Дербент райондин Рубас гъулан кьялан мектебдин мялимарин ва урхурайидарин коллективдиъ ккергъбан классариз дарсар киврайи мялим Зарема ТIагьировайикан зегьмет зигуз ккуни, чан пишейиин юкIв али касдиканси улхури шулу. Дициб гьюрмат дугъу намуслу ва марцци зегьмет зигбиинди гъазанмиш гъапIну.

 

Зарема ТIагьировайин, мектебдиъ баяр-шубар тербияламиш апIури ва дурариз аьгъювалар туври, 33 йискьан ву. Узухъди вуйи сюгьбатнаъ дугъу чан ляхнин хъуркьуваларин сир ачмиш гъапIнийи.

– Узуз мялимвалин пише гьаммишан ккуниб вуйиз. БицIи вахтнахъан мина, мялимвал апIурза кIури, аьхю кьаст гъапIнийза. Мициб гьюрмат, мялимвалин ад гъазанмиш апIуз мумкинвал тувбаз узу гьаммишан йиз адашдиз ва дадайиз икрам апIурза. Хизандиъ йирхьур чве ва хьур чи айча. Дурарикан варитIан аьхюнур узу вуза. Хъа хизандиъ гизаф бицIидар айивализ дилигди, ич адашдина дадайи вари баяр-шубариз урхуз мумкинвал тувну.

Бургьанкент гъулан кьялан мектеб ккудубкIну, узу Дербент шагьриъ педучилищейик урхуз кучIвунза. Рубас гъулан агьалийиз швушвди кьисмат духьну, йиз мялимвалин зегьметнан рякъ 1988-пи йисхъан мина ерли мектебдиъ ккебгъунза.
Гьеле Советарин гьюкмин эввелиъ В.И. Ленинди гъибикIнийи: «Ухьу мялимдин ад гьаци зади дюбхну ккундуки, гьамусдизкьан думу зат дархьиганси, буржуазияйин жямяаьтлугъдиз хас даруганси». Гьаддиз халкьдин образованиейин гъурулушдин реформайиъ аьхю йишв мялимар гьязур апIувалин ляхин заан дережайиз хували, тербиячйириз гъийин девриз хас вуйи аьгъювалар тувували дибисну ккунду.
Дидланра савайи, мялимди жямяаьтлугъдин арайиъ бисурайи йишв чакан мялимдиканра асиллу ву, фицики мялимдиз кьимат, дугъан эдеблувалин ва культурайи артмиш’вализ, табшурмиш дапIнайи ляхнихьна янашмиш хьувалин жавабдарвализ лигну, тувру.
Мялимдин образованиейин дережа гьаммишан заануб вуди ккунду. Думу чаз табшурмиш дапIнайи важиблу ляхин тамам апIбахьна ужуди гьязурра духьну ккунду. Жигьил наслиз аьгъювалар ва тербия тувбахъди аьлакьалу вуйи читин месэлйир гьял апIувал мялимдикан, дугъан пишекарвалин устадваликан, айтIан культурайикан ва дерин аьгъюваларикан асиллу шулу.
Мисалназ, йиз ляхнин ужудар натижйирин себеб, сабпи нубатнаъ, узу Дербент шагьрин педагогвалин училищейиъ гъурхувалихъди ва ужудар аьгъювалар гъадагъувалихъди аьлакьалу ву. Дидланра савайи, узу гьарсаб дареназ хусуси план гьязур дапIнайи, урхурайидариз киврайи дарснаан дерин аьгъювалар туври шулза.

– Гъи, коронавирусдин уьзрихъди аьлакьалу вуди, мектебариъ манзилнаъди дарсар кивай кIура. Гьаму ляхин фици рябкъюравуз, бицIидариз дидкан манигъ’вал айин?

– Инсандиз сабпи ражну сагъ’вал герек ву, хъасин – имбу ляхнар. Баяр-шубариз манзилнаъди дарсар кивували, гьелбетда, дурариз аьгъювалар гъадагъуз манигъ’вал апIиди. Гъубшу йисан ухьу саб ва кьюб гьяфтайиъ манзилнаъди дарсар кивиган, сасдар бицIидарин гъиллигънаъ, бикIбан ва урхбан дарсариъ дигиш’валар гъахьну, гьаддиз баяр-шубар гьаммишан гюзчиваликк гъитну ккунду. Дербент шагьриъ хайлин мектебар саб гьяфтайин арайиъ манзилнаъди лихиди кIури, гьамусяаьтра хабрар а. Мициб саягъниинди гъурху дарсари думукьан ужудар натижйир тувур дупну, умуд кивидархьа. Гьаз гъапиш, мисалназ, саб хизандиан мектебдиъ шубур-юкьур бицIир урхурайидар а, амма гьарурин хулаъ айиб саб компьютер ву, ва думу бицIидари дарсар фици аьгъю апIуруш, фикир дапIну ккунду. Му гизаф читин месэла ву.

– Зарема Аьбдулхаликьовна, гъийин ихь уьлкейин аьгьвалат фици рябкъюравуз?

– Гъийин аьгьвалат фукьан вушра читинуб дубхьна. Коронавирусдин тIягъвни инсанарин гележег ккабалгбан ляхнариз гизаф манигъ’вал апIура. Хайлин ихь ватандашар жвуван кюлфетарихъ мягьрум шула… Му кьюд йисандин арайиъ фукьан вушра инсанар кечмиш гъахьну, шлин – жилир, шлин – хпир, бай, риш, варис-мирас. Мектебариъ ва заан урхбан идарйириъ урхурайидариз аьгъювалар гъадагъбаъра гизаф читинвалар алахьура. Ухьу варидари, му ляхнар гьисабназ гъадагъну, духтрарин тIалабар тамам дапIну ккунду. Уьзриз аькси рубар йивну ккунду. Гьамусяаьт кетIерццнайидарин кьадар хъана артухъ шула кIури, хабрар а. Варидариз Аллагь кюмек ишри, му уьзур ихь уьмриан терг ибшри.