1991-пи йисан 28-пи декабрилан ккебгъну РСФСР-ин Верховный Советдин президиумдин къарариз асас вуди, 13-пи январиъ Урусатдин чап апIбарин йигъ къайд апIуру.
Урусатдин чап апIбарин йигъ – газатариъ, типографйириъ ва чапханйириъ лихурайидарин пишекарвалин машквар ву. Гьамусдин девриъ думу машкврин йигъ мялуматар тувру элект-рондин дакьатарин гъуллугъчйиризра тебрик апIуру.
Му машквар къайд апIуз 13-пи январин йигъ хабарсузди ктабгъуб дар – 1703-пи йисан 13-пи январиъ Москвайиъ «Гьюкуматдиъ ва гъунши уьлкйириъ гъахьи дявдин ва жара кIваинди гъитуз лайикь ляхнарикан Москвайин ведомостар» кIуру ччвур тувнайи Урусатдин сабпи газат чапдиан удубчIвнийи. Газат «Уьлкйирин айтIан ва чIатан гьядисйирикан газатар чап апIбан гьякьнаан» Император Петр Сарпирин указдиз асас вуди адабгъуб вуйи. Гьелбетда, сифте йисари газатдин ччвур кми-кмиди гьюдюхюри гъахьну.
1711-пи йисан «Ведомости» газат Петербургдиъ чапдиан удубчIвуз хъюбгънийи. Газатдиъ чап апIру макьалйир, тарихдин китабариан мялум шулайиси дявдин ляхнариз, техникайиз ва гьясиллувализ, артиллерияйин яракьар адагъбаз, гьюлерин флот тикмиш апIбаз бахш апIуйи. Хъа аьхюну пай макьалйир Урусатдин армияйин гьунарарикан, гъалибваларикан шуйи.
Роскомнадзорин 2022-пи йисан январиз вуйи улупбариинди, Урусатдиъ гьисабназ гъадагънайи СМИ-йин сиягьнаъ 150 агъзуртIан артухъ мялуматарин дакьатар а. Гьелбетда, гьадрарин арайиъ 2022-пи йисан чан 90 йисандин юбилей къайд гъапIу ихь багъри «Табасарандин нурар» газатра а.
Гьаму 90 йисан газатди ккадапIу баркаллу рякъкан, газатдин хъуркьуваларик чпин лайикьлу пай киву редакторарикан, мухбирарикан газатдин гъубшу йисандин нумрйириъ хайлин макьалйир тувнийча, гьаддиз дурар текрар апIувалин чарасузвал адар.
Хъа вушра саб ляхникан дарпиди гъитуз шулдар. Гъи милли чIалариинди чапдиан удучIвурайи газатарин аьгьвалат читинуб ву. Подпискайин компания гъябгъюрайи вахтна газатарин гъуллугъчйири фукьан гъизгъинди ляхин апIурашра, подпискайин кьадар улихьна йисариси за апIуз читинди алабхъура. Милли газатарин ад улихьна йисариси зади имдар. Деврин техникайин хъуркьувалари, интернетди, социальный сетари, адлу духьнайи блогерари газатарин метлеблувал, дурарин чарасузвал лап цIиб гъапIну. Газатарин гъуллугъчйирин маважибра кьялан гьисабниинди 20 агъзуриинатIан удубчIвурадар. Къайд апIувал лазим вуки, бабан чIалниинди удубчIвурайи гьарсаб газат – милли чIал уьбхюрайи гьякал ву. Агьалйири багъри газат ул’ан идипну ккундар. Машгьур шаир Расул Гьямзатовдин «Эгер закур йиз чIал дубгруш, узу гъи йикIуз гьязур вуза» гафар ухьуз варидариз аид вуйидар духьну ккунду. Гьарсаб миллетдин чIал – текрар даршлу культурайин, тарихдин, аьдатарин, дуланажагъдин саб пай ву. Гьарсар кас чан бабан чIалниин гьяйран вуди ккунду. Гьаддиз ухьу багъри чIалниинди чапдиан удубчIвурайи газатдин гьюрматра гьаммишан уьбхюри ккунду.
«Дагъустандиъ милли чIалариинди 13 газат чапдиан удучIвурайи. Дурар гьарсаб чпин кIул’инди вуйи юридический тешкилатар вуйи. 2023-пи йисан январин вазлилан ккебгъну, милли чIалариинди чапдиан удучIвурайи газатар саб вуйи холдингдиъ сатIи гъапIну. Му жюрейин гьяракатари гизаф месэлйир гьял апIиди. Газатарин кIулин редакторариз яратмиш апIбан ляхниз артухъ фикир тувуз мумкинвал хьибди. Милли газатар саб холдингдиъ сатIи апIбан метлеб – журналистарин гонорарарин фонд артухъ апIувал, гьаддиинди газатдиъ лихурайидарин маважиб за апIувал ву», – къайд гъапIнийи республикайин мялуматарин ва чап апIбарин Агентствойин кIулиъ айи Аьбдуразакь Жамалудиновди.
Милли газатар «Дагъустан» этномедиахолдингдиз сатIи апIбан ужудар ва харжи терефарикан улхуз ухди ву. Гьеле, айтуйиъ кIурайиганси, «цIийи сиф цалик кими», вахтну натижйир улупиди. Гьаддиз цIийи холдингдин улихь дивнайи месэлйир кIулиз удучIвуб, хъа дина дахил шулайи милли газатариз, газатарин гъуллугъчйириз чпин ляхниъ заан хъуркьувалар ккун апIурахьа.
