Майин 27-ди вари Урусатдин библиотекйирин гъуллугъчйири пишекарвалин йигъахъди аьлакьалуди узу Табасаран райондин муниципалин библиотекйирин сатIи вуйи гъурулушдин директор Рафик Аьлиевдихъди гюрюшмиш гъахьунза ва дугъахъди райондин библиотекйирин гвачIин-хъябяхъдикан сюгьбат гъубхунза.
– Рафик Аьлиевич, Табасаран райондин библиотекйирин гьялнакан, китабарин фонднакан, му аку ужагъарин гьял ужу апIбан бадали уву кьабул апIурайи уьлчмйирикан ктибтуб ккун апIураза.
– Табасаран райондин муниципалин библиотекйирин сатIи вуйи гъурулушдин дахилнаъ 47 библиотека а. Дурарикан 1 – райондин библиотека, 1 – райондин бицIидарин библиотека ва 45 – райондин библиотекайин филиалар ву.
Вари райондиъ айи библиотекйирин фонд 171394 китабдикан ибарат ву. Дурарикан райондин библиотекайиъ – 19226 китабарин аьдад, бицIидарин библиотекайиъ – 5839 аьдад, гъулариъ айи библиотекйириъ – 146329 аьдад а. Райондин библиотекайиъ 16 кас лихура, бицIидарин библиотекайиъ – 5 кас, гъулариъ айи библиотекйириъ – 45 кас.
– Библиотекйир фициб техникайихъди тямин дапIна?
– Табасаран райондиъ 12 библиотека оргтехникайихъди ва интернет аьлакьайихъди тямин дапIна. 2019-пи йисан библиотекйириз 16 аьдад оргтехника гъадагъну, дурарикан 4 компьютер райондин библиотекайиз тувну, 1 – бицIидарин библиотекайиз ва 11 – гъулариъ айи райондин библиотекайин филиалариз. Гьацира райондиъ айи вари библиотекйириз 558 агъзур манатдихъ Табасаран райондин 90 йис хьпан юбилейиз бахш вуди чапдиан адау 372 китабра масу гъадагъну. Дидлан савайи, цци учу Урусатдин культурайин министерствойин федералин программайин дахилнаъди конкурсдиъ гъалиб духьну, райондин бицIидарин библиотекайиз 94 агъзур манатдин китабар гъадагъунча.
– Гъи библиотекйирин улихь дийигънайи месэлйирикан асасдар фундар ву?
– Асасдар тарихдинна культурайин ирс уьбхбаз ва артмиш апIбаз фикир тувуб, агьалйириз, ляхнихьан азад вуйи вахт мянфяаьтлуди адапIуз мумкинвалар яратмиш апIуб, аьхю шулайи насил эдеблуди, рюгьнан ва халкьдин искусствойин кьиматлувалар аьгъяди тербияламиш апIбак пай кивуб ву.
Дупну ккундуки, библиотекайин гъуллугъчйир жямяаьтлугъ уьмриъра лап жанлуди иштирак шулу. Сач, Табасаран райондин 90-йисандин юбилейихьна гьязур шлу вахтна, райондин муниципалин библиотекйирин сатIи вуйи гъурулушдин гъуллугъчйири, жарадарин хил ктарди, кIул’инди, Гъалайин аьтрафар марцц гъапIну, ккабалгну ва «милли гьяятар» тешкил гъапIну. Саб-швнуб ражари уч духьну, душв’ин субботникар кIули гъухнийча. Ва гьамусяаьтра Гъалайин аьтрафар марцц апIувал, музей къайдайиъ уьрхювал йиз жягьтлувалиинди, ич кIул’ина гъадабгънача.
Библиотекйир халкьдиз лазим ву, гьаз гъапиш дурари жигьил наслиз аьгъюваларихьна ва культурайихьна рякъ улупура. Вари дюн’яйиъ библиотекйири агьалйирин мялумат жигьатнаан игьтияжар гьуркIра. Ихь яшайиш улихь гъябгъбан бадали китабди саб хайлин ляхин апIура. Библиотекйир гъванарик, кемшрин, батIрин, гакIвлин тахтйирик, хурмавдин гьарин кIажарик, ччиларин гъидкьикан дапIнайи кагъзарик дикIури, инсаниятдин аьгъювалар, жюрбежюр цирклариан уч дапIнайи тажруба уьрхбан бадали, яратмиш дапIнайи идарйир ву.
Гьяйифки, аьхиримжи йисари библиотекйири халкьдин культурайин уьмриъ уйнамиш апIурайи роль лап ис абхъна. Райондиъ айи 37 библиотека гьюкуматдин идарйириъ ерлешмиш духьна, хъа 10-сан хусуси хуларикк албагнайидар ву. Саб жерге гъулариъ айи культурайин хулар жара метлебариз тикмиш гъапIу дараматариъ ерлешмиш духьна, дурарикан гизафдар аварийный гьялнаъ а.
Вушра, алахьурайи читинвалариз дилигди, ич идарайин гъуллугъчйири, агьалйирин мялумат жигьатнаан ва культурайин игьтияжар гьуркIбан бадали, хайлин ляхин гъабхура. Мисалназ, Табасаран райондин библиотекайи 55 яшлу касариз ва фикрин кьитди вуйи, хул’ан удучIвуз даршлу касариз лазим вуйи китабар, журналар, газатар хулаз гъахури, шубуд йис ву. Гьар гьяфтайик ич гъуллугъчйири дурариз китабар, журналар ва газатар гъахури, дурар цIийидарихъди гьюдюхюри, хулаз гъушу вахтна жюрбежюр меселйирикан, райондин ва республикайин аьгьвалатнакан сюгьбатарра гъахури шулу.
– Хъа фицдар хъуркьувалар гъазанмиш дапIначва ляхниъ?
– Урусатдин ва Дагъустан республикайин «Ерли жягьтлувалар» кIуру программайиъ иштирак хьпан бадали Табасаран райондин глава Мягьямед Къурбановдин кюмекниинди, райондиан Пилигъ, Халагъ, Хили-Пенжигь, Улуз ва жара гъулариъ айи культурайин хуларин документар гьязур апIура. Дидлан савайи, МЦБС-дин идарайиз хусуси дараматар тикмиш апIбан бадали ццийин йисан 7 347 850 манат пландик кипна. Ва, умуд кивраза, учу думу МЦБС-дин балансдиина гъадабгъидича. Райондин библиотекайиъ ццийин йисан бинайиан расвалин ляхнар апIуз хъюгъди.
Дупну ккундуки, 2019-пи йисан Табасаран райондин библиотекайи «ВаритIан ужуб муниципалин культурайин идара» кIуру конкурсдиъ 100 агъзур манат гъазанмиш гъапIну. Райондин библиотекайин методикайин отделин заведующий Расмия Рягьимовайи «Библиотекйирин варитIан ужур гъуллугъчи» кIуру конкурсдиъ 50 агъзур манат гъадабгъну.
– Рафик Аьлиевич, интервью тувбаз чухсагъул.
