Дагъустан Республикайиз дуфнайи Хабаровский крайдиъ РД-йин Правительствойин вари ихтиярар айи вакил Бейдулагь Исаев улихьна йигъари «Табасарандин нурар» газатдин редакцияйиз хялижв гъахьну. Дугъахъди гъубху сюгьбат газатдин машнаъ чап апIурача.

– Бейдулагь Муслимович, Хабаровский крайдиъ РД-йин Правительствойин вакилвалин ляхин фици тешкил дапIначва?

– Ич вакилвалин вазифа – регионарин арайиъ ариш-веришдинна экономикайин, илимдинна техникайин, яшайишдинна культурайин цирклариъ аьлакьйир тешкил ва артмиш апIувал ву. Шубуд йис улихьна учу вакилвал ачмиш апIруган, агьалйирин арайиъ Дагъустандикан тарагънайи жюрбежюр гьякьсуз фикрар дигиш дарапIди, ляхин гъабхуз даршлувалин гъавриъ айча. Чечен Республикайиъ гъахьи дявйири, Дагъустандиъ шлу жюрбежюр гьядисйири ихь республикайин агьалйирин ад чIур дапIнайи. Гьамусра коррупцияйихъди гъабхурайи женгну думу дюз дару фикрар цIиб хьуз гъитрадар. Гьаддиз ихь дагъустанлуйирин тешкилатдин (диаспора) метлеб – культурайилан, спортдилан, ухьуз айи девлетлу аьдатарилан хъюгъну, ихь дугъри ччвур кьяляхъ хувал вуйихь.

Гъийин йигъаз Хабаровский крайдиъ айи Дагъустан Республикайин вакилвали ихь агьалйирин маш лайикьлуди улупура. Учу алвер апIбан, экономикайин, инвестицйирин ва жюрбежюр аьлакьйир тешкил апIбан гьякьнаанра ляхин гъабхурача. Накьра (7-пи феврали), гъира жюрбежюр касарихъди гюрюшар гъухунза. Гьацдар аьлакьйир кьюбиб терефаризра хайирлудар шулу.

Хабаровский крайдиз Дагъустандин гьюкуматдин «Лезгинка» ансамблиз теклиф дапIну, Хабаровский крайдиъ, Еврейский автономный округдиъ, Камчаткайиъ рягьимлувалин концертар тешкил гъапIунча. Учу гъабхурайи ляхин гъябкъиган, Дагъустандин дилаварчйири учуз кюмекнан хил гьачIабккуру. Мицисдар аьлакьйири халкь сатIи апIуру.

– Хабаровский крайдиъ яшамиш шулайи дагъустанлуйирин арайиъ къанунсуз ляхнар апIрудар гизаф айин?

– Къанунсуз ляхнар апIрудар вари йишвариъ а. Хъа учу гизафси жигьиларихъди ляхин апIури шулча. Дагъустанлуйири армияйиъ гъуллугъ гъабхруган, гизаф къайдасуз ляхнар апIуру. Гьаддиз ич ляхнин саб пай дявдин частариъ гъябгъюри шулу. Учу жигьил эскрарихъди гафар-сюгьбатар апIбан кьяляхъ, командирарин гафариинди, эскрари чIуру гъиллигъар дирчру, дурар бегьем дигиш шулу. Вузариъ урхурайидарихъдира гьарган аьлакьа уьбхюрача. Ярхла ригъ гьудубчIвру терефнаъ яшамиш шулайидар инсанвалин ужудар гъиллигъар уьрхюрайидар ву.

– Бейдулагь Муслимович, Дагъустан ва Хабаровский край чиб-чпихьан лап ярхлаъ айи йишвар ву. Дина удучIвну гъушу жигьилариз, гьелбетда, читинвалар алахьуру. Ихь дагъустанлуйирин тешкилатдин терефнаан гьацдар жигьилариз кюмек апIуз мумкинвал айин?

– Гьелбетда, учхьан удукьру кюмек апIурача. Читин гьялнаъ айи вахтна пулин кюмек туврача, баяр-шубар бицIидарин багъдиз кьабул апIбан ляхин тешкил апIурача, квартира абгбаъра, дявдин гъуллугънаъ гьисабназ гъадагъбаъра кюмек дарди гъитрадарча.

– Хабаровский крайдиъ фукьан дагъустанлуйир яшамиш шула?

– Хабаровский крайдиъ 5 агъзуриинакьан дагъустанлуйир лап албагну яшамиш шула, дурарикан 1500-кьан кас дявдин гъуллугъариъ лихурайидар ву. Статистикайи улупурайиганси, армияйиъ гъуллугъ гъапIу дагъустанлу баярикан 10% Хабаровский крайдиъ гъузра. Душваъ Дагъустандиан гъафи ужудар спортсменар, тренерар, дилаварчйир яшамиш шула. Табасаранарикан ужур тренер Абакар Абиев, дилаварчи Надим Мирзаев ва хъана жарадар ктухуз шулу. Ихь республикайиъ айи жюре яшайишдин месэлйир вари йишвариъ а. Гьадрар сатIиди гьял апIуз чалишмиш шулча.

– Бейдулагь Муслимович, Хабаровский крайдиъ дагъус-танлуйирин диаспора фила тешкил гъапIуб ву?

– Узу 2000-пи йисан Хабаровский крайдиъ Урусатдин Армияйин жергйириъ гъуллугъ апIури гъахьунза. Армияйин кьяляхъ гьацI йисан гъулаъ гъузну, хъана Хабаровскдиз гъушунза. БицIибдилан бизнесра ккебгъунза, хъа гьял апIуз лап гъагъиди вуйи месэлйир алахьган, диаспора тешкил апIбакан фикрар кIулиз гъафнийиз. Дагъустан Республикайин Главайихьна илтIикIну, кьюд йисандин арайиъ вакилвал ачмиш апIбан месэла гьял гъапIнийча. Хъа 2015-пи йисан Дагъустан Республикайин Правительствойин вакилвалин статус тувунчуз. Гьаддин кьяляхъ дагъустан халкьарин культурайин Центр тешкил гъапIунча. Гъубшу йисан Президентдин грантра гъадабгъунча, ва гьамус элгьет йигъари бабан чIал аьгъю апIуз мумкинвалра ачуз.

Гъубшу йисан Хабаровск шагьрин кьялан майдандиин Расул Гьямзатовдин юбилейихъди аьлакьалу серенжемар яркьуди гъухунча. Ярхла ригъ гьудубчIвру аьтрафариъ му жюрейин серенжемар сабпи ражари кIули гъушнийи.

Багъри ватандиз гъюз гьарган сабсиб мумкинвал шулдар. Самолетдиъди 10-11 сяаьтна тIирхуб алабхъуру. Ватандихьан ярхла ашра, учу ихь аьдатар уьрхюрача, милли машкврар къайд апIурача. Жвуван халкьдин мяълийир, шиърар хуш вучуз. Учуз ватан гьичра кIваълан гъябгъидар, хъа республикайин гьякимарин терефнаан учухьна вуйи янашмиш’вал кагьалуб ву. Хабаровский крайдиан Дагъустандиз шубуб делегация хъади гъафунча, 2017-пи йисан 13 блогер гъахунза, Дербентдин 2000 йис къайд апIруганра иштирак гъахьунча. РД-йин милли политикайин министерствойи учу гъабхурайи ляхниз фикир туврадар. Гьяйифки, аьлакь-йир жанлуди артмиш апIуз читинвалар алахьура.

Ав, зегьмет зигуз юкIв хъайи кас гъяцIли гъванариин дитишра, дугъу чан мадар апIуру. Гъит, ихь багъри ватандихьан ярхлаъ айи ватанагьлийир, дурар наан ашра, сагъ-саламатди яшамиш ишри. Ичв юкIв гьарган жвуван гъулахъ-хулахъ убгурайиб аьгъячуз.