Табасаран ва Хив районариъ ЦIурутIларин Аскероварин хизан таниш дару касар лап тек-биртIан адаршул. Улихьна йигъари «Табасарандин нурар» газатдин редакцияйиз гьадму хизандин вакил, Сядитдин халуйин бай, педагогвалин илмарин кандидат, илимдин 45-тIан артухъ зегьметарин автор, ДГПУ-йин математикайин кафедрайин доцент Алавутдин Аскеров (шиклиъ) хялижв гъахьну.
Алавутдин Сядитдинович Аскеров 1985-пи йисан ДГПИ-йин математикайин факультет ккудубкIбан кьяляхъ, чан багъри гъулаъ мялимди, хъасин заваучди, директорди лихури гъахьну. Ляхнихьан ярхла дархьиди, дугъу Москвайиъ аспирантурара ккудубкIну. ЦIиб вахтналан (1991-пи йисан) думу ДГПИ-йин математикайин дарсар кивбан методикайин ва теорияйин кафедрайин мялимди кьабул гъапIнийи. Гьаддихъан мина Алавутдин Сядитдинович ДГПУ-йиъ лихура, 2014-пи йисхъан мина – ДГУНХ-диъра (халкьдин мяишатдин университетдиъ), 2017-пи йисхъан мина – ДГИ-йиъра (Дагъустандин Гуманитарный институтдиъ) студентариз аьгъювалар тувра.
Газатдин редакцияйиъ Алавутдин Аскеровдихъди ДГИ-йин ляхникан, душваъ туврайи аьгъюваларикан гъубху сюгьбат исихъ чап апIурача.
– Алавутдин Сядитдинович, уву студентариз аьгъювалар туври гизаф йисар вуяв, хъа ДГИ тазади ачмиш дапIнайи вузарикан саб ву. Душваъ фицдар пишекрар гьязур апIура?
– Дагъустандин гуманитарный институт улихьди ади гъабхьи Теологияйин ва вари халкьарин арайиъ айи аьлакьйирин институтдин (итимо) бинайиин тешкил дапIна. Институтдиз анжагъ теологияйиан аккреди-тациятIан адайи, ва студентарин кьадарра лап цIиб дубхьнайи. Гьаддиз учу, ДГПУ-йиъ лихурайи сакьюдар мялимари, таза институтдиз журналистикайиан, лингвистикайиан, экономикайиан, бизнес-информатикайиан аккредитация гъадабгъуз кюмек апIбан метлеб ади, кьюб-шубуб вазлин арайиъ гъизгъин ляхин гъубхнийча ва метлеб кIулиз адабгънийча. Гьамусяаьт узу ДГИ-йиъ экономикайин ва мялуматарин технологияйин кафедрайин заведующийди лихураза.
Дагъустандин гуманитарный институтдин улихь дийибгънайи асас месэла – лингвистикайин, журналистикайин, ислам диндин теологияйин, экономикайин, бизнес-информатикайин заан аьгъювалар, заан дережайин рюгьнан ва эдебнан культура айи пишекрар гьязур апIувал ву. ДГИ-йиъ аьгъювалар гъадагъну, институт ккудубкIу пишекрар жямяаьтлугъ уьмрин жюрбежюр цирклариъ лихура: гьюкмин органариъ, вари халкьарин ва диндин тешкилатариъ, финансарихъди аьла-кьалу компанйириъ, образованиейин цирклиъ, СМИ-йин дакьатариъ ва гьацдар жара йишвариъ.
ДГИ-йиъ Гуманитарныйна педагогвалин колледждин бинайиинди кьялан образование-йин пишекрар гьязур апIуру, колледж ккудубкIдарихьан, институтдиъ кьюбпи курсназ кьабул дапIну, урхувал давам апIуз шулу. Душваъ гьацира пишекарвалин вари цирклариъ манзилнаъди интернетдин кюмекниинди аьгъювалар тувбан ляхинра кIули гъабхура.
– Жара институтариъсдар аьгъювалар тувбалан савайи, ДГИ-йиъ сарун фицдар тафавутлувалар а?
– ДГИ-йи республикайин, Кафари Кавказдин, харижи уьлкйирин вузарихъди ужудар аьлакьйир уьрхюра. Институтдиъ туврайи аьхюну пай аьгъювалар светский образование туврайи вузариъсдар ву. Тафавутлувал гьаддиъ аки, ДГИ-йиъ, жара вузариъси дарди, светский ва диндин образование сатIиди тувра, ислам диндин тIалабариз лигну, коррупцияйиз (руш’ватар тувувализ ва гъадабгъувализ) аьксивал улупури, студентарин рюгьнанна эдеблувалин тербияйиз артухъди фикир тувра. Мушваъ киврайи бязи дарсар – дюн’яйин уьлкйириъ хъаърайи динарин жюрйир, Кьур’андин дарсар, диндин къайдйир, инсандин рюгьнанна эдеблувалин артмиш’вал, исламдин къанун, пайгъамбрарин уьмрикан, ислам диндин тарих ва гь. ж. – Казандин университетдиъ, Пятигорскдин лингвистикайин университетдиъ ва Санкт-Петербургдин университетдиътIан киврадар. Институт ккудубкIдариз гьюкуматдин чешнейин диплом тувра. Ич институтдиъ гьязур гъапIу бухгалтерар, пишекрар, фунуб раккин тIапIрушра, душваъ бисмиллягьи рягьмани рягьим дупну, учIвру, ризкь хилиз гъадабгъиган, дурари кьулгьу урхуру, вахтниинди чпин гъудгнар апIуру, дурариз Аллагьдихьан гучIуру. Гьаму жюрейин вузар ихь уьлкейиъ цIибтIан адар. Гьаддиз ухьу дурарикан артухъси мялуматар тувну ккунду.
Хусуси предпринимателвалихъ хъайи инсанар, ужудар пишекрар ккун апIури, кми-кмиди ДГИ-йиз илтIикIури шулу.
– Алавутдин Сядитдинович, чухсагъул, учвуз ва таза вуздиз ляхниъ заан хъуркьувалар ишри.
