади Дадашевич Ражабов 1947-пи йисан Хив райондин Лик’арин гъулаъ бабкан гъахьну. Мягьячгъалайин тикилишчивалин техникум ккудубкIну, жигьил пишекри чан зегьметнан рякъ 1966-пи йисан Челябинск шагьрин «Уралнефтегазстрой» тешкилатдиъ тикилишчивалилан ккебгъну. Душваъ Саади Ражабовдиз машгьур «Бухара – Урал» комсомолин тикилишар дивбаъра иштирак хьувал кьисмат гъабхьну.

Жигьилариз тербия тувбан ляхниъ иштирак хьувалин метлебниинди дугъу, гьадму йисан Челябинск шагьрин набалугъарин «Ппази» ччвур тувнайи футболин команда гьязур гъапIну. Мушваъ ихь ватанагьлийи чав идара апIури, спортдин жюрбежюр серенжемар гъахувалра кьувватнаъ ипну. Живанарин арайиъ насигьятчиси ва жямяаьтлугъ ляхнариъ лишанлу хьпаз лигну, гьадму йисари Саади Дадашевич Челябинскдин спортдин тешкилатарин Советдин ва «Уралнефтегазстройин» гъуллугъчйирин профсоюздин комитетдин терефнаан гьюрматнан грамотайизра лайикь гъахьну. Вушра ватанпервервалин гьиссари думу багъри Ватандиз кьяляхъ хътакуз мажбур гъапIну.

1966-1969-пи йисари дугъу Вильнюс шагьриъ ерлешмиш дубхьнайи Яракьлу кьувватарин частнаъ намуслувалиинди гъуллугъ гъапIну. Отделениейин командирин гъуллугънаъди дугъу жигьил эскрарин арайиъра тербияламиш апIбан серенжемариз дикъат фикир туври гъахьну.

Армияйин гъуллугъ ккудубкIиган, 1969-пи йисан Саади Ражабов багъри гъулаз кьяляхъ гъафну. Гьадму йислан башламиш дапIну, дугъу чав асас аьгъювалар гъадагъу Хирччварин мектебдиъ пионервожатыйди, ккергъбан классарин, тарихдин дарсар кивру мялимди гъилихну. Мектебдиъ лихурайи йисари Саади Ражабовди, чан аьгъюваларин сяргьятар яркьу апIбан жигьатнаанра зегьмет дизигну, заан юридический образованиера гъадабгъну.

Асас вуди Хив райондин айтIан месэлйириз лигру гъуллугънаъ лихурайи йисари жямяаьтлугъ гъатариз думу насигьятчиси мялум гъахьну. Урусатдин ОМВД-йин Хив райондин отделин ветеранарин жямяаьтлугъ тешкилатдин дахилнаъди дугъу гьамусра му жигьатнаан натижалу ляхин гъабхура. АйтIан ляхнариъ зегьмет зигбаз дугъу саки 25 йискьан сарф гъапIну.

Кьяляхъна йисари Саади Дадашевич саки йицIуд йисанкьан ерли телевидениейин кIулиъ гъилихну.
Учв лайикьлу пенсияйиъ ашра, думу сад йигъанра чан гъарашугъарихьан ярхла шуладар. Саади Ражабовдин зегьметназ лайикьлу кьиматра тувна: думу «Синигъ ктру гъуллугъназ лигну» 2-пи ва 3-пи дережйирин медаларин, «Урусатдин МВД-йин 200 йис» медалин, «Дагъустандин жигьиларин лайикьлу насигьятчи» ччвурнан ва хайлин жюрбежюр дережйирин гьюрматнан грамотйириз лайикь духьна. Гьамус думу «Наслариз тербия тувбаз лигну» Амет-Хан Султандин ччвурнахъ хъайи медализра лайикь гъахьну.

Аьбдужелил Мягьямедович Аслановдин уьмриъ, улихьна йигъари гьюкуматдин пешкешназ лайикь хпахъди сабси, цци 22-пи апрелиъ сабсана шаду гьядиса гъабхьну. Думу ДРОО «ТОКС»-дин штабдин командир М. А. Нурасулмягьямедовди «Шилнаъ ахъну ахтармиш апIрударин ва багъри юрдар ахтармиш апIрударин телевизионный отряддин 50 йис» хьпаз лигну адабгънайи тялукь медалииндира лишанлу гъапIну. Хъа 2020-пи йисан апрелин вазли Аьбдужелил Аслановди регьбервал туврайи Цухдигъарин кьялан мектебдин ТОКС-дин отрядди Ватандин Аьхю дявдиъ Гъалибвалин 75 йис хьпаз тялукь вуйи Дагъустан республикайиъ гъабхьи ТОКС-дин «Багъри юрдар ва шилнаъ ахъну ахтармиш апIрударин варитIан ужуб отряд» кIуру конкурсдиъ шубубпи дережайин диплом гъадабгъну.

Аслановдин гьякикьи ччвур Аьбдужелил вушра, Табасаран райондиъ думу варидариз чав гъибису литературайин лакIам вуйи Аьбдусаламдин ччвурнаккди аьгъя ву.
Аьбдусалам Асланов 1950-пи йисан 13-пи мартдиъ Табасаран райондин Цухдигъ гъулаъ нежбрин хизандиъ бабкан гъахьну. 1965-пи йисан багъри гъулан мектебдиъ 8-пи класс ккудубкIну, Аьбдусалам Дербентдин педучилищейик урхуз кучIвру, ва 1969-пи йисан жигьили думу заан аьгъювалариинди ккудубкIуру.
1969-1971-пи йисари Совет Армияйиъ эскервалин гъуллугъ тамам апIбалан кьяляхъ, сифте Хючнаарин, хъасин Курккарин кьялан мектебдиъ мялимди лихури, дугъу заочно вуди Ставрополин пединститутдин тарихнанна филологияйин факультетдиъра урхуру. Хъа 1982-пи йисланмина Аьбдусалам Мягьямедович Цухдигъарин кьялан мектебдиъ тарихнан дарсар кивру мялимди лихура.

 

Думу образованиейин цирклиан, неинки багъри мектебдиъ, хъа гьацира райондиъ, республикайиъ гъягъру жюрбежюр серенжемариъ жанлуди иштирак шули гъахьну. Мисалназ, Дагъустандин педагогвалин кадрийирин пишекарвалин дережа за апIру институтдиан гьаъну, дугъу 1987-пи йислан 1989-пи йисаз Дербент шагьриъ мялимарин пишекарвалин дережа за апIбан курсариъ лекцйир гъурхну, «Табасарандин мялим — 2005» конкурсдиъ гъалиб гъахьну. 2008-пи йисан «Ужурсир мялим» конкурсдиъ гъазанмиш гъапIу хъуркьувалариз лигну, Урусатдин Федерацияйин образование-йин министерствойин грамотайиз лайикьлу гъахьну. Ерли методобъединениейин ляхниъра дугъу заан активвал улупуру.

Аьбдусалам Асланов 2010-пи йисланмина Урусатдин Федерацияйин журналистарин Союздин член ву.
Думу гьацира СССР-ин образованиейин министерствойин, мярифатнан, заан мектебдин ва илимдин тешкилатарин ишчйирин профсоюздин ЦК-йин гьюрматнан грамотайин сагьиб (1982-пи йис) РФ-йин ужударстар мялимарин 2008-пи йисандин конкурсдин гъалибчи, Урусатдин Федерацияйин уьмуми образованиейин лайикьлу гъуллугъчи, Президентдин грантдин сагьиб (2008-пи йис), заан категорияйин мялим ву.

Аьбдусалам Мягьямедович Дагъустан правительствойин, жигьиларин ляхнариз лигру министерствойин, республикайин ТОКС-дин, республикайин ветеранарин Союздин, Табасаран райондин администрацияйин, образованиейин управлениейин ва саб кьадар жара тешкилатарин гьюрматнан грамотйириз лайикьлу духьна.
2013-пи йисланмина Аьбдусалам Асланов Табасаран райондин ТОКС-дин штабдин начальникди лихура, ва думу ляхниъра дугъу аьхю хъуркьувалар гъазанмиш дапIна.
Аьбдусалам Асланов албагу хизандин эйсира ву, дугъаз юкьур велед а. Дурар вари адашдин рякъюъди гъушну, ва варидиз заан образованиера а. Аьбдусалам Аслановдин веледар вари гьамусяаьт чпин хизанарихъди яшамиш шула.

Аьбдусалам Асланов табасаран чIалниинди газатар, журналар урхрударизра ужуди аьгъя. Дугъан макьалйир, шиърар «Табасарандин нурар», «Табасарандин сес» газатариъ, «Ппази» журналиъ кми-кмиди чап апIури шулу.
Шиърар, макьалйир дикIуз Аьбдусалам Асланов Дербентдин педучилищейиъ урхури имиди хъюгъну. Дугъан яратмиш апIбариъ насигьят тувбан, эдеблувалин, ватанпервервалин темйири аьхю йишв бисура. Дугъаз чан хусуси хатI а, ва уьмриъ алахьру дюшюшар, чан улариз рябкъюрайиб мяна жигьатнаан дерин апIури, дугъу цIийи эсерар уьмриз хура.

 

Аьхю шулайи наслиз дерин аьгъювалар ва ужуб тербия тувбан бадали, фидакарвалиинди зегьмет зигурайи Саади Ражабовдиз ва Аьбдусалам Аслановдиз гележегдиъра чпин ляхниъ заан хъуркьувалар, мюгькам сагъвал, ярхи уьмур, хизандин шадвал, ккун апIурхьа. Гъит му касарин вари ниятар, кьастар кIулиз удучIври, хъа дурарин наслариъ чпин абйирин рюгьлувалин чирагъ давам ибшри!