Гьаму йигъари Мягьячгъала шагьриъ гизаф мертебйирин хуларин 6-пи мертебайин унчIв’ан 2 йисаъ айи бицIир ахъну. Гьамусяаьт думу больницайиъ а.

 

 

Бедбахтвалин дюшюш Акушинскийдин ччвурнахъ хъайи кючейиъ гъабхьиб ву. БицIи риш чан дадайи-хъди багахьлуйирин хулаз хялижвди дуфнайир вуйи.

Му дюшюшдин гьякьнаан полиция-йин гъуллугъчйири ахтармишар гъахура.

Ликри гъягъюз хъюгъну имбу вая каркариинди гъягъюрайи бицIир ягъал йишварилан адрахъуз, лазим дару йишварик ктручIвуз гьапIну ккунду? Сикинсуз бицIир гьаммишан уликк фици уьрхюруш, велед абайи-хъна бабахъ хъпебехъбан, бицIирин уьмриъ хатIалу дюшюшар дархьбан бадали гьапIну ккундуш суалар хьади, ихь газат урхурайи жигьил дадйириз насигьятар ва теклифар тувуб ккун апIури, Санкт-Петербург шагьрин 48-пи нумрайин бицIидарин багъдин психолог Валентина Тихорецкаяйихьна илтIикIнийза.

«Яв улихьди узу чан яш сад йисна ургуб ваз дубхьнайи бицIи Вадимдин дада кьабул гъапIнийза. Дугъу чан бай гьаммишан дивандилан ахърайиваликан, дугъан кIул кми-кмиди журналин столик кубкIрайиваликан, думу дюз йишв’ин ккадаркурайиваликан кIурайи. Ухьу бицIир фукьан уликк уьрхюрушра, дадайи саб манзилназ кIул жара терефназди илбицубси, думу ахъру вая ккадаркну ишуз хъюгъру», –ккебгънийи чан сюгьбат психологди.

Валентина Тихорецкаяйин гафариинди, ликри гъягъюз хъюгърайи бицIир ахъри, алдакури аьдат ву. Хъа думу вахтна, дугъаз зиян дархьбан ва иццру дарапIбан бадали, дада гъвалахъ хъади ккунду.

«Сабпи нубатнаъ хулаз бицIирин улариинди лигай. Фунур вушра бицIирин уларикк хулаъ сифтена-сифте тукран шнурар, ути, йигьгар, кьутйириъ кивнайи кюкйир, курсйир, раккнар, гатйирин ипIруб айи гъаб, улдарин чарчар ккахьру. Дада бицIиртIан гьаммишан саб ликрин улихь хьади ккунду. БицIириз хатIа кайи вари шей’ар думу дурукьруси гьадагъиш, ужу шулу. ИкибаштIан, суткайин 24 сяаьтна сикин дарди ул бицIириин гъибтуз сар дадайихьанра удукьру ляхин дар. Хулан марццишин уьбхюбра, ляхнилан жилир гъяйиз, хураг гьязур апIубра, хизандин ляхнариз лигубра хпирин вазифйирикан шула. Гьаддиз дада хулан ляхнариин машгъул шлу вахтна бицIир, уйинжагъар тувну, тамшир апIру йишвахь дитну ккунду. Дициб йишв жвувхьанра марфкIарикан гьязур апIуз шулу. Гьамус саки вари дад-йири бицIидариз кроватар, тамшир апIру йишвар (манежар), хураг тувру столар масу гъадагъура. Мисалназ, хураг гьивру столиъ итну, бицIирихьна дафар ва кьалмар тувай. Мидланра гъайри, хураг гьязур апIру вахтна, бицIириз учвуз кюмек апIуз теклиф апIинай. БицIирикан кюмек дибрихърубдин вари гъавриъ ахьа. Дугъу хю вари хал вуйибси гъарабгъишра, гучI адар, фицики гьадму ва-хтна велед ичв уларикк кка. БицIирин яш 2-3 йис вуш, дугъахьна йигьгар ва муччврар тувай ва дурар аьхюбдилан бицIибдиина дюзди дивуб ккун апIинай. Мицдар теклифари бицIирин фикирра артмиш хьуз гъитру.

Эгер бицIи вахтнан арайиъ чарасуз вуди гьял дапIну ккуни ляхин аш, думу вахтназ бицIириз фикир артмиш шлу мультфильм кабхьай. Амма мульт-фильм 10 дакьикьатIан давамлуб дубхьну ккундар», – насигьятар тувра Валентина Тихорецкаяйи.

Психологди пишекарвалин таржубайиъ чаз кми-кмиди алахьури шлу, саки ухьура дюрюрхрайи хатIалувалин дюшюшар арайиз адагънийи. Мисалназ, жигьил дадайи вая адашди столихъ деъруган, чпин бицIир хабахъ дисуру. Дурариз хабарра дарди, униъ деънайи бицIири столиин али убцру чайрак вая хурагнак хил кучру.

«Сар бицIирра чаз ипIруб тувайиз ккилигудар. Ухьу гьамусяаьт кьюд йис бегьем дубхьну адру бицIидарикан улхурахьа. Му вахтна фунур бицIирира, чаз гашди айиган, хурагнахьна хил гьачIабккуру. Дугъу хураг убцруб вуйибдикан фикир апIудар. Гьаддиз, бицIир дурургуз, столиин шлубкьан убцруб ваъ, хъа мани хураг дивуз чара апIинай.

БицIириз хатIа гъабхьиган, вари абйир-бабари: «Саб нуфт жара терефназди илдицубси, гьаму ляхин гъабхьну», – кIури шулу. Гъагъи дюшюшар арайиз дяргъбан бадали, сабпи нубатнаъ хатIасузвал дюбхну ккуниваликан кIваинди гъибтай. БицIириз вари маракьлу ву. Ва дугъу, чаз мапIан гъапи ляхин, вая, увуз му лазим дар дупну, гьадабгъу шейъ фу вуш, ахтармиш апIуз вари чарйир ва рякъяр агури, чаз къадагъа дапIнайи йишвариин улучIвиди.

Гьамус туканариъ кухняйин шкафар ижми апIру, столарин мурччвариин иливру алатар, ток диривуз резеткйириъ ивру шей’ар масу тувра. БицIидарин тIубар шкафарин раккнаригъ гъярсну зийнар дархьуз, столин мурччварик кIул кубкIиган, иццру дарапIуз ва токдихьан велед уьрхюз думу алатар масу гъадагъай. Раккнар ва унчIвар гьаммишан ижмиди хъяркьну ккунду. Мидланра гъайри, дармнар, дуланажагъдиъ ишлетмиш апIру химия, уксус, жвилли ва кIакI али алатар, гьибар, тIубланар ва жара шей’ар, гьадму гьисабнаан седфер ва рубар, бицIириз рякъру ва думу рукьру йи-шварихь гъитну ккундар.

Сабсана пуз ккундузуз, медицинайин улупбариинди, бицIидарихъди аьлакьалу хатIалу дюшюшар асас вуди дилихру йигъари шула. Машкврихьна гьязур хьувалин, хяларди гъягъювалин дюшюшари бицIир хатIалувалихъна хуб мумкин ву. Му вахтна абйир-бабари бицIир гьаммишан уларикк гъитну ккунду. БицIириз затра хатIа адру йишваъра хатIасузвал уьбхбан къанунарикан гьархну ккундар», – аьлава гъапIнийи психологди.