Узу гъулаъ 8-пи классдиъ урхурайи вахт вуйи. Лисхъан, гъулан зиихъ хъайи Зилдик тепейин кIулиин деъну, гъулаз лигурайза. Саб дупну, гизаф вахтна уьлчIюкьнайи улар арццганси, ич гъулан аьтрафарин утканвал аннамиш гъапIза. Юкьуб тереф жюрбежюр тавдин чурушну ккапIнайи гъулаз цIийи улариинди, сабпи ражари рябкъюрайиганси, гъилигза. Дедем хифран гьарарин мучIу-чру кIажари яратмиш дапIнайи чардгъар жаради аьгъю шуйи, жихрин, вичун, худун гьарарин дестйир, хутIлариъ инсандин кьамкьлихъди кудучIвнайи картфарин кIару-чру кьянар, гъулан исикк гьатIабццнайи вичун багъ, гагул терефнаъ завуз гьялак дубхьнайи Ушвак таблин аку-чру кIакIар, уршвуз хъуркьнайи чру-гъатху укI айи хярар, са-сабди лизи дифарин иччи мурсларихьди дабалгнайи укIу зав… Яраб, гьамусдиз узуз му утканвал гьяз рябкъюрадайкIан, суал гъафнийиз фикриз, ва дид’ин жвув тяжубра гъахьиза…
Гьар йигъандин гъайгъушнарихьан, хизандин мадар бадали зигурайи жафйирихьан ухьуз, табасаранариз, ухьу фукьан уткан вилаятдиъ яшамиш шулаш, рябкъюрадархьуз. Хъа Табасарандин хялари – гьам туристари, гьам ихь республикайин жара районарин агьалйири – ихь бицIи макандин уччвуваликан ктIарццуз даршули, дид’ин гьяйран духьну шулу. Гьаддиз гъи Табасарандин му гюрчег’вализ лигуз гъюрударин кьадарра йигълан-йигъаз артухъ шула.
Хъа турист гьарган анжагъ уткан йишвариинди алдатмиш апIуз шулдар. Дугъаз дахъуз-гъудужвуз йи-швра ккунду, рягьятвал гъадабгъуз, уьл ипIуз ужудар шартIарра лазим ву. Бахтнаанси, гъи ихь кьюбиб районариъ му терефнаан хайлин ляхин гъабхура, иллагьки Табасаран райондиъ. Магьа гъубшу султ йигъан душваъ туризмдин цирклиъ аьхю эгьемият айи гьядиса гъабхьну – чаъ ресторан ва гостиница сатIи дапIнайи шубуб мертебайин аьхю дарамат ачмиш гъапIну. Хянгъярин рибчрарин гъаншариъ тикмиш гъапIу дараматдиз ччвурра тялукьуб тувна – «Табасарандин дамагъ». Туриствалин объект тикмиш гъапIур ихь ватанагьли, Казахстандиъ яшамиш шулайи ва аьхиримжи йисари багъри райондиъ туризмдин цирклиъ хайлин ужувлан дигиш’валар арайиз гъюз кюмек апIурайи Гьяжибег Аьлибегов ву. Рягьятвал гъадабгъуз йицIуб дахъру номерар, официальный серенжемар кIули гъахуз аьхю конференц-зал, табасаранарин ва дагъустандин имбу халкьарин хурагар дадмиш апIуз ресторан, табиаьтдиз ва Рибчрариз тамаши апIуз ачмиш вуйи гъваъ, деврин лифт – комплексдиъ вари шартIар дюзмиш дапIна.
Шадвалин мяракайиз хайлин хялар уч духьнайи – республикайин туризмдин ва халкьдин сяняаьтарин, культурайин, экономикайин ва аьтрафарин артмиш’валин, милли политикайин ва динарин ляхнариз лигру министерствйирин, предпринимательствойин ва инвестицйирин агентствойин, Табасаран халкьдин агьли касарин советдин вакилар, районарин ва шагьрарин делегацйир, Халкьдин Собраниейин депутатар, Казахстандиан аьхю делегация, туристар.
Райондин кIулиъ айи Мягьямед Къурбановди, шадвалин мярака ачмиш апIури, Гьяжибег Аьлибеговди турист-валин комплекс тикмиш апIуз 170 миллионтIан артухъ дакьатар харж гъапIуваликан хабар тувнийи ва райондиъ туризмдин инфраструктура яратмиш апIбаъ дугъу зигурайи жафйириз чухсагъул гъапнийи. «Гъи му дарамат ачмиш гъапIхъантина ухьхьан, саб жюрейинра уфалугъвал адарди, фуну дережайин вушра хялар кьабул апIуз шулухьхьан», — гъапнийи Мягьямед Къурбановди.
Имбу хяларира туриствалин цIийи комплексдин эгьемиятнакан гъапнийи ва райондиз туриствалин цирклиъ дурумлу артмиш’вал ккун гъапIнийи.
Мяракайин аьхириъ гаф му серенжемдин багьна гъахьи Гьяжибег Аьлибеговдиз тувнийи. Дугъу жикъиди, амма мяналуди чан фикрар ачухъ гъапIнийи: «Узу гъи жвуван зегьмет табасаран халкьдин артмиш’вализ харж апIуз узуз кьисматну туву мюгьлетниин кьадарсуз шад вуза. Узу гележегдиъра узуз айи кьувватар ва мумкинвалар багъри халкь бадали ишлетмиш апIуз чалишмиш хьидиза. Гьаму баркаллу ляхниъ узуз хил гьачIабкку гьарсар касдиз чухсагъул».
Хъасин хялари, убрушвихьди уьру лента гьадабтIну, цIийи комплекс ачмиш гъапIнийи. Гьяжибег Аьлибеговди хялариз комплексдин айитI саб бицIи экскурсия гъубхнийи
Аьхириъ, табасаран халкьдин аьдатар тамам апIури, мяракайин эйсийи дуфнайидариз ресторандиъ уьл гьивнийи.
