23-пи августдиъ Мягьячгъалайиъ образованиейин цирклиъ лихурайидарин августдин аьдати совещание кIули гъубшну. Душваъ РД-йин Правительствойин председатель Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовдира иштирак’вал гъапIну.

 

Совещаниейиъ ккудубшу урхбан йисан натижйирикан ва цIийи йисахьна гьязурлугваликан, «Образование» милли проект уьмриз кечирмиш апIбакан гъулхну.

Серенжем ачмиш апIури, премьер-министри къайд гъапIганси, цци августдин совещание ва илимдинна образованиейин цирклариан РД-йин Главайин багахь хьайи Советдин заседание сатIиди гъабхура. Дугъу гьацира Дагъустандин Главайи 2022-пи йис ихь республикайиъ Образованиейин йис вуди мялум дапIнайиб кIваин гъапIну.

«Планламиш дапIнайи вари серенжемар Образованиейин йисан уьмриз кечирмиш апIувал – образованиейин ери за апIбаъ лап улихьна гъягъювал ва региондин артмиш’вализ важиблу дакьат ву. Образованиейин цирклиъ ихь метлебар дигиш духьнадар: варидиз сабсдар яркьу ихтиярар, урхбан программйирихьна заан тIалаблувал ва бажаранвал, заан удукьувал айидариз гъулай шартIар яратмиш апIувал», – гъапну Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовди.

 

Гьацира дугъу цIийи урхбан йисан образованиейин цирклиъ шулайи дигиш’валариз дикъат фикир тувуб тIалаб гъапIну.

 

 

Дурарикан асасуб вуди ватандаш’валин ва ватанпересвалин тербияйин ляхин артмиш апIувал жаради къайд гъапIну. Гьаму терефнаъ ДИРО-йин аьтрафариин 300 йишв ади «Юнармияйин» Региондин хал ачмиш ва 240 йишв ади «Авангард» кIуру жигьилариз дявдинна ватанпересвалин тербия тувру центр тикмиш апIбанди ву.Сабсана важиблу месэла вуди премьер-министри гъулан йишвар ва бицIи шагьрар мялимарихъди тямин апIувал ва «Земский учитель» программа уьмрин гьяятдтз хувал улупну. 2022-пи йисан му проектдин дахилнаъди 93 мялимдиз саб миллион манатдин кьадарнаъди эвез апIру пул тувиди.

Мидланра савайи, «Цифровая образовательная среда» проект уьмриз кечирмиш апIури, 10 шагьриъ 102 мектеб гьамусдин деврин компьютерарихъди тямин гъапIну. 2022-пи йисан уьмуми образованиейин 145 тешкилатдиъ заан технологйирин алатар дивбанди ву.

Гьацира цIийи урхбан йисан республикайиъ «Точка роста» кIуру образованиейин 171 центр ва Каспийскдин 13-пи нумрайин мектебдиъ «Кванториум»  бицIидарин технопарк ачмиш апIиди.

Образованиейин дараматар тикмиш апIбакан улхури, Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовди къайд гъапIганси, гьаму йисан федеральный центрин кюмекниинди республикайиъ образованиейин тешкилатар тикмиш апIбан аьхю ляхин кIули гъябгъюра. Гьаци, гьамусяаьт 40 093 йишв ади 103 мектеб ва 8088 йишв ади бицIидарин 56 багъ тикмиш апIура. Дурарикан  77 гьаму йисан ишлетмиш’вализ тувбанди ву. Гьацира 191 мектебдиъ рас апIбан ляхнар духна.

 

Чан улхбан аьхириъ Правительствойин председатели дагъустандин мялимарин жямяаьтлугъдиз, чпи апIурайи баркаллу ляхниз дилигну, чухсагъул мялум гъапIну. 

РД-йин образованиейин ва илимдин министр Ягь’я Бучаевди, образованиейин гъуллугъчйир улубкьурайи урхбан цIийи йисахъди мубарак дапIну, му аьдати совещание дурарихьан чпин фикрар ачухъ апIуз шлу, гележегдиз вуйи планарикан ктибтру ва гъапIу ляхнин натижйир йивру пишекарвалин майдан ву кIури, къайд гъапIну ва 2022-2023-пи йисари республикайиъ образованиейин гъурулуш артмиш хьпан асас терефарикан ктибтну.

Образованиейин цирклин арт-миш’валин серенжемариз 2021-пи йисан – 54,3 млрд манат, хъа 2022-пи йисан 66,2 млрд манат жара дапIна. Думу кьадар дакьатарикан «Образование» ва «Демография» нацпроектариз 11 млрд манат харж апIиди. 

Урусатдин мярифатнан министерствойи тартиб дапIну,  мектебдин предметариан сабвуйи рабочий программйир гьязур дапIна ва дурар https://edsoo.ru. уьмуми образованиейин саб вуйи порталиъ тувна. Гьаци вуйиган, гьамусдихъантина мялимариз, дурар тартиб апIури, вахт харж апIуб алабхъидар ва рабочий программйир вари уьлкейиъ сабсдар хьиди.

ГИА-йин натижйирикан улхури, министри къайд гъапIганси, аьхиримжи йисари бязи предметариан гъазанмиш дапIнайи заан натижйир рякъюра. 

Ягь’я Бучаевди чан докладдиъ  аьлава образованиейин месэлара гъитIибккнийи. Дугъу муниципалитетарин главйириз, образованиейин управленйирин кIулиъ айидариз 5 йис’ан 18 йисаз вуйи баяр-шубар аьлава образованиейин программйириина маракьламиш апIбахьна, бицIидарна живанар туризмдин муниципальный центрарин инфраструктура артмиш апIбахьна, гьарсаб мектебдиъ театральный кружокар, спортдин клубар яратмиш апIбахьна ва гьацира «Мектебдиъ футбол» кIуру проект тIапIувал тямин апIбахьна дих гъапIну.

Чан улхбаъ министри, ватанпервервалин тербияйин серенжемар гьар йигъан гъахувализ лигну, мялимариз чухсагъул гъапIнийи. Дугъу къайд гъапIганси, «Донбассдиз китабар» гуманитарный акцияйин дахилнаъди, ихь республикайи Донбассдиз бицIидарин художественный литературайин 8 агъзур китаб хътаъну.Хьадан сагъламвалин кампанияйин натижйир йивури, министри 2022-пи йисан республикайиъ 30 700 бицIидари рягьятвал гъадабгъру 122 сагъламвалин тешкилатар гьяракатнаъ айиваликан хабар тувнийи.

Гьацира дугъу республикайиъ 6-11-пи классариъ урхурайидари улихь ккимиди гъюзимбу пише ктабгъбан «Гележегдиз билет» ччвур тувнайи проект уьмриз кечирмиш апIурайиваликан гъапну. Му серенжемариъ 2022-пи йисандин сабпи гьацIаъ 29 агъзурилан зиина баяр-шубари иштирак’вал гъапIну.

 

Региондиъ «Жигьил пишекар» кIуру федеральный проектарра хъуркьувалиинди кIули гъабхура. 2024-пи йисаз республикайиъ вари халкьарин стандартарихъди ттархьну гъюру 41 устахана ачмиш апIуз федеральный бюджетдиан 200 миллион манат жара апIбанди ву. 

Мидланра савайи, «Про-фессионалитет» федеральный проектдин дахилнаъди 2022-пи йисан «Гъулан мяишат» кIуру образованиейинна гьясиллувалин кластер тешкил дапIна. Душваъ гъулан мяишатдин ва экономикайин циркларин пишекрар гьязур апIру образованиейин вари тешкилатари иштирак’вал апIура.

Ягь’я Бучаевди мялимдин пишейин ад за апIувал асас месэлйирикан вуйибра кIваин гъапIну. Дугъу къайд гъапIганси, къанунчивалин дережайиъди «образовательная услуга» кIуру гафар мялимдин ляхнихьан ярхла, бюрократияйин гъагъ кам дапIну, мялимди чан вазифйир тамам кьадарнаъди кIули гъахбан бадали чарасузтIан лазим дару документацияйин сиягь дюзмиш дапIна.Улубкьурайи урхбан йисан уьлкейиъ образованиейин гъурулуш артмиш апIбакан Урусатдин мярифатнан министерствойин бицIидарин ихтиярар уьрхбан цирклин департаментдин директор Юлия Сачкойи ктибтну.

 

ДИРО-йин ректор Гульнара Аьгьмедовайи 2030-пи йисаз региондин образованиейин гъурулушдиъ кадрйирин мянфяаьтлу политика гъабхбан темайиан доклад гъурхну.

 

Республикайин образованиейин тешкилатарин кIулиъ айидар гъуллугънаъ дерккруган, саб вуйи уьлчмйир ишлетмиш апIбан бадали, РД-йин образованиейин ва илимдин министерствойи образованиейин цирклиъ кадрйирин политикайин саб вуйи йикьрар тартиб дапIна.

 

Мидланра савайи, идара апIру кадрйирин резерв яратмиш апIбан бадали, 2022-пи йисан сентябрин вазлиъ «Образованиейин цирклиъ улихьди гъягъюрайидариз» республикайин проект уьмриз кечирмиш апIбанди ву. Диди вузар ккудукIнайидариз, аьдати мялимариз ва кьялан дережайин пишекрариз чпин удукьувалар ачухъ апIуз мумкинвал тувиди, хъа финалистари образованиейин ужударстар тешкилатариъ тажруба гъадабгъиди.

 

Къайд апIуб лазим вуки, 2022-пи йисан 1-пи сентябрихъан дагъустандин мектебариъ «Важиблубдикан улхуб» ччвур тувнайи дарсарин кьяляхъ гъабхру аьхю проект ляхник кипра. Дидин асас темйир ватанпервервал, ватандаш’валин тербия, тарихдиан аьгъювалар, намуслувал ва экология хьиди. Гьацира гьар гьяфтайиъ мектебариъ Гьюкуматдин пайдагъ за апIиди ва Урусатдин Федерацияйин Гьюкуматдин гимн тамам апIиди.Абйир-бабарихъди мярифатнан ляхин гъабхувалин важиблувал гьисс апIури, РД-йин образованиейин ва илимдин министерствойин дахилнаъди республикайин абйир-бабарин совет тешкил апIбан ляхинра гъабхура.

 

Августдин совещаниейин аьхириъ 2022-2023-пи урхбан йисан республикайин образованиейин гъурулушдин стратегияйин артмиш’вал тямин апIбаан асас уьлчмйир улупнайи резолюция кьабул гъапIну ва образованиейин гъуллугъчйириз гьюкуматдин ва РД-йин министерствойин пешкешар тувну. Дурарин арайиъ ихь ватанагьлийирра а. Хив райондин Мажвгул гъул’ан вуйи, 47 йисан мялимвал гъапIу Загьирбек Юзбегович Юзбековдиз «Жигьилар ватанпересвалин рюгьнаккди тербияламиш апIбаз лигну» кIуру Амет-Хан Султандин ччвурнахъ вуйи медаль тувну, хъа Дербентдин пишекарвалин педколледждин директор Шарафутдин Сейидовдиз – «Дагъустан Республикайин лайикьлу мялим» гьюрматнан ччвур тувну.

 

Ихь ватанагьлийир му заан пешкешарихъди мубарак апIури, дураризляхниъ хъана заан хъуркьувалар хьуб ккун апIурхьа.

 

Гьаму йисан мялимарин аьдати совещаниейиъ 800-дилан зиина касари иштирак’вал гъапIну.