Дюн’яйиъ айи вартIан
Женнетсиб йишв успагьи.
Шулва дабалгну гьарган,
Увкан кIураза мяъли…
Ленинградский областдин Токсово поселокдиъ яшамиш шулайи Герман ва Сафият Гьяжиеварин хуларин гьяятдиъ учIвубси, йиз фагьмиъ Аьлимурад Аьлимурадовдин шиърин цIарар нубатнан ражари ачмиш гъахьнийи.
Ватандихьан ярхла вуйи региондиъ яшамиш шулайи йишв бицIи ватандиз илтIибкIуз, жвуван халкьдин культура, аьдатар, чIал марцциди уьрхюз гьеле-меле инсанарихьан шулдар. Гьяжиеварин хуларин багарихьна гъафи узуз багъри райондиз хялижв гъахьиганси гьибгънийзуз. Хъа Сафиятдихъди вуйи сюгьбатнан сабпи дакьикьйириъ, думу жумарт марцци юкIв айи, ужуб хасиятнан, мюгькам тербияйин халис табасаран дишагьли вуйиб ашкар шулу. Дугъан кIван ачухъвали ва шаду инчI кайи суратну дугъахьна багъри чуччухьнаси лигуз гъитуйи. Гьацир ву Сафият ляхниъра – инсанариз жвувкан тина анжагъ хайир ва уж’вал туврур.
Инсанди гьюрмат дугъривалиинди, чан зегьметниинди, ижми, мюгькам хасиятниинди ва жара ужудар ляхнариинди гъазанмиш апIури шулу. Узуз умудлуди пуз ккундузуз – инсанвалин варитIан ужудар лишнар гьадму дишагьлийиз Аллагьди багъиш гъапIну. Гъи йиз гафар, гьадму саб вахтна дугъу гизаф кюмек гъапIу аьзарлуйирира, гьамушваъ думу таниш вуйи вари ихь ватанагьлийирира тасдикь апIрувалик миж кайиз. Ляхниъ Сафият Гьяжиевайиз аьхю гьюрмат а, думу машгьур духтрарин арайиъ лайикьлуди лихура. Фицики дугъан вари уьмур, кIваъ айи фикрар ляхникан ва инсанариз кюмек тувбакан ву. Хъа чан багахьлуйириз думу ккуни риш, ужур дада, вафалу уьмрин юлдаш ву. Герман ва Сафият Гьяжиевариз кьюр бай а – Мягьямедрасул ва Гьяжимурад.
Сафиятдин абйир-бабар Табасаран райондин Пилигъ гъул’ан ву. Адаш Рамазан ва дада Гьюрият Дагъустандин гьюкуматдин медицинайин университетдиъ мялимарди лихура. Чан адашдикан ва дадайикан йиз сюгьбатчийи аьхю дамагъниинди ктибтурайи. Сафиятдин дада Гьюриятдин чан веледар духтрар хьувал кIван мурад-метлеб вуйиштIан. Дугъан кIван хиялар тамам гъахьну. Сафият ва кьюр дугъан гъардшар гъи духтрар духьна. Гьадму саб вахтна Гьюриятди учвра медицинайин вуздик кучIвуз швнуб-сабан кьаст гъапIнийи. Амма уьмур жараси ккабалгну. Дагъустандин гьюкуматдин университет уьру дипломдиз ккудубкIну, дугъу гъи медуниверситетдиъ биологияйин дарсар кивра.
Сафият 2010-пи йисхъан мина Ленинградский областдин Токсовский райондин больницайиъ невролог духтирди лихура. Чан пишекарваликан ктибтури, Сафиятди гъи вари уьзрарин нервйирихъди сигъди аьлакьа айиваликан гъапнийи. Дугъан гафариинди, эгер инсандин кIул, юкьян гьар, юкIв иццураш, кIул илтIибкIураш, бедендин зяифвал, гьиидарвал гьисс апIураш, нивкI адарш, гъалабулугъвал кабхънаш, неврологдихьна илтIикIну ккунду. Гъи гьарсар кьюрпи пациент гьаму уьзрариан иццура. Духтрин фикриинди, инсандин гъавриъ гъахьиш, дугъан уьзур рягьятди сагъ апIуз шулу. Сафият Рамазановнайин пациентар жюрбежюр яшарин ва гьарур чан дерди айир ву.
«ВаритIан гизафси гъийин девриъ ашкар шулайидар кIван табарин, юкьян гьарин, онкологияйин уьзрар ва сахарный диабет ву. Гьаму уьзрар тазади ачмиш духьну амиди сагъ апIуз шулу. Гьаддиз диспансеризацияйин программайи важиблу роль гъабхура. Фукьан ухди уьзур ашкар гъабхьиш, гьадмукьан ухди ва гьииди думу сагъ апIузра хьибди. Гъи ихь медицина улихь гъябгъюра, гьякьлу диагноз дивуз цIийи авадлугъар яратмиш апIура, аьлимар цIийи дармнарин зиин лихура. Амма вари анжагъ сар духтрилан асиллу шуладар. Инсан жвув жвуваз душман духьну ккундар. Фунуб вушра яшнаъ жвуван сагъ’валин гъайгъушнаъ духьну ккунду: мянфяаьтлу хураг ипIуб, спортдиина жалб хьуб, чIуру гъиллигъарихьан ярхла хьуб ва кми-кмиди сагъвал ахтармиш апIуб. ВаритIан асасуб – фунуб вушра уьзур жвуван кIул’инди сагъ апIуз хъюгъну ккундар»,
– ктибтура Сафият Рамазановнайи.
«Гьар ражари гвачIнинган ляхниъ лизи халат хъабхьруган, йиз дада кIваин шулиз. Гьаму пише узуз дадайи ктабгъну. Гъи йиз уьмур инсанариз узхьан шлу кюмек, йиз ужуб гафнакан ва ляхникан асиллу шула. Иццру духьну илтIикIу инсанариз кюмек бихъурайивал, дурарин терефнаан ерхьурайи баркаллу гафартIан ужуб кьимат духтриз хьуб мумкин дар. Дурари узуз гележегдиъ хъана артухъ уж’вал апIуз кьувват ва гьевес тувра. Гьаддиз йиз дадайиз чухсагъул пуз ккундузуз. Адашди ва дадайи учухъ гизаф зегьмет гъизигну. Дурарин гьюрмат кIваъ уьбхюри, йиз пишекарвалин рякъюъ баркаллагь гъадабгърубси лихуз кьаст айиз. Гьяйифки, багъри ватандиз йисан саб ражаритIан гъягъюз шулдар. Хъа учу гьаму ич поселок бицIи ватандиз илтIибкIну, ихь чIал, аьдатар, культура уьрхюз ва веледариз улупуз гаф тувунча»,
– къайд апIура Сефиятди.
Токсово поселокдиъ табасаранарин 10-дихьна хизанар яшамиш шула. Дурари, сар-сарихьна багъридарси янашмиш шули, хайир-шейрар, шадвалин ва пашман мяракйир сатIиди къайд апIура. Ич арайиъ сюгьбатра ккебгъну ккудубкIайиз бабан чIалниинди кIули гъубшнийи. Узу нубатнан ражари жвуван халкь, ватан, абйир-бабарин васият ккуни инсанар, наан гъахьишра, ватандиз вафалуди гъузрувалиин инанмиш гъахьунза. Вафалувал сад йигъан гъазанмиш апIруб дар. Думу бабан никкдихъди наслиан наслиз гъабхурайи багьалу савкьат ву. Диди хизандин мар-ццивал ва манишин уьрхюру. Гъит, Гьяжиеварин кюлфетдиъ мани ялав саб вахтнара мичIал дарибшри.
