Магьа 2022-пи йисра аьхирихъна дуфна. ЦIийи йисандин машкврар хьайиз цIиб вахттIан имдар. Ухьуз мялум вуйиси, ЦIийи йис къайд апIуз гизаф касар, рангнан цIийир деетру пиротехника масу гъадабгъну, гьязур шулу. Пиротехникайин алатар заан хатIалувал айидар ву. Дурар дюз дарди ишлетмиш апIувалиан, мялум дару касари гьясил гъапIу харжи ерийин алатарилан тина цIийир кахьувалин, инсандин сагъламвализ зарар тувувалин, хъа бязиган инсанар йихувалин дюшюшар арайиз гъюру. Машкврин аьшкь кубчIвнайи бязи касариз хатIасузвалин къайдйирикан гьархру.
ЦIийи йисандин садпи йигъари духтрарихьна гъургу зийнар духьнайи агъзрариинди инсанар илтIикIуру, гизафси улариз, хилариз зарар дубхьну айидар.
Урусатдиъ 2020-пи йис улубкьу йишван гъабхьи дюшюш кIваин апIурхьа. Танзиля Гафеева, ЦIийи йис улубкьбан салютариз лигбан бадали, унчIвихъна гъушну. Саб дакьикьайилан, йирхьубпи мертебайиъ айи квартирайин унчIвин шубуб жарнан шюше дюбгъну, заряд хулан кьялаъ дабхъру. Гьадмусяаьт квартирайик цIа кабхъру. ЦIин ялавнаан вари хал кумру абцIуз хъюбгъру. Хулан эйсийи дирбаш’вал улупну, цIа ктIубшвну. Хизандиз мал-мутмуйин зарар гъабхьнушра, бахтнаанси, инсанарин сагъламвализ хатIа гъабхьундар.
Жара шагьриъ гьамциб дюшюш гъабхьну: ракета кьюбпи мертебайиъ айвандихъинди абхъну ва гьадушвахъ гъутIубкIну. Гъуншйир гьяракатниинди хул’ан утIурччвуру, хъа айвандихъинди ракета абхъу квартира убгуз хъюбгъру. Эйсйир хулаъ ади гъахьундар, дурар багахьлуйирихьна ЦIийи йис къайд апIуз душнайи. Дюшюш дубхьнайи йишв’ина цIа ктIубшвру дестейин гъуллугъчйир дишлади хъуркьну ва цIа ктIубшвну. ЦIа кабхъувалин натижайиъ хуларин вари цалар кIару гъахьну, раккнар, унчIвар гъюргъну – мидин зарар шли дивру? Гьаму жюрейин дюшюшариъ тахсиркар агувал лап читин ву.
Гьаддиз МЧС-дин вакилари теклиф апIура: пиротехника анжагъ туканарин хусуси метлеб айи отделариан гъадабгъуб. Эгер тукандин отделиъ инсанар учIвну чпи масу гъадабгъру къайда тяйин дапIнаш, душваъ консультация тувру кас ади ккунду. Базрариъ, фициб вушра йишвахь масу туврайи алатар гъадагъувал хатIалу ляхин ву. Рангнан цIийир кади тIуркIру сяняаьтар масу гъадагъуз чпин яш 16 йис гъабхьидаризтIан ихтияр адар.
Фейерверкар, петардйир ва пиротехникайин алатар инсанар яшамиш шулайи хуларихьан, бицIидари тамшир апIру, машинар гъягъру ва дерккру йишварихьан ярхлаъ деетну ккунду. Хулан айитI, машинарихъ убгруб хъубзру станцияйин аьтрафариин, газдин турбйир гъягъюрайи йишварихь, рукьан рякъюн багахь пиротехника ишлетмиш апIуз къадагъа дапIна.
Пиротехника ишлетмиш апIуз хъюгъяйиз, инструкция урхуб лазим ву. Эгер, ички дубхъну, пиянвал каш, салютарихьан, цIа кипру алатарихьан ярхлади гъузай.
Пиротехникайин алатарик дурариинди ис алахъну, хилиъ дибисну цIа микипанай. Жилиин дивну, хил гьачIабккну, пилтайик цIа кипай ва ярхла йихьай. Рангнан цIа утIубччвру алатди чан ляхин ккудубкIбан кьяляхъ, 10 дакьикьайиъ дидин багахьна мягъянай. Эгер цIа кипбан кьяляхъ ракета утIубччвундарш, дишла дидин багахьна душну, фу гъабхьнуш аьгъю апIуз гьялак махьанай. Хайлин вахт улдубчIвган, инструкцияйик дибикIнайиси, думу алат хатIасуз апIинай.
Харижи уьлкйириъ салютар масу тувбахъди фициб аьгьвалат аш аьгъяйчвуз? Мисал вуди Германия гъадабгъиш, душваъ фейерверкар ЦIийи йис улубкьайиз сад йигъ ккимиди, 31-пи декабриъ, масу тувуз хъюгъру. Амма салютар деетуз январин садпи йигъан гвачIин улубкьайизтIан ихтияр адар. Исландияйиъ дицдар тамшириз артухъ вахт тувна: 28-пи декабрилан 31-пи декабризкьан ва январин 6-пи йигъан. Норвегияйиъ пиротехника декабрин 27-пи йигълан 31-пи йигъазкьан масу тувуз ихтияр а, хъа ишлетмиш апIуз ЦIийи йис улубкьру йишван сяаьт 6-дилан йишвну сяаьт 2-дизтIан ихтияр адар.
Гьаму йисан ихь республикайин меркездин аьхю майдандиъ завариз машкврин фейерверкар деетбанди дар. Елкйир кьялан майдандиъ ва хъана жара йишварихь дабалгна. ЦIийи йисандин фейтундиъ айи Аяз абайи ва Йифун шуру, шагьрин кючйириъ лицури, агьалйир ва бицIидар ЦIийи йисахъди тебрик апIиди. Дидин гьякьнаан декабрин 13-пи йигъан гъубху совещаниейиъ Мягьячгъалайин мэрин вазифйир тамам апIурайи Ризван Гъазимягьямедовди мялум гъапIну. Думу къарар Урусатди Украинайиъ кIули гъабхурайи хусуси метлеб айи дявдин операцияйихъди аьлакьалу ву.
Пиротехникайин алатар ишлетмиш апIури, кIваинди гъибтай: ичв ва багарихь хьайи инсанарин хатIасузвал уьбхбахъан учву жавабдарвал гъабхурачва.
