Шубуб миллионтIан артухъ агьалйир яшамиш шулайи Дагъустандиъ рак уьзриан иццру духьнайи 27 агъзур кас гьисабназ гъадагъна. Гьаму цифрйир ашкар апIурайи республикайин минздравдихъ хъугъруш, му улупбариан регион Урусатдиъ рак уьзур яркьуди тарабгънайи регионарин гьисабнак кабхърадар. Амма, мюгьтал апIурайиб гьадму вуки, онкологияйин уьзрар кайи гизаф кьадар ватандашарин улихь дидихъди женг гъабхбаан гьял апIуз даршлу хайлин месэлйир дийигъура.

 

Мягьячгъала шагьриъ ерлешмиш дубхьнайи республикайин онкологияйин диспансер Дагъустандиъ рак уьзур кайи агьалйир сагъ апIру ялгъуз саб идара ву. Мушваъ агьалйир гьаммишан аьхю нубатнахъ дийигъна. Медцентрин кIулин духтир Владимир Брежневдин гафариинди, душваъ вари дармнар ва сагъ апIбан серенжемар пулсуздар ву. Хъа гьякьикьатдиъ аьгьвалат жараб ву. Белки, гьаддиз, ясана ерли духтрариин ихтибарвал алдруган вая жара себебариан инсанар, чпиз вая багахьлуйириз му гъагъи уьзрин диагноз дивиган, уьзур сагъ апIуз кюмек абгури, Урусатдин жюрбежюр шагьрариз гъягъюра.

Узуз макьалайиъ му уьзрин диагноз диву сар табасаран дишагьлийикан ктибтуз ккундузуз.

Пакизат Аьлимирзаева чан жилир Гьяжибегахъди Мягьячгъала шагьриъ яшамиш шули, 21 йис ву. Дурариз мектебдин яшнаъ айи 4 велед а.
Бедендин гьавйир гъагъи шулайивал гьисс дапIну, Пакизат Мягьячгъала шагьриъ поликлиникайиз илтIикIну. Гьадушв’ан думу республикайин онкодиспансериз гьаъру.
Духтир-онколог Мурад Нурдиновди дугъаз онкология адруваликан гъапнийи ва хулаъ гъабхру пучIу лечение гъибикIнийи. «Узуз дугъу гъидикIу дармнари кюмек гъапIундар. Узу гьюкуматдин дару швнуб-саб полик-линикайиъ анализар тувунза. Вари йишвариъ онкология айивал улупурайи. Амма духтир, думу кагъзарихъ хътругъди, чан гафналан улдучIвундайи.

Йиз бедендин аьгьвалат гъагъи шулайивал дябкъну, йиз жилири узу Ростов шагьриз хъади гъушну. Гьадушваъ духтрари онкология айиваликан, думу дебккбан бадали, чарасуз вуди герцептин дармнихъди сатIиди 4 химиотерапия, хъасин операция дапIну ккуниваликан гъапну. Думу вари сагъламвалин серенжемар узуз республикайин онкодиспансериъ пулсзуди дапIну ккунидар вуйи. Амма онкодис-пансериъ герцептин адруваликан ва думу узу масу гъадабгъну ккуниваликан мялум гъапIнийи. 

Аптекйириъ думу дармнин узу йивну ккуни рубдин саб ражарин кьадар 90 агъзур манат вуйи. Ич хулаъ лихурайир ялгъуз сар жилир ву. Дугъан маважибдихъ 5-6 дарман масу гъадагъуз мумкинвал адайчуз. Вушра, буржар дапIну, багахьлуйиринра кюмекниинди шубуб руб 40-50 агъзур манатдиз ва юкьубпибра – 20 агъзур манатдиз масу гъадагъунча. Узу химияйин терапия апIру вахтна, вари му дармнар медсестрайихьна туври гъахьунза. Дугъу узу, яв дарман капельницайиъ растворик кубзунза кIури, сикин апIури гъахьнийи. Хьубпи дармниз пул дибрихъиган, йиз духтир химиотерапевт Сабина Камиловнайиз арайиз дуфнайи аьгьвалатнакан ктибтунза. Дугъу герцептиндин руб хътарди химияйин терапия апIбан мяна адруваликан, амма химияйин терапия апIувал ккебгънуш, думу дебккуз хай даршлуваликан, сагъ апIбан серенжемарикан саб гъидипиш, улихьна гъапIу лечение гьавайиди гъюдубчIвруваликан гъапну. Йиз жилири, дарман масу гъадабгъувал метлеб вуди, буржар апIуз хъюгъну. Химиотерапияйин духтри улупу серенжемар гъахурайи медсестрайи ужузди дарман абгуз шлуваликан гъапунчуз. Ва, дугъриданра, сад-кьюд йигълан дугъу телефондиз зенг дапIну, жара касарин дармнарикан ци-цIибди ктабгъури, узуз саб руб йивуз дарман уч гъапIуваликан гъапнийи.

Ростовдин духтрарин гафариинди, герцептин кайи химиотерапияйин кьяляхъ беден гъагъи шулу, инсан ажагъуру, дугъан кIул илбицуру. Хъа узу му лишнар саб жюрейииндира гьисс апIури гъахьундайза. Аьксина, сагъламвалин му серенжемар кIули гъахбан кьяляхъ, узу хулаз гъягъюйза. Вушра, бедендин сагъ’вал зяиф шулайи. Жилири нубатнан ражари Ростовдин духтрарихьна гъухнийзу. Йиз сагъ’вал ахтармиш апIбан кьяляхъ, духтрар герцептин кайи химияйин терапияйин кьяляхъ уьзур яваш дархьиди, хъанара гьапIуз яркьуди тарабгъуз хъюбгънуш, гьамусра йиз операция дарапIди гъитбан себеб фу гъабхьнуш, мюгьтал духьнайи. Дурарин гафариинди, йиз бедендиъ рак уьзур ачмиш дубхьну амийи, 3-4 герцептинди думу дебккну ккундийи. Духтрари, гьякьлуди думу дарман узуз йивури гъахьнушра, гьерхнийи.

Му аьгьвалатнакан хабар гъабхьи, Брянск шагьриъ айи йиз халайин шуру узуз чахьна гъюбан теклиф гъапIнийи. Душваъ узу я прописка, я пул дарди, анжагъ страховой полисдиинди кьабул гъапIнийи. Брянскдин духтрарин ва ихь республикайин онкодиспансерин духтрарин аьзарлуйирихьна вуйи янашмиш’вал тевуз шулдар. Дурариз узу наънан вушра вижна ктайи. Духтрари гьадмусяаьтди йиз сагъ’валин гъайгъу зигуз хъюгъну. Йиз духтир Дмитрий Зворигин гьадмукьан ужур духтир вуки. Думу Аллагьди уьрхри. Сагъ апIувалин вари серенжемар пулсузди ву, гьадму гьисабнаан герцептин дармнин 18 рубра пулсузди йивуразуз. Дагъустандиъ гъапIу лечение дурари гьисабназ гъадабгъундар. Брянскдиъ операция гъапIнийиз. Саб вазлилан узу хизандиин улукьуз гъафунза. Йиз духтри Дагъустандиъ онкобольницайиъ зиян дапIнайи йишв тазади илдибтIбан теклиф гъапIнийи. Хайлин йигъари илдибтIури адруган, зиянра иццури айир, узу республикайин онкодиспансерин поликлиникайиз илтIикIунза. Амма узу онкобольницайин гьисабнаъ ашра, Мягьячгъалайин агьали вушра, больницайиъ химияйин курс гъубхнушра, поликлиникайиъ узуз, наан операция гъапIнуш, гьадина гъарах, гъапну. Узу гьюкуматдин дару поликлиникайиъ 600 манатдихъ зиян илдибтIунза. Пенсияйикан кIуруш, узу гьамушваъ ВТЭК-диз илтIикIиган, увуз пенсия рубкьурдар, гъапнийи. Хъа Брянскдиъ духтрари пенсияйиз вуйи кагъзар узу чпихьна илтIикIу йигъан гьязур апIуз хъюгъну.

Йиз хизанарин, жилирин, веледарин, дадайин дюъйири, дурарин узухьна вуйи ккунивалин, юкIв убгурайивалин марцци гьиссари уьрхюразу.

Я Аллагь, ихь дишагьлийириз саризра гьамциб уьзур дярябкъри (ишура). Хъа эгер улубкьиш, яна иццру гъахьиш, духтрарин чпихьна вуйи вижнасуз янашмиш’вал гьисс гъапIиш, фициб-вушра мумкинвал дабгну, Урусатдин шагьрариз гъягъбан теклиф апIураза.

Сабсана дарпиди гъитуз шуладарзухьан. Узуз ихь Мягьячгъалайин жума мистан «Инсан» кIуру рягьимлувалин фонднаан кюмек гъапIунзуз. Узу, кюмек ккун апIури, гьадму фондназ илтIикIнийза. Дурари «Ватан» радиойиан кюмек лазим вуйи инсанарин ччвурар ктухнийи. БицIи вахтналан, йиз телефондиз зенг дапIну, ич хулаз сар рягьимлу кас гъафнийи. Дугъу гъулаз гъягъру рякъюъ «Ватан» радиойиан чаз 37 йисаъ айи 4 веледдин дада гъагъи уьзриан иццура кIури мялумат гъеебхьуваликан гъапну. Думу кас мистаз душну, йиз адрес гъадабгъну. Гьадгъу 100 агъзур манат тувунзуз. Думу кас фуж-вуш, фуну миллетдин вакил вуш, аьгъдарзуз. Узуз айи мялуматариинди, гьадму йигъан дугъу чахьна 18 касдин документар гъадагъну, дурариз гьаруриз кюмек вуди 100 агъзур манат тувну. «Табасарандин нурар» газатдин машариан дугъаз, Арчугъ гъул’ан вуйи Несрединдиз, лак халкьдин вакил Батыриз ва узуз кюмек гъапIу гьарсар йиз ватанагьлийиз кIваантIан чухсагъул пуз ккундузуз», – аьлава гъапIнийи Пакизатди.

Узу дугъан уьмрин дюшюшариин, духтрарин вижнасузвалиин мюгьтал гъахьнийза. Увуз, Пакизат, Аллагьди сагъ’вал ва яв веледарин гъвалахъ ярхи бахтлу уьмур туври. Хъа инсандин сагъ’валихьна вижнасуз вуйи, ягьсуз маш гъяйи духтрар сар касдизра алалахьри.

Духтирвалин пишекар-валихъ юкIв хъайивал кIваантIан гьисс дарапIди, думу пишекарвал гъадабгъу касдикан бажагьат ужур духтир хьиди. Аьхюбсиб дюшюшариъ гъи му кесп чпин веледариз абйир-бабари ктабгъура. Духтирвалин асас вазифа фтиъ аш хабаркьана адру бязи жигьилари думу пишекарвал гъадабгъура. Гьаддиз ухьуз инсандин сагъвалихьна вижнасуз духтрар кми-кмиди раст шула хьуз.

Гьюрматлу ватанагьлийир!
Гьаму жюрейин, ясана жараси учву духтрарин вижнасузвалин шагьидар гъахьнуш, ихь газатдиз бикIай. Хъа му макьалайин гьякьнаан учу РД-йин Минздравдиз кагъаз гьязур апIурча ва ихь Пакизатдин сагъвалин аьгьвалат фици гъябгъюраш, гюзчиваликк гъитурча.