Багахьлу инсан кечмиш хьувал гьарган аьхю дерд ва хажалат ву. Аьжал хътру инсан адар. Дидкан ухьуз варидариз ужуди мялум вухьуз. Бегьем яш дубхьну, инсан уьмриан гъушиган, дугъаз «ужур инсан вуйи, ужуб уьмурра хъапIну, чан гунгьарин аьфи апIри» кIури шулхьа. Вахтсузди (вахтсузди пубра дюз дар, фицики гьарсар инсандиз Первердигари чан кьадар йисар тувна), яна жигьилди имиди инсан уьмриан гъушиган, багахьлуйирин дерднан, хажалатнан дережа аьхюб вуди шулу.
Аьхиримжи йисанна гьацIан арайиъ коронавирусдин уьзри ихь уьмриан гизаф инсанар гъухну. Саб ваз улихьна сагъ-саламатди чан хизандихъди яшамиш шулайи, ляхниз гъюри-гъягъюри айи инсан, гъи дукIну, накьвдик- ра кивра. Коронавирусдин уьзриан гъакIи инсан аьдати жюрейиинди накьвдик кивувалихьанра ухьу цIиб ярхла гъапIну. Уьмриан гъушу инсандин хизанари чпик аьзарлу гъахьи касдиз хъайивал апIуз дархьивалин тахсир кипру, «гиран гъабхьнуш, хил алдабгъ» пуз, жвуван багахьлуйирихъди ва мирасарихъди лазим вуйи жюрейиинди аьхиримжи рякъюз гьауз дархьиваликан гизаф дердар апIуру.
Гьяйифки, гъийин девриъ аварйир духьну, терактариъ, чIуру ракдин уьзур кивну инсанар йихувалихьна коронавирусдиан йихурайи инсанарин кьадарра йигълан-йигъаз артухъ шула. Инсан гъакIи сабпи йигъари, гьяфтйири, вазари хажалат зигури, дерд аьгь апIуз даршули, уьмрихъан улар хъадатIнайи инсанар гизаф духьна. Ихь метлеб – гьацдар касар чпин дерднахъди ялгъузди гъидритувал, дурариз дерднаан удучIвуз кюмек тувувал ву.
Багахьлу инсан уьмриан гъягъбан хажалат сифте лап гъагъиб шулу. Гьадму вахт- на жвуван веледарин, чвйир -чйирин, ужудар гъуншйирин, дугъри дустарин кюмек лазим ву. Багахьлу касдихъ мягьрум духьнайир ялгъузди гъитну ккундар. Дерднаъ айи касдиз гележегдиъ уьмриан гъушу кас адарди яшамиш хьуз дубгъуз саб кьадар вахт лазим ву. Гизафдари, вахтну кIван зиян сагъ апIуру, кIури шулу, ваъ, кIван зиян сагъ шулдар, инсанди думу зиян кади яшамиш хьуз дубгъуру.
Ислам диндиъра гизаф вахтна дерд-хажалат зигувал дюз дару ляхинси гьисаб апIура. Психологарира гъакIи кас «деетувал» ккун апIура. Инсандин уьмур фила кьатI шулуш, сар АллагьдизтIан мялум дар. Кьаби духьнайи инсанра кмиди хабарсузди кечмиш шулу, инсан йикIувалихьна гьязур хьуз шлу мутму дар. ГъакIи касдихъди дапIну ккуни вари ляхнар, дарпиди гъузу гафар гизаф шулу. Думу жюрейин фикрари дерднаъ айи юкIв хъана зарбди убгуру. Гьаддиз, гъакIи инсан ужуб терефнахъанди кIваин апIури, думу касдихъди сатIиди гъахьи йишвариз гъягъюри, бахтлу йигъар кIваина хури, арайиъ гъахьи гафар-чIаларин аьфи ибшри, женнетдин ругар кьисмат ишри дупну, думу «деетувал» варитIан дюз ляхин ву.
Дерднаъ айи кас хажалатнан фикрарихъан хътакбан бадали, думу саб ляхниин машгъул духьну ккунду: чак кайи кеспнан ляхин вушра, жвуван веледариз, худлариз хъайивал апIувал вушра.
«Шубуб ваз улихьна йиз жилир, коронавирусдиан аьзарлу духьну, уьмриан гъушну. Думу ккуни жилир, ужур адаш, ужур зегьметкеш, варитIан ккуни аба вуйи. БицIи худлар дугъ’ин гьяйран духьну шуйи, дурари чпин дадайихъдина адашдихъдитIан абайихъди гизаф азад вахт адапIуйи… Вари барбатI гъабхьну. Багахьлуйири кIура: «Дердар мапIан, ужуб хизан, ужудар худлар авуз, гьадрар бадали яшамиш йихь». Жилир чIивиди айиган, йиз хил’ан фу ляхин вушра удубкьурайи, гьамус – мюгьтал духьназа. ГьапIрушра аьжуз духьну, фунуб ляхнихъ хъюгъруш, фунубдихъан хътакуруш аьгъдарди дийигъназа. Ав, жилирихъди, ярхи уьмур даршра, бахтлу, ужуб уьмур хъапIунча, жилири ккиву рякъюъди, ккуни худлариз хъайивал апIури, гьадрарин хъуркьувалариз, шадвалариз ккилигури, уьмур давам апIидиза. Аллагьдин кьадар ву, сабур апIураза, затра бахт дярябкъю инсанарикан фикрар апIураза»,
– гъапну ич сюгьбатнаъ сар дишагьлийи.
Гъийин девриъ кIвак хажалат ктру инсан тек-бирра адар. Деврин тIягъвнари фуж багъри веледдихъ, фуж ккуни хпирихъ ясана жилирихъ, ужур гъардшихъ мягьрум дапIна. Ихь метлеб – уьмриан вижнасузвал терг апIувал ву.
Ичв багахь хьайидар ккун апIинай. Гъи дурариз лазим вуйи кьадар дикъат, фикир тутрувували закурин йигъан гьяйифвал зигруси мапIанай. Улихьдин гъалатIар текрар дарапIбан бадали, багахьлу инсандин кьиматлувал аьхюб вуйивалин гъавриъ йихьай. Ичв багарихь жвувхьан удукьру кюмек лазим вуйи кас хьаш, гьадгъаз кюмек апIинай. Игьтияж айириз кюмек апIували кIваз рягьятвал хибди.
