Гьар йисан август вазлин сабпи элгьет йигъан вари Урусатдин рукьан рякъярин гъуллугъчийин йигъ къайд апIури шулу. Аьдат вуйиганси, му йигъан чпин пишекарвалин машкврихъди тебрик апIбар поездар хъаърудари, кондукторари, вагъунарин вожатйири, вокзаларин начальникари ва рукьан рякъяриин лихурайи жара вакилари кьабул апIуру. Хъа думу цирклиъ лихурайидарин кьадар ихь уьлкейиъ саб миллионтIан артухъ ву.

 

 

Гъи узуз Урусатдин рукьан рякъярин Краснодар шагьрин локомативарин депойин гъагъар гъахру поездарин машинчи Шябанов Раим Аьлиевичдикан ктибтуз ккундузуз. Урусатдин рукьан рякъярин цирклиъ лихури, дугъан 20 йистIан артухъ шула.

Раим Шябанов Хив райондин Гъвандикк гъулаъ бабкан гъахьну. Багъри гъулан мектебдиъ 9-пи классдизкьан дурхну, думу 1996-пи йисан Дагъустандин Огни шагьрин кьялан пишекарвалин училищейиъ урхуз гъягъюру. Диплам гъадабгъбан кьяляхъ, ватанди чан улихь дивнайи буржи тамам апIури, Раимди кьюд йисан Самарский областдиъ армияйиъ гъуллугъ апIури гъахьну. Армияйиан гъулаз гъафи жигьил эскер, ляхин адрувализ лигну, чав гъуллугъ апIури гъахьи Самара шагьриз контрактдин къайдайиинди яракьлу кьувватариъ гъуллугънаъ дийигъуз кьяляхъ гъя-гъюру. Амма уьмрин кьисматну дугъан кIваъ айи фикрар тамам хьуз гъитундайи. Самара шагьриъ Раим рукьан рякъяриъ электропоезд хъапIрайи сар урус жвувахъди таниш шулу ва дугъан теклифниинди поездар дерккру локомотиварин депойин паркдиз ляхниъ дийигъуз гъягъюру.

«Узуз думуган му цирклиан саб жюрейинра аьгъювалар адайзуз. ВуйиштIан, рукьан рякъярин гъуллугъчи хьпан бадали, шубуд йисан дурху, рукьан рякъярин хусуси образование ади ккундийи. Дюзди кIурза, узу начальникдиз ляхниъ дийигъуз ва му цирклиъ лихуз аьшкь айиваликан гъапнийза. Дугъу узу саб-кьюб вазлин дарсариз гьаъну. Практикайиъ узу улупурайи хъуркьувалариз лигну, сабпну локомотивдин машинчийин кюмекчиди гъадагънийи. Думуган 2002-пи йис вуйи. Дидхъанмина гьадму цирклиъ лихури, магьа 22 йис вуйиз», – ктибтура Раимди.

Сифте сад йисанна гьацIаъ думу машинчийин кюмекчиди лихури гъахьнийи. Хъасин дугъан аьхюдари, жигьилин мумкинвалар ва удукьувалар гьисабназ гъадагъну, Раим машинчийин курсариз урхуз гьаъру. Самарский областдиъ рукьан рякъярин локомотиварихъ хьуд-йирхьуд йисан дилихну, думу Краснодарский крайдин Туапсе шагьриз лихуз гъушнийи.

«Узу Туапсейиз гъюру йисари Урусатдиъ Олимпиадайихьна гьязурвалар гъягъюрайи. Ва Краснодарский крайдин терефнаъ рукьан рякъяриин кюмек лапра лазим вуйи. Гьадушваъ садпи кьюд йисан гъагъар гъахру поездар хъаърурин кюмекчиди, хъасин шубуд йисан машинчиди гъилихнийза. 2015-пи йисан Краснодар шагьриз Урусатдин рукьан рякъяриина гьаунзу. Дидхъанмина йиз хал-хизандихъди гьамушваъ яшамиш шулаза. Гьадмуганра, гьамусра Урусатдин кафари терефнан регионариан жюрбежюр шагьрарин портариз поездариъди хурайи гъагъ гъябкъиш, мюгьтал шулу. Учу гъагъ гъабхру поездариъди нафт, газ, кIару гъван, гакIвлар, химияйин сурсатар, автомобилар, дявдин техника ва гьацдар жарадар хурача. Саб поезддихьан сабишв’инди 2 агъзурилан 7100 тоннайиина гъагъ гъабхуз шулу. Саб локомотивдихъ 40-рилан 120-дихьна вагъунар хъитIру. Кьялан гьисабнан гъагъ ади, узу 60-80 вагъун гъахурза. Рукьан рякъ дагълариантина вуйиб дарш, фукьан вагъунар хъитIнашра, поезд рягьятди гъябгъюру. Мисалназ, мархь убгъру вахтна гъагъар зигру поезд дагъдиккан асккан зина хъапIуз даршлу дюшюшариъ диспетчерариз хабар апIурча. Дурари аьлава вуди кюмекназ сабсана локомотив гьапIру. Жюрбежюр хатIалу дюшюшарикан улхуруш, думуган поезд, тяди тормоздиз илзигну, дебккру. Машинси дарди, 100-дихьна вагъун хъитIну, гъагъ ади гъябгъюрайи поезд сабпну дебккуз шлуб дар. Хъа вушра, тяди тормоз гъивган, поез 300-400 метр, саспиган саб километр гъябгъюру. Эгер поезд хъапIрайир нивкIуз вая амриан гъушиш, мицисдар дюшюшариъ ишлетмиш апIурайи хатIасузвал уьбхру приборар а. Гьацира поезд хъапIрурин хилихъ хатIалуваликан хабар тувру сяаьт хъа. Думу сяъти бедендин аьгьвалат ахтармиш апIуру. Эгер учу зяиф хьуз хъюгъиш, кабинайиъ аьхю сигнал тувру уьру аквнан индикатор кабхьуз гъитру. Эгер гьадму индикатор вахт-ниинди ктIутIубшвиш, стоп-кранди поезд автомат къайдайиинди дебккуз гъитру», – ктибтура Раим Аьлиевичди.

Раим гьамусяаьт кьюбпи классдин машинчи ву. ВаритIан заан машинчи хьуз дугъан анжагъ саб классдин категория гъадабгъузтIан имдар. Думу рейсариз чан кюмекчийихъди сатIиди удучIвури шулу. ВаритIан ярхла рейсар 12 сяаьтна гъягърудар ву. МутIан артухъ вахтна поезд хъапIуз ихтияр адар.

«Учу гьаммишан диспетчерарин гюзчиваликк ккача. Кафари Кавказдин рукьан рякъярин вари гюзчивал Ростовдиан гъабхура. Думу диспетчерарихь гьарурихь идара апIбан чан пульт хьа. Дурари учуз наанди гъягъюруш, фукьан вахтна дийигъну ккундуш, пассажирар гъахру поезд фуну станцияйиъ учу деебтуруш табшуругъар тувру. Локомотивдин кобинайиъ анжагъ узузна йиз кюмекчийиз, инструкториз ва практикайиз учухьна саб 10 йигъаз гьаънайи стажеризтIан учIвуз ихтияр адар. Рейсдиз удучIвган, кабина ич бицIи хулак гьисаб ву. Душваъ вахтназ вуди лазим вуйиб вари а, гьадму гьисабнаан розеткара, бицIи пичра. Гъагъ зигру ва пассажирар гъахру поездар хъаъбан фаркь’валикан улхуруш, гъагъ зигру поезд хъапIуз гъагъиди ву.

Гьяйифки, рукьан рякъяриъ кми-кмиди бедбахтвалин дюшюшар шулу, гьадму гьисабнаан инсанар ва гьяйванатар поездарикк кахьбан, рукьан рякълан машин алдапIуз хътруркьбан ва гьацдар жарадар. Мидланра гъайри, поезддин рякъяриин тамшир апIури вая чпин таярин арайиъ гьюжат дапIну бицIидар, живанар дахъри шулу. Рельсариин дахънайи вая рукьан ря-къюъди гъягъюрайи инсан гъяркъюбси учу сигнал туври шулча. Эгер думу рякълан улдучIвурадарш, тяди тормоздиз илзигуруча. Рякъяриин тамашайиз дахънайи бицIидар поезд дебккиган гьергну гъягъюру. ИкибаштIан, мициб дюшюшдиъ сигнал тутрувиш, вая поезд дедребккиш, поезд хъапIрайир тахсиркар шулу», – аьлава гъапIнийи Раимди ич сюгьбатнаъ.

Поезд хъапIрайириз варитIан асасуб сабурлу хасият хъади хьувал, дурумлувал, кьувватлувал, дикъатлуди фикир тувуз аьгъювал ву. Му лишнар Раим Шябановдиз хас ву. Чпин аьхю коллективдиъ дугъаз аьхю гьюрмат а. Ич сюгьбатнаъ дугъу гъапиганси, му пише ктабгъбиин думу сад йигъанкьан швумал гъахьундар.

Раимдиз ва дугъан уьмрин юлдаш, Асккан Яракк гъул’ан вуйи Эльвидайиз сар байна кьюр риш а. Эльвидара Ябдоновский поселокдиъ почтайиъ лихура. Дурар гьар хьадну отпускдиз багъри ватандиз гъягъюри шулу.

Раим Шябанов ва Урусатдин рукьан рякъяриин лихурайи вари ихь ватандашар пишекарвалин йигъахъди тебрик апIури, дурариз гьарган марцци, ачухъ ва ягъурлу рягъ, хизандин хушбахтвал, мюгькам сагъ’вал ккун апIидихьа.