Майин 15-пи йигъ ООН-дин Ассамблеяйи кьабул гъапIу резолюцияйиинди, 1994-пи йислан мина вари дюн`яйиъ хизандин Йигъси къайд апIура. Му машквар къайд апIбан себеб – вари дюн`яйин агьалйирин хизанариъ алахьурайи, гьял дапIну ккуни месэлйириз фикир тувувал ву.
Му йигъан вари дюн`яйиъ жюрбежюр форумар, конференцйир, фестивалар кIули гъягъюра, арайиз дуфнайи ва гьял дапIну ккуни месэл-йирикан кIура. Дупну ккундуки, цци му хизандин машкврин юбилейра ву. 25 йисандин арайиъ гизаф месэлйириз фикир жалб апIури, хайлин ужудар дигиш`валарра арайиз гъафну. Му Йигъ тешкил апIру вахтна Урусат Федерация фициб гьялнаъ айиш, ухьуз кIваинди имихьуз. Закур фу шулуш аьгъдарди гьаъри гъахьи йисари ихь гьюкуматдин кIулиъ айидарихьан бицIидариз вуйи пособйиркьан тувуз даршули, дурарин ерина итIру сурсатар жара апIури гъахьнийи. Гьамусяаьт бицIидар айи хизанариз кюмек апIру программа а. БицIир бабкан гъахьиган саб ражари туврайи пулин дакьатарин кьадар цци 17 479 манат дубхьна. Хизандиъ кьюрпи бицIир гъахьиган туврайи «дадавалин капиталин» 453 026 манатди фукьан вушра инсанариз хулар масу гъадагъуз, лазим вуйиси айи хулар бинайиан рас апIуз кюмек гъапIну ва апIура. Гьацира 3-пи бицIир гъахьи хизанариз жилар тувра. Гьюкуматдин терефнаан хизанариз кюмек апIурадар пуз шулдар. Урусатдин жюрбежюр йишвариъ, федералин кюмекси, гьар региондиъ жюрбежюр саягъниинди кюмек апIура.
БицIидарин багъариъ, мектебариъ гизаф бицIидар айи хизанариан вуйи баяр-шубар гьавайиди ипIрубдихъди тямин апIура, пулин дакьатар деетура. Гьацира, хусуси хулар ккергъну, цалар заъну айи вахтна, жигьил хизанариз кюмек апIру программйирихъди ляхин гъабхура.
Хизанарра вари сабсдар шулдар. Убхъру абйир-бабар айи баяр-шубарин, веледари фикир тутруврайи кьаби абйир-бабарин, майиф инсанарин, майиф бицIидар айи хизанарин уьмриъ алахьурайи читин месэлйир гьял апIбан бадали, му хизанар гьар вахтна гьюкуматдин пишекрарин гюзчиваликк кка, ва дурарин уьмур рягьят апIбан бадали, тялукь гъуллугъари хайлин кюмек апIура.
Инсаниятдин артмиш`валин тарих – хизандин артмиш`валин тарих ву. «Ужуб хизан – гужли гьюкуматдин бина ву», кIури шулу. Хизандиъ туврайи тербияйи, аьгъювалари бицIи ватандашар аьхю уьмриз гьязур апIура. Ужудар хизанар гизаф аш, гьюкуматдин гележегра ужуб шулу. Инсандин уьмриъ хизанди уйнамиш апIурайи роль гизаф аьхюб ву. Хизандин айитI сабпи ражари бицIириз уччву гафар ерхьуру, душваъ уьмриъ лазим шлуб дубгъуру, читинвалар ккагъуз аьгъю апIуру. Хизандиъ гьарсар бицIирин хасият арайиз гъюра. Читинвалар айи хизанар алахьурушра, гьарсар артмиш шулайи бицIириз чан хизан варитIан кьиматлу шейъси ва учв уьрхюрайи гъаласи гьибгъру.
Аьхиримжи йисари харижи гьюкуматарин терефнаан ихь гьюкуматдин артмиш`вализ манигъ`вал тувру, аьхир адру санкцйир мялум апIурашра, ужудар хизанариинди адлу вуйи ихь Урусатди гъабхурайи политикайин гъавриъ хьуз хъюгънайидар йигълан-йигъаз артухъ шула. Дюн`яйиъ ад артухъ шулайи гужли гьюкуматди хъана артухъдиси чан хизанарин гьял дапIну ккуни месэлйириз фикир тувуб чарасуз ву. Гьаддиз ихь агьалйириз чпиз айи ихтиярарикан аьгъюди ккунду.
Вари дюн`яйин хизандин Йигъахъ- ди газат урхрудар тебрик апIури, гьарсаб хизандиъ мясляаьт, манишин, сагъламвал хьувал ккун апIурача!