9-11-пи декабриъ Мягьячгъалайиъ махлукьатлу хабрарин дакьатарин «Цифрайин цIийи деврин шартIариъ регионарин СМИ: артмиш’валин рякъяр» ччвур тувнайи форум кIули гъубшнийи. Душваъ республикайин ва федеральный СМИ-йин 100-тIан артухъ вакилар, блогерар ва журналиствалин рякъюъ сабпи ликар алдагъурайи жигьилар иштирак гъахьнийи.

 

Форумдиъ республикайин Глава Сергей Меликовди, ктабхъурайи йисандин ляхнин натижйир йивури, журналистарин суалариз жавабар тувнийи.
«Ихь регион тарихдианмина культурайин ва образованиейин центр вуди гъабхьну. Гъи республикайиъ гизаф миллетарикан ибарат вуйи журналистарин аьхю дестейи мянфяаьтлуди зегьмет зигура: 14 чIалниинди газатар ва журналар чапдиан удучIвура, махлукьатлу хабрарин 250-тIан артухъ дакьатар тасдикь дапIна, шубуб аьхю телерадиокомпан-йир гьяракатнаъ а, чап апIбан 89 СМИ регистрация дапIна. Ухьу ватанагьлийирин ва гьюкмарин арайиъ аьлакьа дебккуз кюмек дапIну ккунду», – къайд гъапIну Сергей Меликовди.

Дугъу, Дагъустандиъ яшайишдинна экономикайин гьял ужувлахъинди дигиш хьпан бадали, уьмриз кечирмиш апIурайи программйир юкьуб йишваз пай дапIну, дурар чарасуз гьял дапIну ккуниваликан гъапнийи: сабпиб – агьалйир марцци штухъди тямин апIувал, кьюбпиб – убгрубдинна энергетикайин цирклиъ гьял дапIну адру месэлйир, шубубпиб – ЖКХ-йин гъурулушдиъ арайиз дуфнайи гьял, юкьубпибра – рякъюн инфраструктура къайдайиз хувал. «Гьаму месэлйир ухьу сабдихъди саб гьял апIури, натижа уларикк рябкъюз хъюбгъиган, Дагъустандиъ яшайишдинна экономикайин къайдалу артмиш’валин заминвалра хьибди. Федеральный центри республикайиз аьхю кюмек туврайивали багахь йисари агьалйирин уьмрин дережа за апIуз шлувалиин инанмиш хьуз гъитра», – гъапну Главайи.

Журналистари форумдиъ республикайин гележег тяйин апIбахъди аьлакьалу хайлин суалар гъитIирккнийи ва респуб-ликайин кIулиъ айири дурариз кьатI’и жавабар тувнийи.

Сергей Меликовди учв гьарган журналистарихъди ляхин апIуз гьязур вуйиб улупнийи, анжагъ хабрарин дакьатари туврайи мялуматар гьякьлудар, жямяаьтлугъдиз зарар тутруврудар духьну ккунду, гъапнийи дугъу.

Форумдиз урусатдин мялуматарин агентствйирин, газатарин улихь-кIулихь хьайидар, Урусатдин журналистарин Союздин секретарар, СКФО-йин субъектарин вакилар, республикайин газатар-журналарин кIулин редакторар ва хайлин жарадар уч духьнайи.

ТАСС-дин гендиректорин сарпи заместитель Михаил Калмыковди къайд гъапIганси, аьхиримжи 20 йисан Дагъустанди чан артмиш’валиъ аьхю рякъ ккадапIну. «Ичв хъуркьувалариин учу гизаф шад вуча. Учу кми-кмиди гъюри шлу му хал йислан-йисаз гюрчегуб, рягьятиб ва гъулай шулайивали, хъа ихь гюрюшарин улхбар ужувлан хабрарикан вуйивали ухьу артухътIан-артухъ сатIи апIура. Умудлу вуза, мицдар серенжемари ухьуз, неинки сар-сарин пишекарвалин тажрубайихъди таниш хьуз, хъа гьацира кIваз тясир апIурайи месэлйир арайиз адагъуз мумкинвалар тувди», – гъапнийи Калмыковди.
Медиафорумдин дахилнаъди жюрбежюр мастер-классар кIули гъушнийи.

«Интерфакс» мялуматарин агентствойин генеральный директорин заместитель Михаил Кетько модератор вуди, цифрайин цIийи деврин шартIариъ махлукьатлу хабрарин аьдати дакьатарин гележегдикан гъулхнийи. Чап апIбан дакьатарин тиражар лап цIиб духьнайивалин, дурариз ляхниъ алахьурайи читинваларин, газатар-журналар урхрударин аудитория яркьу апIбан ва жара месэлйир гъитIирккнийи.

«Российская газетайин» кIулин редакторин сарпи заместитель Михаил Чканиковди газатарин тиражар цIиб духьнайивалин себебар дурар урхрударихьна рукьбан ляхниъ гъузнайи нукьсанваларихъди ва газатдиз туврайи вари мялуматар газатарин сайтариъ электрондин жюрейиъ улихь ккимиди ирчрайивалихъди аьлакьалу гъапIнийи.

ТАСС-дин кIулин редакторин сарпи заместитель Лана Самаринайи чан удучIвну улхбаъ медийный цIийи шартIариъ махлукьатлу хабрарин милли дакьатарин ляхниз асас фикир тувнийи. Дугъу къайд гъапIганси, иллагьки Дагъустандиъ, милли чIалариинди чапдиан удучIвурайи махлукьатлу хабрарин дакьатари, неинки агьалйирихьна мялуматар рукьбан, хъа гьацира культурайинна аьгъювалар тарагъбан роль гъабхура.

Къайд апIуб лазим вуки, аьхиримжи 20 йисандин арайиъ, интернет жанлуди уьмрин вари цирклариъ убчIвбахъди сабси, диди, гъулайваларси, тасдикь дубхьнайи уьмрин бязи цирклариз гъулайсузваларра арайиз гъахну.

Мялуматарин мяднар йигълан-йигъаз артухъ ва яркьу шули, душваъ ирчрайи хабрарин гьякьлувал гюзчиваликк гъибтуз даршули, гъи ухьу фунуб мялуматниин биналамиш шулуш, авара шлу гьялнахъна дуфнахьа.

Мидланра савайи, пишекарвалин тялукь образованиера адарди, шли-вушра чаз ккунниганси фу-вушра бикIури, интернетдин мяднариъ ипри, жямяаьтлугъдихьна кучIлин мялуматар рукьбан дюшюшар гизаф шула. Хъа варитIан асасуб – думу мялуматар агьалйирихьна пулсузди рукьура.
Гьаму аьгьвалатнаъ гьюкуматдин гюзчиваликк ккайи, чпин машариъ гьарсаб мялумат цIалцIам дапIну, тялукь гъуллугъарин ва идарйирин далилар хъади туврайи республикайин газатар-журналарин кьисмат гъагъи гьялназ дуфна, фицики гьар ражари подпискайин вахт багахь гъабхьиган, му месэла дурарин улихь учIруди дийибгъура. Рябкъюри-рябкъюри интернетдин шаксуз ва пулсуз мялуматари дурарин йишв бисура. Гьаму гьякьикьатди багъри чIалариинди чапдиан удучIвурайи, дурар уьрхбак чпин лайикьлу пай киврайи милли газатар ва журналар ухьуз лазим вуш-дарш, нубатнан ражну ухькан фикир апIуб тIалаб апIура.