Гъубшу йисан Дагъустан Республикайин аьтрафариин алархьу вари халкьарин яракьлу гьяракатарин дестйир терг дапIну 20 йис хьувал къайд гъапIнийхьа. Гьадмуган ФСБ-йин вузарин жигьил пишекрарихъди вуйи гюрюшдиъ Дагъустандин Глава Владимир Васильевди къайд гъапIганси, улихьна йисари Кафари Кавказдиъ, Дагъустан ва Чечен Республикйириъ айи читин вахтар тарихдиз гъушну.

  

Гъунагъбег Гьясанбегов 1985-пи йисхъан мина прокуратурайин органариъ Дагъустан Республикайин шагьрарин ва районарин прокуратурйирин аьхюну силисчиди ва лап важиблу делойириан силисар гъахру силисчиди гъилихну. 2002-пи йисан Гъунагъбег Халидовичдиз юстицияйин аьхюну теклифчи (полковник) кIуру ччвур тувну. Думу швнуб-саб ражари Урусатдин Федерацияйин Генеральный прокурорин ва Дагъустан Республикайин прокурорин терефнаан гьюрматнан грамотйириинди ва жара пешкешариинди лишанлу гъапIнийи. 1996-пи йисан дугъаз «Урусатдин Федерацияйин прокуратурайин гьюрматлу гъуллугъчи» кIуру ччвур тувну.

Урусатдин Федерацияйин прокуратурайин багахь Силисчивалин комитет яратмиш гъапIхъан мина дугъаз Силисчивалин комитетдин председателин приказдиинди 2008-пи йисан РФ-дин прокуратурайин багахь хьайи Силисчивалин комитетдин гьюрматнан грамота, 2010-пи йисан «Прокуратурайин ветеран», «РФ-дин прокуратурайин 290-йисаз» медалар тувну.

2011-пи йисан Гъ. Гьясанбеговдиз «юстицияйин полковник» кIуру ччвурра тувну. 2010-2012-пи йисари думу «Лайикьлу гъуллугъназ лигну» I, II, III-пи дережайин медалариинди, «Урусатдиъ Силисчивалин сабпи идарайин 300 йисаз» медалиинди лишанлу гъапIну.

 

Гъи агьалйири хъапIрайи ислягь уьмур къанун уьбхру органарин вари циркларин, гьюкмин органарин, гьацира ватандашарин албагну гъубху ляхнин натижа ву.

Республикайиъ къанундин къайда уьбхбак хайлин табасаран баяринра пай ка. Гъийин йиз сюгьбатчи Урусатдин Федерацияйин Силисчивалин комитетдин Дагъустан Республикайиъ айи Силисчивалин управлениейин лап важиблу (дявдин гъуллугънаъ айи ва къанун уьбхру органарин гъуллугъчйирин уьмриина гьюжум апIбан) делойириан силисар гъахру шубубпи отделин кIулиъ айирин заместитель, юстицияйин полковник Гъунагъбег Гьясанбегов ву.

Чав къанун уьбхру органариъ гъуллугъ апIуз хъюгъю йигълан мина Гъ.Гьясанбеговди учв лап ужуб терефнахъандитIан улупундар, думу гьарсаб ляхин кIулиз адабгъуз удукьру гъуллугъчи, чахьна ва чан гъарашугъарихьна заан тIалабар дивру, зегьметниин юкIв али кас ву.

Гъунагъбег Гьясанбеговдихъди гъубху сюгьбат исихъ чап апIурача.

– Гъунагъбег Халидович, жикъиди яв уьмрикан, уву фици силисчивалин пишейихъна гъафнуш, кидибтуб ккун апIураза.

– Узу 1957-пи йисан Табасаран райондин НичIрас гъулаъ бабкан гъахьунза. Гъулаъ миржидпи класс ккудубкIбан кьяляхъ, Дербент шагьрин педучилищейиъ гъурхунза, кьюб вазлиъ ЦIурутIил гъулаъ мялимдира гъилихунза. 1977-1979-пи йисари, эскервалин буржи тамам дапIну, Калинин шагьрин гьюкуматдин университетдин юридический факультетдик урхуз кучIвунза. 1985-пи йисан, думу хъуркьувалиинди ккудубкIу жигьил гъуллугъчи, Калининский областдин прокуратурайиз ляхниз гьаънийзу. Областдин жюрбежюр шагьрариъ ва районариъ силисчиди, прокурорин кюмекчиди гъилихунза. 1992-пи йисан РФ-дин Прокуратурайин тIалабниинди Дагъустан Республикайин прокуратурайиз гъуллугъназ гьаунзу.

Мягьячгъала шагьрин прокуратурайин аьхюну силисчиди, лап важиблу делойир гъахру силисчиди 2001-пи йисазкьан гъилихунза. Думу вахтнахъан мина Дагъустан Республикайин прокуратурайин Силисчивалин управлениейин лап важиблу делойир гъахру силисчиди лихури гъахьунза.

2011-пи йисан январь вазлихъан мина Урусатдин Федерацияйин прокуратурайин Силисчивалин комитетдин Дагъустан Республикайиъ айи Силисчивалин управлениейиъ жюрбежюр гъуллугъариъ (лап важиблу дело-йириан силисар гъахру отделин кIулиъ айирин заместителди, отделин кIулиъ айирди) лихури гъахьунза.

– Тахсиркарваларин делойирихъди силисар гъахувал яв кесп гъабхьну. Яв гъуллугънаъ фицдар тахсиркрар алахьунвуз? Дурари тахсиркарвал чпин кIул’ина гъадабгъбан бадали, фициб ляхин гъабхури шулчва?

– Урусатдин Федерацияйин прокуратурайин органариъ ва Силисчивалин комитетдиъ ляхин апIурайи вахтна, инсанар йивну йихувалихъди, бандитвал апIбахъди, МВД-йин гъуллугънаъ айидарин, РД-йин Халкьдин Собраниейин депутатарин тахсиркарвалар, къанун уьбхру органарин гъуллугъчйирин уьмриина гьюжум апIбан, экстремиствалин ва террориствалин тахсиркарвалар ашкар апIувал гизаф алабхъунзуз. Тахсиркарвалар ашкар апIбан бадали, дикъатлуди гъахру силисарин план гьязур дапIну ккунду, тахсир кипнайидарихьан ва шак гъюрударихьан хъайи-хъайиси гьерхувалар гъахури, зарар гъабхьидарихъдира, шагьидарихъдира силисар гъахури, суддин лазим вуйи экспертиза гъабхувал лазим ву. Уголовный делойиан силисар гъахру вахтна ашкар гъахьи тахсиркарвалин дюшюшарин анализ дапIну, дурариз дюзди кьимат туври ккунду. Хъа тахсиркарвалин вари далилар арайиз духнайивал гъябкъиган, тахсиркарвал гъапIури кми-кмиди тахсир чан кIул’ина гъадабгъури шулу.

– Аьхиримжи йисари ихь респуб-ликайиъ къанун уьбхру органарин гъуллугъчйирин уьмриина гьюжум апIбан, террориствалин тахсиркарваларин кьадар цIиб дубхьна. Гьаддин гьякьнаан ихь газат урхурайидариз фу пуз шулвухьан?

– Дугъриданра, аьхиримжи йисари Дагъустан Республикайиъ уву ктуху тахсиркарваларин кьадар цIиб дубхьна. Амма сикин хьуз ухди ву. Думу жюрейин тахсиркарвалар кIулиз адагъури ами, уголовный делойир гъитIирккура, силисар гъахура. Республикайин образованиейин идарйириъ, мектебариъ, сузариъ ва вузариъ тахсиркарваларин профилактика апIбан ляхин лап кьяляхъ гъубзра, пуз шулуки, образованиейин бязи идарйириъ думу ляхин кагъзариктIан гъабхурадар.

Мисал вуди гъадабгъиш, 2019-пи йисан Буйнакск шагьрин юкьур агьалийи, Федералин къанундиз аькси вуди, террориствалин ляхнар кIулиз адагъбан бадали, яракьлу гьяракат, террориствалин тешкилат арайиз гъабхнийи. Силисчйири Буйнакск шагьрин главайиз, шагьрин образованиейин идарйириъ лазим вуйиси профилактикайин ляхин, ва Урусатдин МВД-йин Буйнакск шагьриъ айи отделин терефнаан ужуб ляхин гъабхури адрувализ дилигну, представление гъибикIну. Гьаму представление Силисчивалин управлениейин гъуллугъчйирин иштирак’валиинди Буйнакск шагьрин администрацияйин гъуллугъчйир, Буйнакск шагьрин образованиейин управлениейин кIулиъ айидар (мектебарин директорар ва заместителар), Урусатдин ОМВД-йин ва Буйнакск шагьрин полицияйин гъуллугъчйир айи совещаниейиъ гьял гъапIнийи. Совещаниейиъ шагьрин мектебариъ профилактикайин ляхин лазим саягъ гъабхбан месэлйир ва теклифар гъитIирккнийи.

– Къанун уьбхру органариъ лихури, гизаф йисар вуяв. Гизаф жюре тахсиркарвалар ашкар апIувал алабхъунвуз. Гьадрарикан яв кIваъ варитIан учIру шил гъибтуб фунуб ву?

– КIваъ хажалатнан чIуру шил гъибту тахсиркарвалар цIиб адар. Дурарикан саб, учв Мягьячгъала шагьриъ квартирайин эйси хьпан бадали, сар касди чан кьюрпи хпир, чанна думу хпирин бай, думу хпирин дада ва хпирин гъардаш йивну йикIувалихъди аьлакьалуб ву. Хъа чав йивну гъийиху инсанарин майтар парчйир апIури, яваш-явашди хул’ан адагъури, тахсиркрин саб ваз гъабхьну. Дагъустан Республикайин Верховный судди тахсиркриз уьмурлугъ азадвалихъ мягьрум апIбан жаза тувну.

Хъа автоматдин люлейин улихь, къанун уьбхбан гъуллугънаан удучIвувал ккун апIувалин бандитарин тIалабар тамам дарапIди, «Ляхин апIинай, гъардшар» гъапи, йивну йикIбалан кьяляхъ «Урусатдин Игит» ччвур туву къанун уьбхру органарин гъуллугъчи М.Н.Нурбагьандов йивну йикIбан тахсиркарвали дугъри фикрин сар инсанра вижназузди гъитундаршул.

Гьаму йисан ихь уьлкейиъ Ватандин Аьхю дявдиъ гъалибвал гъадабгъну 75 йис хьувал къайд апIуру. Гьадму йигъахъди вари ихь ватанагьлийир тебрик апIуз ккундузуз. Гъит, ихь дюн’яйиъ гьарган мясляаьт ва саламатвал ибшри.

– Гъунагъбег Халидович, интервью тувбаз чухсагъул. Уьлкейин ва инсанарин ихтиярар уьрхбан читин ва жавабдар гъуллугънаъ хъуркьувалар ишривуз.