Бязи инсанарикан, уж’вал ухди кIваълан гьархру, гъапIу уж’вал аьгъю шулдар, уж’вал дапIну гьюлиъ ип ва гьаму жюрейин жара гафар ерхьури шулу. Ваъ, уж’вал гьархуз шлуб дар. Ухьу жарадариз фукьан гьюрмат ва уж’вал апIури гъахьиш, думу гьадмукьан, илбицурайи чархси, ухьухьна хътабкуру. Гъи, ЦIийи йисан эвелиъ, ичв уьмриъ гъахьи, учвуз гъяркъю ужувлан ляхнар кIваин апIинай. Гъит гьаму ЦIийи йис ужудар хабрари, ужувлан ляхнари ва дюшюшари абцIнайиб ибшри. Хъа йиз макьалайиъ гьякьикьатдиъ гъахьи ужувлан ляхнарикан ва дюшюшарикан сакьюдар мисалар хурза.
Нач ибшричвуз
Саб ражари гъуншдин ху, Марият халайин гьяятдиъ убчIвну, яман хъял кади, саб фтиин вуш алабхьуз ккунди хъебгуз хъюбгъю. Дидин улихь гатдин лап бицIи чирккв, чIарар дазаргну, гучIбаан цалик кабсну, ебхьури-деребхьри язухъ гъюрусдар мявар апIури дийибгънайи. Кьюр живан бай жаргъури дуфну, му дюшюшназ тамаши апIури, арчлихъ дийигъу.
Гьяятдиан гъюрайи сес гъеебхьу Марият хала сифте унчIвгъян гъилигу, хъасин гьялакди гьяятдиз гъафи. Думу, ху утIубккну, баярихьинди илдицу:
– Нач шулданчвуз? – гьерху.
– Фтихьан нач шулу ? Учу фукIара гъапIундарча, – жаваб тувру баяри.
– Ари фукIа дарапIувалихьан учвуз нач дубхьну ккунду, – гъапи дишагьлийи.
Уж’вал ляхнариинди улуп
Ич гъулан гъирагъдихъ эйси хътру йирси гъазма хъа. Думу гьадму саб вахтна, рякъюъди гъюрайи инсанар, тIурфан утIубччвган, мархь, сел убгъруган, дидикк ккучIвуз кIури, тикмиш гъапIуб вуйи.
Сад йисан чвул улубкьнайи йигъари зав сабпну кIару гъабхьи. Думу вахтна, гъулаз хяр’ан гъюри, рякъюъ шубур живан баяр айи. Дурар, мархь кивайиз, гьялакди дуфну, гъазмайиъ жин гъахьи. БицIи вахтналан сел убгъуз хъюгъю. Гьаму вахтна дурариз ярхлаан гъазмайихьинди жаргъурайи бицIи бай рякъюру. Думу гъунши гъул’ан бабахьна улукьуз дуфнайи, 10 йисан яшнаъ айи Мягьсуд вуйи. Думу, бегьемди кьяши духьну, аьхълушнаан даргъну, гукIни духьнайи.
Шубур дустракан варитIан аьхюрсири бицIи бализ аьхъюди айиган, чаз язухъди айиваликан ва дугъхъан дерд зигурайиваликан кIуз хъюгъру. Кьюрпи балира дугъхъан юкIв убгурайиваликан гъапнийи.
Шубурпири саб гафра гъапундайи. Дугъу, чан ккурт илдибтну, гукIниди дийигънайи бицIи балихьна тувру.
Уж’вал гафариинди ваъ, ляхнариинди дапIну ккунду.
Эйси фуж ву?
Гьяжди ва Аьлди мектебдин 5-пи классдиъ урхурайи. Кьюрид дустар мектебдиан гъюрайиган, дурариз ликриз иццру дапIнайи курцIил бихъуру. Баяри думу чпихьди хуру. Дидиз гагь сари, гагь тмунури хъайивалар апIури, ипIруб туври, дидин зийникан дарман ктатури гъахьнийи. КурцIлиин дустари Барбос кIуру лакIам иливуру. КурцIил сагъ гъабхьиган, баярикан гьаруриз кIул’инди дидин эйсивал апIуз ккун гъабхьи. Дурарин арайиъ гьюжат абхъру. Гьар ражари гьюжатар кчIихбарихъна гъюйи.
Сад йигъан тятIиларин вахтна дустар сацIиб аьхю гъабхьи курцIилра хьади хяраз гъягъюру. КурцIил улихьди жабгъурайи. Баярин арайиъ хъана гьюжат абхъу.
– Ху йизуб вуйиз! Сарпирди думу узуз гъябкънийзуз! – гъапи Гьяжди.
– Ваъ, йизуб вуйиз! Узу дидин лик илибтIури ва ипIруб туври гъахьунза, – гъапи Аьлди.
– Йизуб! Йизуб! – чIигъар апIурайи баяри сар-сариз.
Гьаму вахтна саб гьяятдиан аьхю ху утIубчIвну, хъял кади хъебгри, курцIлихьинди гъажабгъу. Гьяжи, жаргъури душну, гьаригъ гъючIву ва Аьлдизра, гьерг кIури, чIигъар гъапIу. Амма Аьлди, маргъ гъадабгъну, курцIлиин алабхьурайи ху хътIубккуз хъюгъю. Му сеснахъди хулан эйси удучIву. Дугъу чан ху дибисну гъабхуз хъюгъю ва курцIил шлинуб вуш гьерху.
– КурцIил йизуб вуйиз, – жаваб туву Аьлди.
Гьяждиан саб сесра удубчIвундар.
Чве ва чи
Больницайиз аварияйикк ккахъу сар риш гъахнийи. Дугъаз чарасуз вуди ифи лазим вуйи. Шуран ифи лап кьитдитIан адру группайинуб вуйи. Больницайиз шуран адашна дада, абана баб ва дугъахъди кьюдюхрарди бабкан гъахьи гъардаш гъафи. Балин ва чу-ччун ифи саб группайин вуйи. Духтри бай чуччун уьмур вахтниинди ифи тувуваликан асиллу шулайивалин гъавриъ тIаъру.
Бали, саб жизбиди фтикан-вуш фикир дапIну, абйир-бабариз баркаллагь, сагъ ишричву дупну, духтрихъди гъягъюру. Духтри, балин ифи адабгъну ккудубкIган, дугъаз 10-20 дакьикьайиъ дахъну гъуз, хъасин гъягъюз ихтияр авуз, гъапи. Бай мюгьтал ва русвагь гъахьнийи. Думу духтрихьинди гъилигу ва: «Фици гъягъюру? Узу чIивиди гъузрайин?» – гьерху.
Яна, ифи тувуз рази гъахьи вахтна бай, чан ифи чуччуз тувну, учв уьмрихъ мягьрум шлувалиин инанмиш духьнайи. Амма чан багъри чи бадали думу чан уьмур тувуз гьязур вуйи.
